The Importance of Families of Minors in the Rehabilitation Work of Educators – an Interactive Perspective

• Authors: Gabriela Zuzanna Dobińska , Katarzyna Anna Miśkiewicz

Title variants

PL

Znaczenie rodzin nieletnich w resocjalizacyjnej pracy pedagogów – perspektywa interakcyjna

Abstracts

PL

Wprowadzenie: Tekst dotyczy pracy pedagogów resocjalizacyjnych (wychowawców młodzieżowych ośrodkowych wychowawczych oraz kuratorów rodzinnych) z rodzinami nieletnich. Cel badań: Celem artykułu jest próba opisu typów pedagogów resocjalizacyjnych oraz znaczenia jakie pedagodzy nadają ich relacjom z rodzinami nieletnich w ramach wzmacniania działań o charakterze resocjalizacyjnym. Metoda badań: Zgromadzony materiał empiryczny pochodzi z wywiadów oraz obserwacji codzienności zawodowej wychowawców młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz kuratorów rodzinnych. Procedury metodologii ugruntowanej wyznaczały sposób analizy zgromadzonych danych, stwarzając warunki do wygenerowania wzorów kształtujących sens działania pedagogów. Ramy teoretyczne wyznaczają założenia interakcjonizmu symbolicznego, umożliwiającego analizę oraz interpretację podejmowanych działań, a także interakcji zachodzących między pedagogami (inicjatorami “pierwszego kontaktu”) oraz członkami rodzin nieletnich. Wyniki: W rezultacie przedstawimy typologię pedagogów resocjalizacyjnych oraz strategie, którymi posługiwali się pedagodzy w kontaktach z rodzinami nieletnich w środowisku otwartym oraz zamkniętym. Wyszczególniłyśmy krańcowe strategie pracy pedagoga z rodziną nieletniego tj. aktywną i pasywną, w ich obrębie wyodrębniłyśmy taktyki, po które sięgali badani. Wnioski: Udało nam się ustalić, że mimo różnorodności środowisk, w jakich pracują wychowawcy młodzieżowych ośrodków wychowawczych i kuratorzy rodzinni, sięgali po podobne działania zorientowane na nawiązanie oraz zarządzanie relacją z rodzinami nieletnich. Ponadto dokonałyśmy porównania naszych analiz z zaproponowaną w literaturze charakterystyką modeli pracy z rodziną. Finalnie dostrzegłyśmy, że badani realizowali wszystkie modele pracy, ale dominowały te oparte na profesjonalnym kierownictwie oraz sojuszu prorodzinnym.

EN

Introduction: The paper focuses on the work of pedagogues (educators of youth educational centers and family probation officers), who work with families of minors. Research Aim: The aim of the article is to describe the types of social rehabilitation educators and the significance that pedagogues attribute to their relations with the families of minors as part of strengthening social rehabilitation activities. Method: The collected empirical material comes from interviews and observations of the everyday professional lives of educators from educational centers and family probation officers. The procedures of grounded methodology determined the method of analyzing the collected data, creating conditions for the generation of patterns which shaped the activities performed by the educators. The theoretical framework is determined by the assumptions of symbolic interactionism. Results: We will present a typology of educators and strategies used by them in contacts with families of minors in an open and closed environment. We have highlighted the extreme strategies applied by educators in their work with families of juveniles, i.e. active and passive strategies, and within this framework we selected the tactics used by the respondents. Conclusions: We managed to find out that despite the variety of environments in which educators of youth educational centers and family probation officers work, they reached for similar activities aimed at establishing and managing a relationship with the families of minors. Furthermore, we compared our analyses with the proposed characteristics of models of working with families. Finally, we took note of the fact that while the respondents implemented all work models, the professional-directed and family-allied models dominated.

Keywords

EN

family environment; minor; educator; family probation officer; educational measures

