Sprawy obrony wychowania religijnego w przekazie białostockiego tygodnika „Zjednoczenie Katolickie” (1933-1935)

• Authors: Grzegorz Michalski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Zjednoczenie Katolickie” ukazujące się w Białymstoku w latach 1933–1935 było tygodnikiem katolickim założonym przez ks. Aleksandra Chodykę. Z analizy zawartości tego periodyku wynika, że zamieszczano w nim nie tylko informacje o bieżących wydarzeniach w kraju i za granicą, ale przede wszystkim koncentrowano się na problemach związanych z nauką i nauczaniem Kościoła. W tym kontekście odtworzono przedstawiane przez dziennikarzy nieprawidłowości i trudności w realizacji ustawowych zadań wychowania religijnego, zwracając uwagę na wszystkie opisywane incydenty w tym zakresie, niezależnie od miejsca ich występowania w kraju: negatywne przejawy stosunku do wiary dyrekcji i nauczycielstwa seminariów nauczycielskich, nieprzyjazne odniesienia do Kościoła w szkołach na wschodnich i zachodnich kresach Polski oraz na Pomorzu, próby ograniczania aktywności organizacji religijnych uczniów we Lwowie i na Śląsku, a także powody oprotestowania przez biskupów decyzji władz państwowych o redukcji godzin przeznaczonych w szkołach na naukę religii.

EN

Published in Białystok in 1933-1935, “Zjednoczenie Katolickie” (Catholic Union) was a Catholic weekly established by reverend Aleksander Chodyka. The analysis of the contents of that periodical shows that it not only discussed information on current events in Poland and abroad but also focused on issues related to the Church’s doctrine and instruction. In this context, the authors have reconstructed inconsistencies and difficulties in the performance of religious education tasks presented by journalists, considering all described incidents related to those issues, regardless from the place of their occurrence in Poland: signs of negative attitude to faith of headmasters and teachers of teaching colleges, hostile references to the Church in schools in the Eastern and Western borderlands of Poland and in the Pomerania, attempts to restrict activities of students’ religious organizations in Lviv and the Silesia, and reasons for objecting, by bishops, to decisions of state authorities concerning the reduction of the number of hours dedicated to religious instruction at schools.

Keywords

PL

czasopismo „Zjednoczenie Katolickie”; wychowanie religijne; antyreligijne akcje w szkołach; II Rzeczypospolita

EN

“Zjednoczenie Katolickie” magazine; religious education; anti-religion campaigns at schools; interwar Poland

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2020
• Volume: 39
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-04-09

