Literatura dla dzieci jako przestrzeń wczesnej edukacji w kontekście kanonu lektur

• Authors: Alicja Ungeheuer-Gołąb
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article evolves around the issuesrelated to the topic and the area of literature for children as well as literary education of a child. The authoress quotes taughts of Jerzy Cieślikowski, Ryszard Waksmund, Alicja Baluch and emphasise show importantis literature in child’s life in terms of its development as related to education. She points to the role of literary works in primary education and explains the meaning of literary work for children as a part of artistic field, upbringing and literature. She accentuates the need for studying epic works of different subjects and form by children more over points to the crucial role of lyric poetry and graphic in books. The researcher acknowledges that the latter on eshardly ever appear in the child’s educational proces. She also considers the relevance of the list of set books proposed within the last several do zen years. She attempts to compare particularlists of set books for the grades I-III in terms of their quality and quantity. The authoress also pays attention to the basics of the list and emphasises the meaning of master pieces that should be inclided in it.

PL

Artykuł porusza zagadnienia związane z pojęciem i obszarem literatury dziecięcej oraz wychowaniem literackim dziecka. Autorka przywołuje myśli Jerzego Cieślikowskiego, Ryszarda Waksmunda, Alicji Baluch i podkreśla ważną rolę piśmiennictwa dla dzieci, które rozwijało się wraz z naukami o wychowaniu. Zwraca uwagę na znaczenie utworów literackich we wczesnej edukacji i tłumaczy pojęcie literatury dla dzieci, jako obszaru sztuki, wychowania, piśmiennictwa. Akcentuje potrzebę poznawania przez małe dziecko utworów prozatorskich o różnej tematyce i formie, ale także istotną rolę przypisuje liryce i ilustracji w książkach dla dzieci. Badaczka zwraca uwagę, że te ostatnie prawie nie występują w procesie edukacyjnym dziecka. Do rozważań włącza kontekst proponowanego od kilkudziesięciu lat w polskim szkolnictwie repertuaru lektur. Stara się porównać poszczególne kanony dla klas I–III pod względem ilościowym i jakościowym. Zwraca uwagę na istotę kanonu i podkreśla znaczenie arcydzieł, które powinny się w nim zawierać.

Keywords

EN

child literature, early education, school set books reading list

PL

literatura dla dzieci, wczesna edukacja, kanon lektur

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2020
• Volume: 39
• Issue: 3

