Spotkania dziecka ze sztuką – wychowanie przez książkę obrazkową

• Authors: Joanna S. Ludwiczak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przez lata liczne koncepcje pedagogiczne dowodziły, że sztuka dla dzieci posiada niezwykły potencjał jako medium w wychowaniu. Można ją uznać za znakomite narzędzie pośredniczące m.in. w kształtowaniu percepcji wzrokowej dziecka, co we współczesnej kulturze przesyconej wizualnością nabiera szczególnej wagi. Przykładem ogólnodostępnej, a jednocześnie wartościowej sztuki dla dzieci (jak również dorosłego) jest książka obrazkowa (ang. picturebook). Potencjał tego gatunku kryje się nie tylko w przekazie wizualnym i werbalnym, ale także całej „architekturze” książki. Wszystkie te elementy oraz zależności między nimi mogą stanowić inspirację do działań w obszarze edukacji plastycznej. Jednak kontakt dziecka z książką obrazkową przy współuczestnictwie dorosłego otwiera także przestrzeń do własnych poszukiwań, przemyśleń, interpretacji i stawiania pytań. Tym samym wywołuje refleksję na temat treści ukrytej w obrazach. Celem artykułu jest próba rozpoznania istotnych wychowawczo elementów formy i treści książek obrazkowych na przykładzie twórczości Iwony Chmielewskiej. Wskazane cechy wizualne i przytoczone fragmenty tekstu książek odniesiono do sformułowanych przez Herberta Reada zadań wychowania przez sztukę. Ta fundamentalna dla teorii wychowania estetycznego koncepcja w kontekście przeobrażeń kultury XXI wieku wydaje się nabierać nowych znaczeń i nadal inspiruje licznych badaczy.

EN

For numerous years pedagogical conceptions have argued that art for children has the great potential as an educational medium. It can also be considered as a perfect tool that helps to develop child’s visual perception, which has a particular importance in contemporary culture saturated with visuality. The example of open access and valuable art for children (as well as adults) is a picturebook. The potential for this genre is hiding not just in visual and verbal massages but also throughout „architecture” of the book. All of these elements and relationships between them provide inspiration for activities in area of art education. However the contact which child at adult’s participation has with picturebook opens new space for own research, thoughts, interpretations and to ask questions. Hence it evokes a reflection on content hidden in images. There is an attempt in this article to recognise the important educational elements of the form and content of picturebooks on the example of the authorial work of Iwona Chmielewska. The visual characteristics and parts of the text has been presented in comarition to the basis education through art tasks by Herbert Read. This fundamental for theory of aesthetic education concept, in the context of transformations of culture in the 21st century, it acquires new meanings.

Keywords

PL

książka obrazkowa; sztuka dla dzieci; wychowanie przez sztukę; edukacja estetyczna; percepcja sztuki; Iwona Chmielewska

EN

picturebook; art for children; education through art; aesthetic education; percepction of art; Iwona Chmielewska

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2019
• Volume: 38
• Issue: 4

