Poszerzanie świadomości dotyczącej znaczenia wody dla zdrowia człowieka. Wyzwania pedagogiki zdrowia

• Authors: Izabella Maria Łukasik
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Ecological models of health behaviour, which are entangled in environmental and political contexts of behaviour and underpinned by social and psychological influences, have been used in health promotion for many years. It seems that it is worth to use them to develop health awareness related to the problem of water availability. Three elements are important here. The first concerns the recognition of the scarcity of water resources, especially drinking water. The second important element is the safe sources of water used for consumption, hygiene and sanitation. The third component is proper hydration and its benefits. Current information on this is provided by agencies such as the WHO, UNICEF, and the reports produced are available on the Internet. The state of water is not satisfactory and the culture of drinking and using water for hygiene purposes is still a cause for concern. It is therefore necessary that measures taken to improve the situation in this field be monitored.

PL

Pedagogika zdrowia tworzy aparaturę pojęciową subdyscypliny i akcentuje kwestie świadomości zdrowotnej. Problem wykorzystania wody staje się jednym z najbardziej znaczących zagadnień, stąd próba wyodrębnienia najistotniejszych aspektów w holistycznym podejściu do zdrowia. Model społeczno-ekologiczny daje możliwość dostrzegania problemu wody w wieloaspektowym ujęciu, wskazując na wszelkie środowiskowe uwarunkowania, ale nie pomijając jednostki jako osoby określonej w wielu wymiarach i kontekstach. Z punktu widzenia problemu istotne są trzy zagadnienia. Po pierwsze uświadomienie ograniczoności zasobów wody, zwłaszcza wody pitnej. Drugi ważny aspekt to wskazanie na bezpieczne pod względem zdrowotnym źródła wody wykorzystywane dla potrzeb konsumpcji, higieny i sanitarnych. Trzecia sprawa wymagająca wyjaśnienia to właściwe nawodnienie organizmu oraz wynikające z tego korzyści. Aktualne informacje na ten temat podają takie agendy, jak WHO, UNICEF, a sporządzone raporty są dostępne na stronach internetowych.Stan wody nie jest zadowalający, a kultura picia wody i wykorzystania jej dla celów higieny wciąż budzi niepokój. Stąd monitorowanie podejmowanych działań dla polepszenia sytuacji w tym obszarze jest koniecznością. Niezbędne jest również wyłonienie treści, które staną się teoretycznym przewodnikiem pedagogiki zdrowia dla aplikacji praktycznych w formie działań w zakresie edukacji zdrowotnej czy promocji zdrowia.

Keywords

EN

water; socio-ecological model; health education; health promotion

PL

woda; świadomość zdrowotna; pedagogika zdrowia; model społeczno-ekologiczny

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2019
• Volume: 38
• Issue: 3

