Wybrane zasoby osobowości oraz ich wzajemne relacje u młodych dorosłych osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową

• Authors: Grażyna Aondo-Akaa
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wprowadzenie: Wrodzona niepełnosprawność ruchowa jest dla człowieka wyzwaniem, które może znacząco modyfikować przeżywanie własnej dorosłości. Niezbędne jest nieustanne pogłębianie wiedzy o zasobach, które mogą wspomagać psychospołeczną adaptację osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową. Takimi zasobami mogą być samoocena, wewnętrzne poczucie kontroli oraz poczucie koherencji.Cel badań: Celem przeprowadzonych badań było określenie relacji pomiędzy samooceną, umiejscowieniem poczucia kontroli i poczuciem koherencji wśród młodych dorosłych osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową.Metoda badań: Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, a w jej ramach następujące narzędzia badawcze: skalę SES Rosenberga w polskiej adaptacji Łaguny, Lachowicz – Tabaczek i Dzwonkowskiej, kwestionariusz Delta autorstwa Drwala, oraz zmodyfikowaną wersję kwestionariusza SOC-29 autorstwa Antonovsky’ego.Wyniki: Wykazano istotne związki pomiędzy samooceną a umiejscowieniem poczucia kontroli i poczuciem koherencji oraz umiejscowieniem poczucia kontroli a poczuciem koherencji.Wnioski: Samoocena, wewnętrzne poczucie kontroli oraz poczucie koherencji są ze sobą istotnie związane. Mogą się wzajemnie warunkować i przyczyniać do wzajemnego wzrostu.

EN

Introduction: Congenital motor disability is for man a challenge, which can significantly modify experiencing one’s adulthood. It is necessary to deepen the knowledge about resources, which can support psychosocial adaptation of people with congenital motor disability. Self-esteem, internal locus of control and sense of coherence can be such resources.  Aim of the research: The aim of the research was to determine the relationship between self-esteem, locus of control and sense of coherence in young adults with congenital motor disability.Methods of the research: The research was carried out using the method of diagnostic survey. The following research tools were used: The Rosenberg Self-Esteem Scale (SES) in Polish adaptation of Łaguna, Lachowicz-Tabaczek and Dzwonkowska, Delta Questionnaire by Drwal and Antonovsky's modified Sense Of Coherence - 29 Questionnaire.Results: Significant correlations between self-esteem and internal locus of control and sense of coherenee were shown, as well as between internal locus of control and sense of coherence.Conclusions: Self-esteem, internal locus of control and sense of coherence are significantly related to each other. These resources can condition each other and contribute to reciprocal growth.

Keywords

PL

niepełnosprawność ruchowa; poczucie koherencji; poczucie kontroli; samoocena

EN

locus of control, motor disability, self-esteem, sense of coherence

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2021
• Volume: 40
• Issue: 1

