Tożsamość i pamięć społeczna z perspektywy edukacji międzykulturowej – na podstawie badań przeprowadzonych wśród polskich i izraelskich licealistów

• Authors: Joanna Sacharczuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule odnoszę się do kwestii pamięci społecznej i tożsamości zbiorowej. Kontekstem teoretycznym pracy jest edukacja międzykulturowa. Wnioski prezentowane w tekście opierają się na badaniach prowadzonych w 2013 roku z udziałem licealistów z Polski i Izraela metodą sondażu diagnostycznego. Przedmiotem badań jest pamięć przeszłości Białegostoku jako element tożsamości zbiorowej Polaków i Żydów. Badania były prowadzone w szkołach średnich w Białymstoku i w dzielnicy Kiryat Białystok w miejscowości Yehud w Izraelu. Celem analizy było odkrycie tych elementów identyfikacji tożsamościowej, które ułatwiają komunikację międzykulturową i pozwalają grupom kulturowym, w tym szczególnie Polakom i Żydom współpracować na rzecz poznawania wspólnego dziedzictwa ich przodków. Okazało się, że deklarowane przez licealistów poczucie przynależności do wielu różnych grup kulturowych łączy się z występowaniem monumentalnego typu pamięci charakteryzującego się bogatą wiedzą i funkcjonalnością. Jest to pamięć najbardziej pożądana w pracy edukacyjnej. Natomiast silne eksponowanie identyfikacji kontynentalnej i globalnej, ale też narodowej, koreluje z desemantyzacją pamięci społecznej. Im wyraźniej młodzież orientuje się na świat i Europę oraz wyraża swoje przywiązanie do narodu, tym częściej wycofuje się z angażowania w sprawy środowiska lokalnego i regionu. Zmiany społeczne wymagają diagnozy tożsamości i pamięci społecznej, wykrywania elementów powodujących problemy komunikacyjne.

EN

In the article I refer to the issue of social memory and collective identity. The theoretical context of work is intercultural education. The conclusions presented in the text are based on research conducted in 2013 with the participation of high school students from Poland and Israel using the diagnostic survey method. The subject of research is the memory of Bialystok’s past as an element of the collective identity of Poles and Jews. The research was conducted in high schools in Bialystok and in the Kiryat Bialystok district in Yehud in Israel. The purpose of the analysis was to discover those elements of identity identification that facilitate intercultural communication and allow cultural groups – in particular Poles and Jews – to cooperate to learn about the common heritage of their ancestors. It turned out that the sense of belonging to many different cultural groups declared by high school students is connected with the occurrence of a monumental type of memory characterized by rich knowledge and functionality. This is the most desirable memory in educational work. The strong display of continental and global identification, but also national identification, correlates with desemanantisation of social memory. The more clearly young people are oriented towards the world and Europe and express their attachment to the nation, the more often they withdraw from involvement in the affairs of the local environment and the region. Social changes require a diagnosis of identity and social memory, detection of elements that cause communication problems.

Keywords

PL

edukacja międzykulturowa, pamięć społeczna, tożsamość społeczna, profile identyfikacyjne

EN

intercultural education, social memory, social identity, identification profiles

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2020
• Volume: 39
• Issue: 4

Dates

published

2020

online

2020-12-23

Contributors

author

Joanna Sacharczuk

• Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Nauk o Edukacji, Katedra Edukacji Międzykulturowej i Elementarnej, Zakład Diagnoz Środowisk Wychowawczych

References

• Assmann, A. (2013). Między historią a pamięcią. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: doi.org/10.31338/uw.9788323514497.
• Assmann, J. (2008). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
• Boski, P. (1992). O byciu Polakiem w Ojczyźnie i o zmianach tożsamości kulturowo-narodowej na obczyźnie. W: P. Boski. M. Jarymowicz. H. Malewska-Peyre (red.). Tożsamość a odmienność kulturowa (s. 71–196). Warszawa: Wyd. Instytutu Psychologii PAN.
• Cytron, T. (1996). Dzieje zbrojnego powstania w Getcie Białostockim. Tel Awiw, (brak informacji o wydawnictwie, nakł. autora).
• Dobroński, A. (2001). Białystok: historia miasta. Białystok: Zarząd Miasta Białegostoku.
• Giddens, A. (2010). Nowoczesność i Tożsamość: „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: PWN.
• Halbwachs, M. (2008). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: PWN.
• Kłoskowska, A. (2005). Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: PWN.
• Nie-miejsca pamięci. Elementarz. (2017). Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci. Kraków. Opublikowano: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/49688 [dostęp:
• 22.03.2020].
• Nikitorowicz, J. (2003). Edukacja międzykulturowa. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku. T. 1 (s. 934). Warszawa: Żak.
• Nora, P. (2009). Między pamięcią i historią: Les Lieux de Mémoire. Archiwum, 2, 5–11.
• Poczykowki, R. (2010). Lokalny wymiar pamięci: pamięć zbiorowa i jej przemiany w północno-wschodniej Polsce. Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku.
• Pomian, K. (2006). Historia. Nauka wobec pamięci. Lublin: Wyd. UMCS.
• Rabczuk, W. (2013). UNESCO – orędownik różnorodności kulturowej, edukacji międzykulturowej i dialogu międzykulturowego. W: T. Lewowicki. E. Ogrodzka-Mazur. A. Gajdzica (red.). Kultura w edukacji międzykulturowej – doświadczenia i propozycje praktyczne (s. 15–29). Toruń: Adam Marszałek.
• Saryusz-Wolska, M. (2011). Spotkania czasu z miejscem. Szkice o pamięci i miastach. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sobecki, M. (2007). Kultura symboliczna a tożsamość. Studium tożsamości kulturowej Polaków na Grodzieńszczyźnie z perspektywy edukacji międzykulturowej. Białystok: Trans Humana.
• Stephan, W.G., Stephan, C.W. (2003). Wywieranie wpływu przez grupy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Szpociński, A. (red.) (2005). Wobec przeszłości, pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej. Warszawa: Instytut im. Adama Mickiewicza.
• Szpociński, A., Kwiatkowski, P.T. (2006). Przeszłość jako przedmiot przekazu. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2020.39.4.53-73