Dates

published

2019

online

2019-12-30

Contributors

author

Joanna S. Ludwiczak

References

• LITERA TURA PODMIOTU:
• Chmielewska I., 2011, Pamiętnik Blumki. Poznań, Media Rodzina.
• Chmielewska I., 2012, Kłopot. Warszawa, Wytwórnia.
• Chmielewska I., 2013a, Cztery zwykłe miski. Wrocław, Format.
• Chmielewska I., 2013b, O tych, którzy się rozwijali. Poznań, Media Rodzina.
• Chmielewska I., 2014a, Dwoje ludzi. Poznań, Media Rodzina.
• Chmielewska I., 2014b, Oczy. Wrocław, Warstwy.
• Chmielewska I., 2015, W kieszonce. Poznań, Media Rodzina.
• Chmielewska I., 2016, Moc Kłopotów. Wytwórnik. Warszawa, Wytwórnia.
• LITERATURA PRZEDMIOTU
• Becket S.L., 2012, Crossover Picturebooks. A Genre for All Ages. New York-London, Taylor & Francis.
• Cackowska M., 2014, Wzrastać radośnie w przedszkolnym i szkolnym kiczu. W: D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Kraków, Impuls.
• Cackowska M., 2017, Współczesna książka obrazkowa – pojęcie, typologia, badania, teorie, konteksty, dyskursy. W: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak (red.), Książka obrazkowa. Wprowadzenie. Poznań, Instytut Kultury Popularnej, 11–48.
• Dylak S., 2012, Alfabetyzacja wizualna jako kompetencja współczesnego człowieka. W: W. Skrzydlewski, S. Dylak (red.), Media, edukacja, kultura: W stronę edukacji medialnej. Rzeszów, PTTiM.
• Kiefer B., 1988, Picturebooks as context for literacy, aesthetic, and real word understantings. „Language Arts”, vol. 65, 260–271.
• Leszczyński G., 2003, Literatura i książka dziecięca. Słowo – obiegi – konteksty. Warszawa, CEBID.
• Kubinowski D., 2013, Idiomatyczność, synergia, emergencje. Rozwój badań jakościowych w pedagogice polskiej na przełomie XX i XXI wieku. Lublin, Makmed.
• Mazepa-Domagała B., Wilk T. 2015, Edukacja w zakresie sztuk wizualnych, czyli o przygotowaniu dzieci w młodszym wieku szkolnym do odbioru i kreowania otaczającej je ikonosfery. „Chowanna”, t. 2(45), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 89–104.
• Nikolajeva M., Scott C., 2001, How picturebooks work. New York-London, Routledge.
• Pankowska K. 2010, Wstęp. Wychowanie estetyczne dziś – nowa rzeczywistość, nowe zadania. W: K. Pankowska (red.), Sztuka i wychowanie. Współczesne problemy edukacji estetycznej. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• Pater-Ejgierd N., 2010, Kultura wizualna a edukacja. Poznań, Fundacja Tranzyt.
• Read H., 1976, Wychowanie przez sztukę. A. Trojanowska-Kaczmarska (przekł.). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, Ossolineum.
• Sipe L., 2001, Picturebooks as Aesthetic Objects. „Literacy and Learning”, vol. 6, nr 1, 23–42.
• Sipe L., Wolfenbarger C.D., 2007, A Unique Visual and Literacy Art Form: Recent Research on Picturebooks. „Language Arts”, vol. 83, Issue 3, 273–280.
• Szuman S., 1951, Ilustracja w książkach dla dzieci i młodzieży. Kraków, Wiedza – Zawód – Kultura.
• Tyszkowa M., 1984, Kultura symboliczna, wartości i rozwój jednostki. W: M. Tyszkowa, B. Żurakowski (red.), Wartości w świecie dziecka i sztuki dla dziecka. Warszawa-Poznań, PWN.
• Wiercińska J., 1986, Sztuka i książka. Warszawa, PWN.
• Wojnar I., 1976, Wstęp. Wizja człowieka uskrzydlonego. W: H. Read, Wychowanie przez sztukę. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, Ossolineum.
• Wojnar I., 2010, Wychowanie estetyczne dziś. W czterdziestą rocznicę śmierci Herberta Reada. W: K. Pankowska (red.), Sztuka i wychowanie. Współczesne problemy edukacji estetycznej. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie ŻAK, 15–22.
• Zalewska-Pawlak M., 2017, Sztuka i wychowanie w XXI wieku. W poszukiwaniu zagubionej teorii sztuki życia i sztuki w wychowaniu. Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dzieci kończą naukę o północy. Wywiad Sebastiana Frąckiewicza z Iwoną Chmielewską, opublikowano: http://www.clubmamy.pl/index.php?p=kultura&art=62&article=291 [dostęp: 5.01.2018].
• Iwona Chmielewska: Dzieci mają na co dzień brutalny świat. Wywiad Sigutė Chlebinskaitė z Iwoną Chmielewską, opublikowano: http://zw.lt/kultura/iwonachmielewska-dzieci-maja-na-co-dzien-brutalny-swiat/ [dostęp: 3.02.2018].

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2019.38.4.97-109