Dates

published

2021

online

2021-04-16

Contributors

author

Grażyna Aondo-Akaa

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Antonovsky, A. (2005). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Bidziński, K. (2010). Zmiany w hierarchii wartości osób z dysfunkcją narządu ruchu w okresie od dorastania do wczesnej dorosłości. W: Z. Palak, A. Bujnowska, A. Pawlak (red.), Aktualne problemy edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych w biegu życia (ss. 119–130). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Blanes, L., Carmagnani, M. I. S., Ferreira, L. M. (2009). Quality of life and self-esteem of persons with paraplegia living in São Paulo, Brazil. Quality of Life Research, 18(1), 15–21.
• Bochniarz, A. (2018). Samoocena osób niepełnosprawnych ruchowo pracujących zawodowo. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia. Sectio J, XXXI(2), 207–221.
• Branden, N. (2012). Sześć filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Feeria.
• Buntinx, W. (2013). Understanding Disability: A Strenghts-Base Approach. W: M. Wehmeyer (red.), The Oxford Handbook of Positive Psychology and Disability (ss. 7–18). New York: Oxford Univeristy Press.
• Byra, S. (2012). Radzenie sobie w sytuacjach trudnych a przystosowanie do życia z niepełnosprawnością u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego o zróżnicowanym poziomie subiektywnej oceny zdrowia. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 18(1), 37–44.
• Byra, S. (2019). Niepełnosprawność ruchowa w paradygmacie pozytywnie ukierunkowanym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Chung, M. C., Preveza, E., Papandreou, K., Prevezas, N. (2006). The relationship between posttraumatic stress disorder following spinal cord injury and locus of control. Journal of Affective Disorders, 93(1–3), 229–232.
• Darling, R. B., Heckert, D. A. (2010). Orientations toward disability: Differences over the lifecourse. International Journal of Disability, Development and Education, 57(2), 131–143.
• Drwal, R. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. W: L. Wołoszynowa (red.), Materiały do nauczania psychologii. Seria III. Metody badań psychologicznych. Tom 3 (ss. 307–345). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Drwal, R. (1979). Opracowanie kwestionariusza Delta do pomiaru poczucia kontroli. Studia Psychologiczne, XVIII(1), 67–84.
• Dunn, D., Doughtery, D. (2005). Prospects for a positive psychology of rehabilitation. Rehabilitation Psychology, 50(3), 305–311.
• Elliott, T. R., Kurylo, M., Rivera, P. (2002). Positive growth following acquired physical disability. W: C. Snyder S. Lopez (red.), Handbook of positive psychology (ss. 687–699). Oxford: Oxford Univeristy Press.
• Gindrich, P. (2017). Samoocena gimnazjalistów a ich poczucie kontroli w sytuacji odniesienia sukcesu – znaczenie płci, trudności w uczeniu się oraz zaburzeń towarzyszących. W: M. Humeniuk, I. Paszenda, W. Żłobicki (red.), Sukces jako zjawisko edukacyjne vol. 2 (ss. 174–194). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gordon, E. (1965). Characteristics of socially disadvantaged children. Review of Educational Research, 35(5), 377–388.
• Jahnsen, R., Villien, L., Stanghelle, J. K., Holm, I. (2002). Coping potential and disability - Sense of coherence in adults with cerebral palsy. Disability and Rehabilitation, 24(10), 511–518.
• Janelle, S. (1992). Locus of control in nondisabled versus congenitally physically disabled adolescents. The American Journal of Occupational Therapy. : Official Publication of the American Occupational Therapy Association, 46(4), 334–342.
• Katra, G., Olkowska, A. (2006). Kształtowanie się planów życiowych u młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. W: T. Gałkowski, E. Pisula (red.), Psychologia rehabilitacyjna. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
• Kennedy, P., Lude, P., Elfström, M. L., Smithson, E. (2010). Sense of coherence and psychological outcomes in people with spinal cord injury: Appraisals and behavioural responses. British Journal of Health Psychology, 15(3), 611–621.
• King, G., Shultz, I., Steel, K., Gilpin, M., Cathers, T. (1993). Self-evaluation and self-concept of adolescents with physical disabilities. The American Journal Of Occupational Therapy, 47(2), 132–140.
• Kowalczyk, A. (2013). Samoocena jako predyktor przystosowania psychospołecznego osób z niepełnosprawnością pourazową. Lublin: Wydawnictwo WSSP im. Wincentego Pola.
• Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Krasowicz, G., Kurzyp-Wojnarska, A. (1987). Społeczne wyznaczniki poczucia kontroli następstww zdarzeń. Psychologia Wychowawcza, 5, 525–532.
• Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2(4), 164–176.
• Lawrence, E., Winschel, J. (1973). Self-concept and the retarded: Research and Issues. Exceptional Children, 39(4), 310–319.
• Magill-Evans, J., Restall, G. (1991). Self-Esteem of Persons With Cerebral Palsy: From Adolescence to Adulthood. The American Journal Of Occupational Therapy, 45(9), 819–825.
• Majewicz, P. (2002). Obraz samego siebie a zachowanie młodzieży niepełnosprawnej ruchowo. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Majewicz, P. (2012). Psychospołeczna adaptacja osób z niepełnosprawnością ruchową w okresie dorosłości. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Majewicz, P. (2015). Pozytywna psychologia rehabilitacji jako teoretyczno-praktyczna realizacja paradygmatu pozytywnego ukierunkowania. W: J. Głodkowska (red.), Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności (ss. 25–45). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Margalit, M., Cassel-Seidenman, R. (1987). Life Satisfaction and Sense of Coherence among Young Adults with Cerebral Palsy. Career Development for Exceptional Individuals, 10(1), 42–50.
• Miyahara, M., Piek, J. (2006). Self-esteem of children and adolescents with physical disabilities: Quantitative evidence from meta-analysis. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 18(3), 219–234.
• Moen, V., Eide, G., Drageset, J., Gjesdal, S. (2019). Sense of Coherence, Disability, and Health-Related Quality of Life: A Cross-Sectional Study of Rehabilitation Patients in Norway. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 100, 448–457.
• Nosek, M., Hughes, R., Swedlund, N., Taylor, H., Swank, P. (2003). Self-esteem and women with disabilities. Social Science and Medicine, 56, 1737–1747.
• Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa: Difin.
• Otrębski, W., Rożnowski, B. (2008). Sytuacja psychologiczna osób z niepełnosprawnością na rynku pracy. Badania percepcji pracodawców, pracowników i poszukujących pracy. Lublin: Instytut Rynku Pracy.
• Plieth-Kalinowska, I. (2009). Bezpieczeństwo społeczne dziecka niepełnosprawnego z dysfunkcją narządu ruchu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Psarra, E., Kleftaras, G. (2013). Adaptation to Physical Disabilities: The Role of Meaning in Life and Depression. The European Journal of Counselling Psychology, 2(1), 79–99.
• Rader, L. A. (2003). An inquiry into the relationship between self -concept, self -esteem, locus of control, self -efficacy and self -determination of students with and without physical disabilities. Columbia: Columbia University.
• Riad, J., Brostrӧm, E., Langius-Eklӧf, A. (2013). Do movement deviations influence self-esteem and sense of coherence in mild unilateral cerebral palsy. Journal of Pediatric Orthopedics, 33(3), 298–302.
• Ristner, G., Andersson, R., Johansson, L. M., Johansson, S. E., Ponzer, S. (2000). Sense of coherence and lack of control in relation to outcome after orthopaedic injuries. Injury, 31(10), 751–756.
• Rorat, M. (2006). Wartości i poczucie sensu życia młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Sęk, H. (2001). Stres krytycznych wydarzeń życiowych. W: H. Sęk T. Pasikowski (red.), Zdrowie – stres – zasoby. O znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia (ss. 13–22). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Szychowiak, B. (2008). Wychowanie dzieci niesprawnych ruchowo. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (ss. 381–416). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2021.40.1.143-156