Dates

published

2019

online

2019-12-28

Contributors

author

Izabella Maria Łukasik

References

• Badora K., 2012, Ekologiczne zdrowie publiczne-model na miarę XXI wieku. „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, 10(1), 45–50. DOI:10.4467/208426270Z.12.006.0893.
• Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 2011, Hydrologia ogólna. Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• Bronfenbrenner U., 1979, The ecology of human development. Cambridge, Mass: Harvard University Press. Drinking water. Raport 2017, opublikowano: https:/washdata.org/monitoring/drinking-water [dostęp 14.07.2019].
• Dutta S., Das A.K., 2015. Drinking water. W: Miguel de la Guardia, S. Garrigues (red.), Handbook of Mineral Elements in Food. John Wiley & Sons, Ltd, 455–471. DOI:10.1002/9781118654316.
• Edmondsa C.J., Hartea N., Gardnerb M., 2018, How does drinking water affect attention and memory? The effect of mouth rinsing and mouth drying on children’s performance. „Physiology & Behavior”, 194, 233–237.
• Fischetti M., 2019, Zaborcza piątka. „Świat Nauki”, 9(337), 23–30.
• Gaweł A., 2017, Pedagogika zdrowia w teorii i praktyce. W: B. Zawadzka, T. Łączka (red.), Refleksje wokół tożsamości naukowej pedagogiki zdrowia. Kielce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
• Härkönen U., 2007, The Bronfenbrenner ecological systems theory of human development. „Scientific Articles of V International Conference PERSON.COLOR.NATURE. MUSIC.” October 17–21, 2007. Daugavpils University, Saule. Latvia.
• Henry B., 2010, Woda, mydło i zdrowy rozsądek. Przewodnik po zarazkach. Poznań, Vesper.
• Hill E., Lala M., 2017, Shale gas development and drinking water quality. „American Economic Review”, 107(5): 522–525. DOI: 10.1257/aer.p20171133.
• Hong H., 2009, Scale development for measuing health consiciousness; Re-conceptualization. In 12th Annuall International Public Relations research Conference. Holiday Inn University of Miam, Coral Gables, Florida 2009 [pozyskano z: https://instituteforpr.org/wp-content/uploads/ScaleDvlpmentMeasuring.pdf].
• Jensen B.B., 1997, A case of two paradigms within health education. „Health Education Research”, vol. 12, nr 4, 419–428.
• Rayner G., Lang T., 2012, Ecological public health. Health of People, Places and Planet, 617–641.
• Redakcja Dietetycy.org.pl, 2012, Ile wody należy pić dziennie? Rekomendowane spożycie dzienne wody, opublikowano: https://dietetycy.org.pl/ile-wody-nalezy-pic-dziennierekomendowane-spozycie-dzienne-wody/ [dostęp 8.08.2019].
• Redakcja Dietetycy.org.pl, 2014, Ile wody piją Polacy? Raport PBS, opublikowano: https://dietetycy.org.pl/ile-wody-pija-polacy-raport-pbs/marzec 2014.
• Korzeniowski P., 2019, Jedna czwarta świata bez wody, Polska w najgorszej sytuacji w UE. Przygotujmy się na braki wody pitnej [WYWIAD], opublikowano: https:// noizz.pl/ekologia/susza-w-polsce-wkrotce-bedzie-brakowalo-wody-pitnej/hfszwes [dostęp 8.08.2019].
• Kilanowski J.F., 2017, Breadth of the Socio-Ecological Model. „Journal of Agromedicine”, 22(4), 295–297. DOI: 10.1080/1059924X.2017.1358971.
• Kulik R., 1998, Model człowieka ekologicznego jako odpowiedź na zagrożenia środowiska. „Chowanna”, t. 1(10), 52–59.
• Kulik R., 2010, Nowa wizja człowieka i świata jako wyzwanie nowoczesnej edukacji ekologicznej. W: B. Ogrodnik, R. Kulik, P. Skubała, Filozofia, psychologia, ekologia o edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Śląski Ogród Botaniczny, Mikołów, 51–113.
• Kulik R., 2013. Stąpając mocno po ziemi. Ekozofia zwykłego życia. Wydawnictwo WordPress.
• Lang T., Rayner G., 2012, Ecological public health. The 21st century’s big idea? Public health thinking requires an overhaul. BMJ , vol. 345, 17–20.
• Nadużywanie wody szkodzi. Może nas nawet zabić, 2016, opublikowano: https://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/dieta,3016/naduzywanie-wody-szkodzimoze-nas-nawet-zabic,213942,1,0.html [dostęp 16.07.2019].
• McLaren L., Howe P., 2005, Ecological perspectives in health research. „Journal of Epidemiology and Community Health”, 59, 6–14. DOI: 10.1136/jech.2003.018044.
• McMichael, A.J., 1999, Prisoners of the Proximate: Loosening the Constraints on Epidemiology in an Age of Change. „American Journal of Epidemiology”, 149, 887–897.
• Potocki A., 2008, Czynniki chemiczne i biologiczne obecne w żywności, glebie i wodzie. W: E. Kolarzyk (red.), Wybrane problemy Higieny i ekologii człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 101–146.
• UNICEF, 2017, Progress on Drinking Water, Sanitation and Hygiene Update and SDG Baselines 2017 Launch version July 12 2017, opublikowano: https://www.unicef.org/publications/index_96611.html [dostęp 17.06.2019].
• UNICEF, WHO, 2019b, Progress on household drinking water, sanitation and hygiene I 2000–2017, opublikowano: https://washdata.org/sites/default/files/documents/reports/2019-07/jmp-2019-wash-households.pdf [21.08.2019].
• Sallis J.F., Owen N., Fisher E.B., 2008, Ecological models of health behavior, s. 465–485. W: K. Glanz, B.K. Rimer, K. Viswanath (red.), Health behavior and health education.
• Theory, research, and practice. Editors Foreword by C. Tracy Orleans Copyright 2008 by John Wiley & Sons, Inc. All rights reserved, opublikowano: https://www. researchgate.net/publication/43508113_Ecological_Model of_Health_Behavior [dostęp: 10.06.2019].
• Sarvazyan A., 2011, Acoustical assessment of body water balance. „The Journal of the Acoustical Society of America”, vol. 130(4), 2539–2539.
• UNICEF, WHO, 2019, Special Focus on Inequalites/Progress on household drinking water, sanitationnand hygiene 2000–2017, opublikowano: https://www.who.int/water_sanitation_health/publications/jmp-report-2019/en/ [dostęp 10.06.2019].
• Stokols D., 1992., Establishing and maintaining healthy environments: Toward a social ecology of healts promotion. „American Psychologist”, 47, 6–22.
• Syrek E., 2019, Teoretyczne podstawy współczesnej pedagogiki zdrowia jako subdyscypliny pedagogiki. „Pedagogika Społeczna”, nr 2, 9–24. DOI:10.35464/1642-672X.PS.2019.2.01.
• WHO, 2019, Health Systems Strengthening Glossary, opublikowano: https://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index8.html [dostęp: 10.12.2019].
• Wilińska J., 2016, TOP 10: kraje z największymi zasobami wody pitnej. Ile wody pitnej przypada na jednego mieszkańca Polski?, opublikowano: https://inzynieria.com/wpis-branzy/rankingi/2/45978,top-10-kraje-z-najwiekszymi-zasobami-wody-pitnej [dostęp 9.07.2019].
• Woda, woda, woda – 30 powodów, dla których warto pić wodę, opublikowano: https://veganisland.pl/woda-woda-woda-30-powodow-dla-ktorych-warto-pic-wode/ [dostęp: 6.08.2019].
• Vidyasagar D., 2007, Global minute: water and health – walking for water and water wars. „Journal of Perinatology”, 27, 56–58.
• Zdrowy nawyk picia wody, opublikowano: https://www.pij-wode.pl/ [dostęp 22.07.2019].

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2019.38.3.57-75