Umiejętności leksykalno-semantyczne uczniów klas czwartych wykorzystywane w komunikacji za pomocą pisma

• Authors: Danuta Piórkowska-Poniewierska , Marta Bogdanowicz , Paweł Andrzej Atroszko
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest charakterystyka rozwoju leksykalno-semantycznego aspektu języka u dziesięcioletnich uczniów, jako podstawy tworzenia wypowiedzi pisemnych. Badanie własne obejmowało próbę 301 dziesięcioletnich uczniów klas czwartych. Uczniowskie prace poddano szczegółowej analizie pod względem liczby użytych wyrazów i kategorii stosowanych leksemów. Uzyskane rezultaty poddano ilościowym opracowaniom statystycznym, a następnie deskrypcji i interpretacji. Odwołując się do uzyskanych wyników, wyznaczono linię rozwojową w kształtowaniu się kategorii leksykalnych i semantycznych w komunikacji za pomocą pisma. Ustalono poziom poprawności leksykalnej oraz znaleziono istotne związki z poprawnie użytym zasobem leksykalnym. Wyłoniono także kierunki do dalszych badań i analiz.

EN

The aim of this paper is to provide some explanation for one of the main reasons of school failure, namely the problems with creating written expressions. The conducted study included 301 students of fourth grade, age of 10. The properties and application of lexical-semantic aspect of written expressions were described. The written works of students were submitted to a detailed analysis concerning the number of used words and categories of used lexemes. The material was analyzed quantitatively and subsequently described and interpreted. On the basis of the results,a developmental trajectory of lexical and semantic categories formation in written communication was suggested. The level of lexical correctness was established, and significant relationships with properly used vocabulary were identified. Furthermore, the directions for future studies and analyses emerged from the results of the current study.

Keywords

PL

komunikacja pisemna, ekspresja pisemna, zasób leksykalny, błędy leksykalne, system semantyczny

EN

written communication, written expression, vocabulary, lexical errors, semantic system

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2020
• Volume: 39
• Issue: 2

Dates

published

2020

online

2020-06-03

Contributors

author

Danuta Piórkowska-Poniewierska

• Mgr Danuta Piórkowska-Poniewierska Logopeda, psycholog, pedagog specjalny Pracownik Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 6 w Gdańsku Doktorantka Uniwersytetu Gdańskiego w Instytucie Psychologii Promotor: Prof. Dr hab. Marta Bogdanowicz

author

Marta Bogdanowicz

• Mgr Danuta Piórkowska-Poniewierska Logopeda, psycholog, pedagog specjalny Pracownik Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 6 w Gdańsku Doktorantka Uniwersytetu Gdańskiego w Instytucie Psychologii Promotor: Prof. Dr hab. Marta Bogdanowicz

author

Paweł Andrzej Atroszko

• Mgr Danuta Piórkowska-Poniewierska Logopeda, psycholog, pedagog specjalny Pracownik Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 6 w Gdańsku Doktorantka Uniwersytetu Gdańskiego w Instytucie Psychologii Promotor: Prof. Dr hab. Marta Bogdanowicz

