Granice i transgresje (w) edukacji

• Authors: Halina Monika Wróblewska
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article addresses the issue of types and conditions of borders and transgression (in) education. The concept of “borderline” can be considered as an area that contains both sensory potential (many different interpretations) and heuristic (new interpretations). The border closes and separates but also opens a new perspective of experience. According to the concept of Józef Kozielecki (1987, 2001, 2007) man as a homo transgressivus has the ability to cross material, social and symbolic boundaries. Transgression is associated with the implementation of projected visions of reality, potential states of affairs and the concept of the Self. I analyze borders and transgressions in the perspective of humanities education, cultural identity “borderlander”, in relation to new educational paradigms, Creative Adaptation and personal transgression (self-transgression.

PL

Artykuł podejmuje problematykę rodzajów i uwarunkowań granic oraz transgresji(w) edukacji. Pojęcie graniczności można uznać za obszar, który zawiera w sobie potencjał zarówno sensotwórczy (wiele różnych interpretacji), jak i heurystyczny (nowe interpretacje). Granica zamyka i rozdziela, ale również otwiera nową perspektywę doświadczenia. Według koncepcji Józefa Kozieleckiego (1987, 2001, 2007) człowiek jako homo transgressivus ma zdolność przekraczania granic materialnych, społecznych i symbolicznych. Transgresja wiąże się z projektowaniem rzeczywistości, potencjalnych stanów rzeczy i koncepcji Ja. Granice i transgresje analizuję w perspektywie edukacji humanistycznej, tożsamości kulturowej „człowieka pogranicza”, w odniesieniu do nowych edukacyjnych paradygmatów, twórczej adaptacji i transgresji osobistych (autotransgresji).

Keywords

EN

transgression, identity, humanistic education, self-creation, creative adaptation

PL

transgresja, tożsamość, edukacja humanistyczna, autokreacja, adaptacja twórcza

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2020
• Volume: 39
• Issue: 3