Contributors

author

Grzegorz Michalski

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii

References

• ŹRÓDŁA
• Dekret ministerialny o nauczaniu religii w naszych szkołach, 1927, „Przegląd Powszechny”, t. 173.
• Jakie należy czasopisma kolportować i reklamować,1932, „Wiadomości Akcji Katolickiej Archidiecezji Wileńskiej”, nr 10.
• Kierownik szkoły obraża uczucie religijne, 1933, „Głos Narodu”, nr 51.
• Kierownik szkoły obraża uczucie religijne, 1933, „Głos Mazowiecki”, nr 40.
• Okólnik nr 31 z dnia 10 marca 1934 r. w sprawie organizacji roku szkolnego 1934/35 w publicznych szkołach powszechnych, 1934, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa
• Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, nr 2, poz. 24.
• Podoleński S., 1925, Konkordat a szkoła i wychowanie. „Przegląd Powszechny”, t. 166.
• Podoleński S.,1927, Sprawa praktyk religijnych w szkole. „Przegląd Powszechny”, t. 174.
• Pius XI, O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, opublikowano: https://ekai.pl/dokumenty/encyklika-divini-illius-magistri/#r2 [dostęp: 15.04.2019].
• Protest duchowieństwa w sprawie zajść wolsztyńskich, 1933, „Orędownik na Powiat Wolsztyński”, nr 30.
• Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 9 grudnia 1926 r. o nauce szkolnej religii katolickiej, 1927, „Dziennik Ustaw”, nr 1, poz. 9.
• Ruch służbowy, 1931, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego”, nr 13.
• Tutejszy, 1928, Apostolstwo dobrej gazety. „Nasz Przyjaciel”, nr 15.
• W katolickiej i polskiej szkole. Echa niesłychanych zajść w gimnazjum wolsztyńskim, 1933, „Orędownik Wielkopolski”, nr 59.
• Zatruwanie ducha religijnego. Protest duchowieństwa w sprawie zajść w gimnazjum wolsztyńskim, 1933, „Orędownik Wielkopolski”, nr 60.
• „Zjednoczenie Katolickie” 1933–1935.
• OPRACOWANIA
• Cholewa Z., 2011, Mozaika polityczno-społeczna powiatu wolsztyńskiego 1919–1939. Wolsztyn, Wydawnictwo Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Wolsztyn im. Stanisława Platera.
• Dąbrowski P., 2011, Myśl polityczno-prawna i działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego Ziemi Wileńskiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. „Zeszyty Prawnicze UKS W”, nr 4.
• Dołęgowska-Wysocka M., 1982, Tygodnik „Kobieta Współczesna” 1927–1934. „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” nr 3–4.
• Grochowski L., 1984, Doktryna wychowawcza katolicyzmu w Polsce międzywojennej. „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. 26, 177.
• Kaleta A., 1998, Wydawcy polskiej prasy misyjnej w latach 1918–1939. „Kieleckie Studia Bibliologiczne”, t. 4.
• Lewicki C., 1984, Prasa katolicka Drugiej Rzeczypospolitej. „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, t. XXIII , z. 2.
• Łozowska-Marcinkowska K., 2010, Sprawy niewieście. Problematyka czasopism kobiecych Drugiej Rzeczypospolitej. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
• Łukomski S., 1934, Konkordat zawarty dnia 10 lutego 1925 roku pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską. Łomża, Księgarnia „Unitas” w Łomży.
• Mazan A., 2013, Pedagogia Związku Sodalicji Mariańskich Uczniów Szkół Średnich w Polsce w latach 1919–1939. Łomianki-Milanówek, Agencja Wydawniczo-Handlowa „Bożena”.
• Olszar H., 2004, Kościół katolicki w Polsce w okresie międzywojennym: 1918–1939. „Sympozjum”, t. 8, nr 1.
• Paczkowski A., 1980, Prasa polska 1918–1939. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Szablicka-Żak J., 2000, Problematyka szkolna w art. 13. Konkordatu polskiego z 1925 r. w świetle debaty parlamentarnej. W: E. Walewander (red.), Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w okresie międzywojennym. Zagadnienia wybrane. Lublin, Wydawnictw TN KUL.
• Szczepaniak J., 1997, Troska kościoła o nauczanie i wychowanie religijne w Polsce w latach 1918–1927. Kraków, Wydawnictwo WAM.
• Szymczak D., 2013, Z historią w tle. Nie chcieli dyrektora. „Wasz Dzień po Dniu”, nr 24.
• Topij-Stempińska B., 2009, Działalność edukacyjna Krucjaty Eucharystycznej w Polsce międzywojennej. Kraków, Wydawnictwo WAM.
• Władyka W., 1988, Prasa Drugiej Rzeczypospolite. W: J. Łojek, J. Myśliński, W. Wladyka (red.), Dzieje prasy polskiej. Warszawa, Wydawnictwo Interpress.
• Wójcik W., 1981, Konkordat Polski z 1925 r. Próba oceny. W: Z. Zieliński, S. Wilk (red.), Kościół w II Rzeczypospolitej. Lublin, Wydawnictwo TN KUL.
• Zieliński Z. (red.)., 1981, Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918-1944. Lublin, Wydawnictwo TN KUL.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2020.39.1.165-180