References

• Awramiuk E., 2006, Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku. Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
• Bartminski J., 2009, Językowe podstawy obrazu świata. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Bogdanowicz M., 2003, Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu – dysleksja rozwojowa. W: T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i Odpowiedzi. T. 2. Opole, Uniwersytet Opolski, 491–535.
• Bogdanowicz M., 2012, Diagnoza dysleksji rozwojowej. W: E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza Logopedyczna. Podręcznik akademicki. Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 121–176.
• Bogdanowicz M., 2017, Zaburzenia komunikacji pisemnej – autorska propozycja modelu patomechanizmu dysleksji. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Zaburzenia komunikacji pisemnej. Gdańsk, Harmonia Universalis, 44–86.
• Bloom P., 2007, Kontrowersje wokół przyswajania języka: Uczenie się wyrazów i części mowy. W: B. Bokus, G. W. Shugar. (red.), Psychologia języka dziecka. Gdańsk, GWP, 175–210.
• Bokus B., 1991, Tworzenie opowiadań przez dzieci. Kielce, Wydawnictwo Energeia.
• Borkowska A., 1998, Analiza dyskursu narracyjnego u dzieci z dysleksją. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Bowerman M., Choi S., 2007, Kształtowanie znaczeń dla języka: Zjawiska uniwersalne i charakterystyczne dla danego języka w przyswajaniu kategorii semantycznych odnoszących się do przestrzeni. W: B. Bokus, G.W. Shugar (red.), Psychologia języka dziecka. Gdańsk, GWP, 386–424.
• Bruner J.S., 1980, Ontogeneza aktów mowy. W: G. W. Shugar, M. Smoczyńska (red.), Badania nad rozwojem języka dziecka. Warszawa, PWN, 483–513.
• Chomsky N., 1982, Zagadnienia teorii składni. Wrocław: Ossolineum.
• Clark E.V., 2007, Przyswajanie języka: słownik i składnia. W: B. Bokus, G. W. Shugar, (red.), Psychologia języka dziecka. Gdańsk, GWP, 136–174.
• Domagała A., Mirecka U., 2017, Komunikacja pisemna i jej zaburzenia w perspektywie logopedycznej. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Zaburzenia komunikacji pisemnej. Gdańsk, Harmonia Universalis, 87–109.
• DS M-4., 1994, Diagnostic and Statistical Manual of Mental. Washington DC.
• Filipiak E., 1996, Aktywność językowa dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane WSP.
• Filipiak E., 2002, Konteksty rozwoju aktywności językowej dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Bydgoszcz, Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego.
• Grzegorczykowa R., 2010a, Wstęp do językoznawstwa. Warszawa, PWN.
• Grzegorczykowa R., 2010b, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa, PWN.
• Halliday M.A.K., 1980, Uczenie się znaczeń. W: G.W. Shugar, M. Smoczyńska (red.), Badania nad rozwojem języka dziecka. Warszawa, PWN, 514–556.
• ICD–10., 2000, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków–Warszawa, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Versalius” Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Kielar-Turska M., 1989, Mowa dziecka. Słowo i tekst. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kielar-Turska M., 2012, Rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych. W: E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza Logopedyczna. Podręcznik akademicki. Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 15–63.
• Krasowicz-Kupis G., 1999, Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu dzieci 6-9-letnich. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Krasowicz-Kupis G., 2004, Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Krasowicz-Kupis G., Awramiuk E., 2017, Psycholingwistyczny model nabywania czytania i pisania w języku polskim – perspektywa rozwojowa i kliniczna. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Zaburzenia komunikacji pisemnej. Gdańsk, Harmonia Universalis, 110–132.
• Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk Reference, 2015, P. Gałecki, Ł. Święcicki (red.), Wrocław, Edra Urban & Partner.
• Kurcz I., 2005, Psychologia języka i komunikacji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Łuczyński E., 2015, Wiedza o języku polskim dla logopedów. Gdańsk, Wydawnictwo Harmonia Universalis.
• Łuczyński E., Maćkiewicz J., 2007, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Markowski A., 2002, Błąd językowy, hasło problemowe w NSPP. Warszawa, PWN.
• Markowski A., 2018, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa, PWN.
• Pietras I., 2008, Dysortografia – uwarunkowania psychologiczne. Gdańsk, Harmonia.
• Pietras I., 2012, Rozwój umiejętności pisania – przegląd badań. W: I. Pietras. Trudności w czytaniu i pisaniu – rozważania teoretyczne i praktyczne. Warszawa, Delfin.
• Pietras I., Szczerbiński M., 2013, Klasyfikowanie błędów w pisaniu. „Conversatoria Linguistica”, 3, 135–148.
• Przetacznik-Gierowska M., 1994, Od słowa do dyskursu. Studia nad mową dziecka. Kraków, Energeia.
• Przybysz-Piwko M., 2017, Klasyfikacja błędów w pisaniu. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Zaburzenia komunikacji pisemnej. Gdańsk, Harmonia Universalis, 212–230.
• Reykowski J., 1972, Psychologia. Warszawa, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.
• Saloni Z., 1971, Błędy językowe w pracach pisemnych uczniów liceum ogólnokształcącego. Próba analizy językoznawczej. Warszawa, PZ WS.
• Slesinger I.M., 1980, Wytwarzanie wypowiedzi a przyswajanie języka. W: G.W. Shugar, M. Smoczyńska (red.), Nowe badania nad rozwojem języka dziecka. Warszawa, PWN, 256–298.
• Shugar G.W., 1995, Dyskurs dziecięcy. Rozwój w ramach struktur społecznych. Warszawa, Wydawnictwo Energeia.
• Wygotski L.S., 1989, Myślenie i mowa. Warszawa, PWN.
• Żytko M., 2006, Pisanie – żywy język dziecka. Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2020.39.2.223-242