Dates

published

2020

online

2020-10-13

Contributors

author

Alicja Ungeheuer-Gołąb

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Baluch, A. (1993). Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław: W. Bagiński i Synowie.
• Baluch A. (1984). Poezja współczesna w szkole podstawowej. Warszawa: WSiP.
• Boguszewska, A. (2013). Ilustracje i ilustratorzy lektur dla uczniów w młodszym wieku szkolnym w Polsce w latach 1944–1989. Lublin: Wyd. UMCS.
• Boguszewska, A. (2017). O ilustracji lektur polecanych w programach szkolnych dla uczniów kształcenia zintegrowanego u progu XXI wieku. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 1 (9), 185–197.
• Boguszewska, A. (2019). Zmiany w doborze lektury ucznia w wieku wczesnoszkolnym na przełomie XX i XXI wieku w polskiej szkole. W: U. Szuścik, R. Raszka, A. Trzcionka-Wieczorek (red.). Innowacyjność w praktyce pedagogicznej. T. III: Współdziałanie rodziców – dziecka – nauczyciela (s. 71– 85). Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
• Chrząstowska, B. (1987). Lektura i poetyka. Zarys problematyki kształtowania pojęć literackich w szkole podstawowej. Warszawa: WSiP.
• Cieślikowski, J. (1975). Literatura i podkultura dziecięca. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo.
• Cieślikowski, J. (1984). Wielka zabawa. Wrocław: Wyd. im. Ossolińskich.
• Cieślikowski, J. (1983). Wiersz dziecięcy. W: J. Cieślikowski, R. Waksmund (red.). Literatura i podkultura dzieci i młodzieży. Antologia opracowań (s. 198–220). Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dryll, E. (2013). Wpływ języka na duchowy rozwój dziecka. W: G. Leszczyński, H. Gawrońska (red.). Słowo na terytorium sztuki dla dziecka (s. 63–81). Poznań: Centrum Sztuki Dziecka.
• Guttmejer, E. (1982). Rozumienie treści symbolicznych przez dzieci z klas III–V. Czytanie ze zrozumieniem. Warszawa: PWN.
• Krasoń, K. (2005). Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego. Kinestetyczne interpretacje liryki. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
• Kwiatkowska-Ratajczak, M. (1994). Z perspektywy wartości w prozie dla dzieci i młodzieży. Poznań: Nakom.
• Leszczyński, G. (2012). Książki pierwsze. Książki ostatnie. Literatura dla dzieci i młodzieży wobec wyzwań nowoczesności. Warszawa: SBP.
• Leszczyński, G. (2015). Wielkie małe książki. Poznań: Media Rodzina.
• Ługowska, J. (1979). Ratajczak: od wiersza dla dzieci do liryki dziecięcej. Poezja, 6, 97–103.
• Papuzińska, J. (1988). Inicjacje literackie, problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa: WSiP.
• Podstawa programowa określona w Rozporządzeniu Ministra Edukacji z dnia 14 lutego 2017 r. (Dz. U. 2017, poz. 356). Program nauczania początkowego. Klasy I–III. (1983). Warszawa: WSiP.
• Program zatwierdzony do użytku szkolnego przez MEN z. dn. 29.04.1997. Decyzja nr DKO – 4014 – 14/96 – 97. Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna. Klasy I–III (1998). Warszawa: WSiP.
• Rakoczy, M. (2013). Słowo wyliczanki – kilka uwag o dziecięcym kreatywizmie językowym. W: G. Leszczyński, H. Gawrońska, Słowo na terytorium sztuki dla dziecka (s. 83–89). Poznań: Centrum Sztuki Dziecka.
• Redlarska, Z. (2019). W kręgu kultury i literatury dla dzieci. Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku.
• Simonides, D. (1976). Współczesny folklor słowny dzieci i nastolatków. Wrocław – Warszawa: PWN.
• Tyszkowa, M. (red.). (1979). Sztuka dla dzieci szkolnych. Teoria, recepcja, oddziaływanie. Warszawa: PWN.
• Tyszkowa, M. (red.). (1977). Sztuka dla najmłodszych. Teoria, recepcja, oddziaływanie. Warszawa: PWN.
• Tyszkowa, M., Żurakowski, B. (red.). (1989). Obszary spotkań dziecka i dorosłego w sztuce. Warszawa – Poznań: PWN.
• Ungeheuer-Gołąb, A. (2012). Literackie inspiracje w rozwoju przedszkolaka. Warszawa: SBP.
• Ungeheuer-Gołąb, A. (1999). Poezja dzieciństwa, czyli droga ku wrażliwości. Rzeszów: Wyd. WSP w Rzeszowie.
• Ungeheuer-Gołąb, A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą. Podręcznik. Warszawa: SBP.
• Ungeheuer-Gołąb, A. (2007). Tekst poetycki w wychowaniu estetycznym dziecka. Rzeszów: Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Waksmund, R. (2000). Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Waksmund, R. (1987). Poezja dla dzieci. Antologia form i tematów. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wojnar, I. (1984). Sztuka jako podręcznik życia. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Zabawa, K. (2016). Współczesna literatura dziecięca – propozycje. Polonistyka. Innowacje, 3, 123–133. DOI: 10.14746/pi.2016.1.3.12.
• Żuchowska, W. (1992). Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej. Warszawa: WSiP.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2020.39.3.173-186