Status pedagogiki zdrowia w Niemczech – w poszukiwaniu inspiracji do umocnienia subdyscypliny w systemie nauk o wychowaniu w Polsce

• Authors: Agnieszka Buczak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pedagogika zdrowia to subdyscyplina nauk o wychowaniu, która w Polsce ma swoje źródła w pedagogice społecznej Heleny Radlińskiej. W sytuacji zmian społecznych i cywilizacyjnych wymaga ona rozwoju oraz naukowego umocnienia. Stale rośnie zainteresowanie zdrowiem, zmieniają się problemy zdrowotnych społeczeństwa, podejście do zagadnień związanych ze zdrowiem w nauce nabiera wymiaru interdyscyplinarnego, poszerza się wiedza na temat ochrony zdrowia i zwalczania chorób, a dostęp do wiedzy o zdrowiu sprzyja wzrostowi świadomości zdrowotnej. W poszukiwaniu możliwości rozwoju pedagogiki zdrowia w Polsce warto odwołać się do doświadczeń zagranicznych. Historyczne i społeczno-kulturowe uwarunkowania zainteresowaniem problematyką zdrowotną w Niemczech oraz w naszym kraju wykazują odmienność. Jednak fakt wyodrębnienia w języku polskim i niemieckim takich terminów, jak: „pedagogika zdrowia” (Gesundheitspädagogik), „edukacja zdrowotna” (Gesundheitsbildung), „wychowanie zdrowotne” (Gesundheiterziehung) czy „oświata zdrowotna” (Gesundheitsaufklärung) sprzyja analizie porównawczej refleksji pedagogiki zdrowia w Polsce i krajach niemieckiego obszaru językowego. W piśmiennictwie anglojęzycznym wymienione terminy najczęściej są określane jednym pojęciem health education. Status pedagogiki zdrowia w Polsce i w Niemczech jest zbliżony nie tylko ze względu na analogie pojęciowe, ale także interdyscyplinarny charakter tego obszaru refleksji i badań. Inspiracją dla rozwoju pedagogiki zdrowia w naszym kraju mogą być implikacje praktyczne, które wykraczają poza edukację zdrowotną dzieci i młodzieży oraz profilaktykę realizowaną przez placówki opieki zdrowotnej. Pedagogika zdrowia w Niemczech znajduje coraz większe zastosowanie promocji zdrowia w miejscu pracy, co sprzyja zwiększeniu świadomości zdrowotnej, poprawie kultury zdrowotnej dorosłych, a także wzrost wydajności pracowników.

EN

Pedagogy of health is a subdiscipline of educational sciences, which in Poland has its sources in the social pedagogy of Helena Radlińska. In a situation of social and civilization changes, it requires development and scientific strengthening. Interest in health is constantly growing, society's health problems are changing, the approach to health-related issues in science takes on an interdisciplinary dimension, knowledge on health protection and disease control is expanding, and access to health knowledge is conducive to increasing health awareness.In the search for opportunities to develop health pedagogy in Poland, it is worth referring to foreign experiences. Historical and socio-cultural conditions of interest in health issues in Germany and in our country show differentness. However, the fact of distinguishing in Polish and German terms such as: pedagogika zdrowia (Gesundheitspädagogik), edukacja zdrowotna (Gesundheitsbildung),  wychowanie zdrowotne (Gesundheiterziehung), czy oświata zdrowotna (Gesundheitsaufklärung)  favors comparative reflection of German language pedagogy in Poland and countries. In English-language literature, these terms are most often referred to as one concept of health education.The status of health pedagogy in Poland and Germany is similar not only because of conceptual analogies, but also because of the interdisciplinary nature of this area of reflection and research. The inspiration for the development of health pedagogy in our country can be practical implications that go beyond the health education of children and adolescents and prevention carried out by health care facilities. Health pedagogy in Germany is increasingly used in the promotion of health at work, which contributes to increasing health awareness, improving the health culture of adults, as well as increasing employee productivity.

Keywords

PL

pedagogika zdrowia, edukacja zdrowotna, Niemcy, świadomość zdrowotna, kultura zdrowotna, promocja zdrowia

EN

health pedagogy, health education, Germany, health awareness, health culture, health promotion

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2020
• Volume: 39
• Issue: 4