Dates

published

2020

online

2020-10-13

Contributors

author

Halina Monika Wróblewska

• Uniwersytet w Białymstoku Wydział Nauk o Wychowaniu

References

• Bachtin, M. (1986). Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka. Warszawa: PIW.
• Berger, P.L., Luckmann, T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PWN.
• Botkin, J.W., Elmandjra M., Malitza, M. (1982). Uczyć się bez granic. Jak zewrzeć „lukę ludzką”, przekł. M. Kukliński. Warszawa: PWN.
• Delors, J. (1998). Edukacja: jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO, tłum. W. Rabczuk. Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.
• Dudzikowa, M. (1993). Kompetencje autokreacyjne – możliwości ich nabywania w toku studiów pedagogicznych. Edukacja, 4, 18–34.
• Dudzikowa, M. (1994). Kompetencje autokreacyjne – Czy i jak są możliwe do nabycia w toku studiów edukacyjnych? W: H. Kwiatkowska (red.). Ewolucja tożsamości pedagogiki (s. 199–212). Warszawa: PTP.
• Faure, E. (1975). (red.). Uczyć się aby być, przekł. Z. Zakrzewska. Warszawa: PWN.
• Janion, M. (1981). Galernicy wrażliwości, Transgresje 1. Gdańsk: Wyd. Morskie.
• Janion, M. (1984). Osoby, Transgresje 3. Gdańsk: Wyd. Morskie.
• Janion, M. (1986). Maski, Transgresje 4. Gdańsk: Wyd. Morskie.
• Jaworska-Witkowska, M., Kwieciński, Z. (2011). Nurty pedagogii. Naukowe, dyskretne, odlotowe. Kraków: Impuls.
• Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna. Warszawa: PWN.
• Kozielecki, J. (1996). Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Żak.
• Kozielecki, J. (2001). Psychotransgresjonizm. Warszawa: Żak.
• Kozielecki, J. (2004). Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i ryzyko. Warszawa: Żak.
• Kozielecki, J. (2007). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Wyd. 2. Warszawa: Żak.
• Kozielecki, J. (2009). Psychotransgresjonizm. Zarys nowego paradygmatu. W: J. Kozielecki (red.). Nowe idee w psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Lengrand, P. (1995). (red.). Obszary permanentnej samoedukacji, przekł. I. Wojnar, J. Kubin. Warszawa: TWWP.
• Maslow, A. (1986). W stronę psychologii istnienia. Warszawa: PAX.
• Mayor, F., Binde, J. (2004). Przyszłość świata. Warszawa: Fundacja Studiów i Badań Edukacyjnych.
• Nikitorowicz, J. (1995). Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa. Białystok: Trans Humana.
• Nikitorowicz, J. (2010). Współczesny nauczyciel w procesie rewitalizacji wartości i pamięci przeszłości w kreującym się społeczeństwie wielokulturowym. W: Z. Jasiński (red.). Szkoła i nauczyciele wobec problemów edukacji międzykulturowej. Opole: Wyd. UO.
• Nikitorowicz, J. (2013). Międzykulturowość jako kategoria kultury i edukacji. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska (red.). Kultura w edukacji międzykulturowej – konteksty teoretyczne i społeczno-polityczne. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Adam Marszałek.
• Nikitorowicz, J. (2014). Wielokulturowość – Pogranicze – Człowiek pogranicza. Ku paradygmatowi współistnienia, zachowania i kreowania pokoju. Drohiczyński Przegląd Naukowy, 6, 171–190.
• Obuchowski, K. (1985). Adaptacja twórcza. Warszawa: KiW.
• Obuchowski, K. (1989). W poszukiwaniu właściwości człowieka. Warszawa: KiW.
• Obuchowski, K. (1993). Człowiek intencjonalny. Warszawa: PWN.
• Obuchowski, K. (1999). Rewolucja podmiotów i nowy indywidualizm. W: J. Kozielecki, Humanistyka przełomu wieków. Warszawa: PWN.
• Palka, S. (1994). Współczesne sposoby kreowania pedagogiki w Polsce i ich metodologiczne konsekwencje. W: H. Kwiatkowska (red.). Ewolucja tożsamości pedagogiki. Warszawa: PTP.
• Pietrasiński, Z. (1992). Wiedza i „rola” autokreacyjna jednostki jako przedmiot rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 1, 9–18.
• Simmel, G. (2005). Most i drzwi. Wybór esejów, przekł. M. Łukasiewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Simmel, G. (2007). Filozofia życia. Cztery rozdziały metafizyczne. Warszawa: Wyd. IFiS.
• Scheler, M. (1987). O idei człowieka, tłum. A. Węgrzecki. W: M. Scheler, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy. Warszawa: PWN.
• Suchodolski, B., Wojnar, I. (1988). Humanizm i edukacja humanistyczna. Wybór tekstów. Warszawa: WSiP.
• Suchodolski, B. (1990). Wychowanie mimo wszystko. Warszawa: WSiP.
• Tokarczuk, O. (2012). Moment niedźwiedzia. Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej.
• Tokarczuk, O. (2019). Czuły narrator. Wykład Noblowski.
• Witkowski, L. (1988). Tożsamość i zmiana. (Wstęp do epistemologicznej analizy kontekstów edukacyjnych). Toruń: Wyd. UMK.
• Witkowski, L. (1990). W stronę edukacji (dla) pogranicza (pedagogiczne „Bachtinalia”). Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 47–66.
• Witkowski, L. (2000). Uniwersalizm pogranicza. Toruń: Adam Marszałek.
• Wojnar, I., Kubin, J. (1999). Edukacja dla Europy. Raport Komisji Europejskiej. Warszawa: Elipsa.
• Wojnar, I. (2001). Humanistyczne intencje edukacji. Warszawa: Żak.
• Wojnar, I. (2016). Humanistyczne przesłanki niepokoju. Warszawa: Elipsa.
• Wróblewska, M. (2015). Kompetencje twórcze w dorosłości. Białystok: Trans Humana.
• Wróblewska, M. (2018). Expanding the Boundaries of Self: Self-Realization, Trangression, and Creative Competence. Rocznik Teologii Katolickiej, XVII/2, 163–174.
• Wróblewska, M. (2019). Człowiek – sprawca transgresyjny. Podejście badawcze w aspekcie twórczym i biograficznym. W: A. Ciążela, S. Jaronowska (red.). Homo transgressivus w poszukiwaniu sensu istnienia. Od transgresji do transcendencji? (s. 155–176). Tytuł serii: Egzystencjalne Problemy człowieka współczesnego. Warszawa: Wyd. APS.
• Wróblewska, M. Przestrzenie twórczych transgresji w edukacji humanistycznej. W: J. Nikitorowicz, A. Młynarczuk-Sokołowska, U. Namiotko (red.). Przestrzeń międzykulturowa w badaniach i praktyce edukacyjnej. Białystok: Wyd. Uniwersyteckie
• (w druku).

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2020.39.3.203-215