Dates

published

2020

online

2020-12-23

Contributors

author

Agnieszka Buczak

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Instytut Pedagogiki

References

• Cassens, M. (2014). Einführung in die Gesundheitspädagogik.
• Toronto: Budrich.
• Duraj-Nowakowa, K. (2008). Podejścia całościowe do pedagogiki. Rzeszów: Wyd. URz.
• Gaweł, A. (2016). Rozwój teorii i praktyki wychowania zdrowotnego i jego konteksty w późnej nowoczesności. W: A. Gaweł, B. Bieszczad (red.). Reinterpretacje kontekstów wychowania (s. 19–61). Kraków: Libron.
• Gaweł, A. (2018). Refleksje wokół tożsamości naukowej pedagogiki zdrowia. W: B. Zawadzka, T. Łączka (red.). Pedagogika zdrowia w teorii i praktyce (s. 15–28). Kielce: Wyd. UJK.
• Groenning, K. i in. (2016). Somatische Kultur und psychiatrische Pflege. Universitat Bielefeld.
• Hörmann, G. (1999). Stichwort: Gesundheitserziehung. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 2, 5–29.
• Hörmann, G. (2009). Gesundheitserziehung und Gesundheitspädagogik – Perspektiven eines „alten” neuen Fachs. W: U. Ritterbach, J. Nicolaus, U. Spörhase, K. Schleider (red.). Leben nach Herzenslust? Lebensstil und Gesundheit aus psychologischer und pädagogischer Sicht (s. 13–33). Freiburg im Breisgau: Centaurus.
• Hurrelmann, K., Razum, O. (2012). Handbuch der Gesundheitswissenschaften. Weinheim/ München: Juwenta
• Knörzer, W. (1994). Ein systemisches Modell der Gesundheitsbildung. W: W. Knörzer (red.). Ganzheitliche Gesundheitsbildung in Theorie und Praxis (s. 49–70). Heidelberg: Haug.
• Kowalski, M. (2006). Zdrowie i kultura zdrowotna – różne perspektywy poznawcze. W: M. Kowalski, A. Gaweł, Zdrowie – wartość – edukacja (s. 15–105). Kraków: Impuls.
• Melchart, D., Gehring, T. (2001). Gesundheitsbewusstsein und Krankheitsverständnis im Wandel: Konsequenzenfür die Patientenversorgung. Forschende Komplementärmedizin
• und Klassische Naturheilkdunde, 8, 90–97.
• Rubacha, K. (2003). Budowanie teorii pedagogicznych. W: Z. Kwieciński. B. Śliwerski (red.). Pedagogika – podręcznik akademicki, t. 1. (s. 59–68). Warszawa: PWN.
• Schmid, T. (2018). Kräuterweiblein und Hexekultur. Komponente in der Geschichte der Medizin. W: G. Flemmich, A. Hais, Schmid (red.). Gesundheitsberufe im Wandel Festschrift für Brigitte Adler. Reihe (seria): Medizin Bd. 21 (s. 39–48), Muenster: LIT Verlag.
• Schneider, V. (2017). Gesundheitspädagogik Einführung in Theorie und Praxis. Wiesbaden: Springer Fachmedien.
• Stroß, A.M. (2009). Reflexive Gesundheitspädagogik: interdisziplinäre Zugänge – erziehungswissenschaftliche Perspektiven. Münster: LIT Verlag.
• Stroß, A.M. (2017). Gesundheit und Bildung: Reflexionsansprüche und Professionalisierungsperspektiven. Wiesbaden: Springer.
• Syrek, E. (2019). Teoretyczne podstawy współczesnej pedagogiki zdrowia jako subdyscypliny pedagogiki. Pedagogika Społeczna, 2, 9–23. DOI : 10.35464/1642-672X.PS.2019.2.01.
• Unterhaslberger, M. (2008). Gesundheitspädagogik als Hilfe zur Selbsthilfe: Beiträge einer pädagogischen Teildisziplin zur gesundheitsbezogenen Selbsthilfe unter besonderer Berücksichtigung der Beratung in der Selbsthilfeunterstützung. Münster: LIT Verlag.
• Waller, H. (2006). Gesundheitswissenschaft: eine Einführung in Grundlagen und Praxis, Stuttgart: Kohlhammer.
• Willmer, K., Baumgarten, K. (2015). Grundlagen der Gesundheitspädagogik. Apollon Hochschule der Gesundheitswirtschaft.
• Wulfhorst, B. (2002). Theorie der Gesundheitspädagogik: Legitimation, Aufgabe und Funktionen von Gesundheitserziehung. Grundlagentexte Gesundheitswissenschaften. Weinheim/ München: Juwenta.
• Wulfhorst, B., Hurrelman, K. (2009). Handbuch Gesundheitserziehung. Bern: Huber.
• Zwick, E. (2004). Gesundheitspädagogik: Wege zur Konstituierung einer erziehungswissenschaftlichen Teildisziplin. Münster: LIT Verlag.
• Źródła internetowe:
• http://www.kneipp.pl/
• http://www.biografie-niemieckie.pl/v/10005-rudolf-virchow.html
• https://www.btb.info/ausbildung-gesundheitspaedagoge-gesundheitsberater.html
• https://www.ph-freiburg.de/de/studium-lehre/studiengaenge/studiengang-gesundheitspaedagogik/
• gesundheitspaedagogik-konkret.html
• https://www.apollon-hochschule.de/zertifikatskurse/gesundheit-praevention/gesundheitspaedagogik/

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2020.39.4.23-38