PL

środowisko rodzinne; nieletni; wychowawca; kurator rodzinny; środki wychowawcze

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 1
• Pages: 177-194

Dates

published

2023

Contributors

author

Gabriela Zuzanna Dobińska

• Uniwersytet Łódzki

author

Katarzyna Anna Miśkiewicz

• Uniwersytet Łódzki

References

• Ambrozik, W. (2016). Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę uspołecznienia systemu oddziaływań. Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Apel, R., Kaukinen, C. (2008). On the relationship between family structure and antisocial behavior: Parental cohabitation and blended households. Criminology, 46 (1), 35–69. https://doi.org/10.1111/j.1745-9125.2008.00107.x
• Ashforth, B., Kreiner, G. (1999). How can you do it? Dirty work and the challenge of constructing a positive identity. The Academy of Management Review, 24 (3), 413-434. https://doi.org/10.2307/259134
• Babbie, E. (2013). Podstawy badań społecznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bałandynowicz A. (1996). Probacja, Wychowanie do wolności. Zakład Poligraficzny „Primum”.
• Bałandynowicz A. (2001). Rodzina, sąsiedztwo i dewiacja młodzieży. W B. Urban (Red.), Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka (s. 244-255). Wydawnictwo UJ.
• Barczykowska, A. (2015). (Nie)obecni - o roli rodziców w procesie resocjalizacji. Studia Edukacyjne, 35, 275–296. http://dx.doi.org/10.14746/se.2015.35.15
• Barczykowska, A. (2021). Od izolacji ku partnerstwu resocjalizacyjnemu – w poszukiwaniu optymalnego modelu współpracy z rodzinami w procesie resocjalizacji nieletnich. Resocjalizacja Polska, 21, 51-68. http://dx.doi.org/10.22432/pjsr.2021.21.04
• Blumer, H. (2007). Interakcjonizm symboliczny. Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Bourdieu P., Passeron J.C. (1990). Reprodukcja społeczna. Elementy teorii systemu nauczania. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Burt S.A., Barnes A.R., McGue M., Iacono W.G. (2008). Parental divorce and adolescent delinquency: Ruling out the impact of common genes. Developmental Psychology, 44(6), 1668–1677.
• Chomczyński P. (2014). Działania wychowanków schronisk dla nieletnich i zakładów poprawczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Comanor W.S., Phillips L. (2002). The impact of income and family structure on delinquency. Journal of Applied Economics, 5 (2), 209-232. https://doi.org/10.1037/a0013477
• Dobińska, G. (2019). Funkcjonowanie wychowanków młodzieżowego ośrodka wychowawczego o charakterze resocjalizacyjno-rewalidacyjnym w społecznej roli rodzinnej, Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 36, 233-253.
• Drapała, K., Kulma, R. (2014). Powrotność́ do przestępstwa nieletnich opuszczających zakłady poprawcze (raport z badań). Prawo w Działaniu. Sprawy Karne, 19, 204-246.
• Górnicka, B. (2016). Współpraca z podopiecznymi, ich rodziną i szkołą w opiniach rodzinnych kuratorów sądowych. Resocjalizacja Polska, 12, 217-237. http://dx.doi.org/10.22432/pjsr.2016.12.14
• Granosik, M., Gulczyńska, A., Szczepanik, R. (2014). Klimat społeczny instytucji wychowawczych i jego uwarunkowania. Perspektywa pracowników i wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych (MOW) i socjoterapii (MOS). W E. Kowalska (Red.), Zapobieganie wykluczeniu z systemu edukacji dzieci i młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Perspektywa pedagogiczna (s. 13-71). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Gromek, K. (2005). Kuratorzy sądowi. Komentarz. LexisNexis.
• Haak, H. (2010). Sądowy kurator rodzinny jako podmiot uczestniczący w udzielaniu ochrony prawnej przez sąd rodzinny. W T. Jedynak, K. Stasiak (Red.), Zarys metodyki pracy kuratora sądowego (s. 519-554). LexisNexis.
• Hałas, E. (2012). Interakcjonizm symboliczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hammerslay, M., Atkinson, P. (2000). Metody badań terenowych. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Hoeve, M., Dubas, J.S., Eichelsheim, V.I., van der Laan, P.H., Smeenk, W., Gerris J.R.M. (2009). The relationship between parenting and delinquency: A meta-analysis. Abnormal Child Psychology, 37, 749–775. https://doi.org/10.1007/s10802-009-9310-8
• Jedynak, K. (2010). Nadzór kuratora sądowego. W T. Jedynak, K. Stasiak (Red.), Zarys metodyki pracy kuratora sądowego (s. 556-584). LexisNexis.
• Kamiński, A. (2019). Rola rodziny w procesie resocjalizacji podopiecznych placówek dla nieletnich. Wychowanie w Rodzinie, t. XIX (3), 257-272.
• Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych: teoria ugruntowana. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Konopczyński, M. (2013). Kryzys resocjalizacji czy(li) sukces działań pozornych. Refleksje wokół polskiej rzeczywistości resocjalizacyjnej. Wydawnictwo Pedagogium.
• Konopczyński, M. (2014). Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę działań kreujących. Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Konopczyński, M. (2017). Pedagogika resocjalizacyjna – w poszukiwaniu nowych kontekstów teoretycznych i aplikacyjnych. Studia Pedagogiczne, t. L, 227–239.
• Krasiejko I., Bewz H. (2018). Podejście familio centryczne w pracy socjalnej z rodziną na przykładzie wybranych działań podejmowanych w Polsce i na Ukrainie. Rocznik Polsko-Ukraiński, 19, 187-200. http://dx.doi.org/10.16926/rpu.2017.19.14
• Konopka, K. (2012). Współczesny wpływ kuratora sądowego na rodzinę podopiecznego. W K. Stępkowska, J. Stępkowska (Red.), Instytucja rodziny wczoraj i dziś. Perspektywa interdyscyplinarna (s. 66-71). Politechnika Lubelska.
• Kozłowski P. (2019). Kuratela rodzinna w Polsce – dynamika natężenia zadań w postępowaniu rozpoznawczym i wykonawczym. Resocjalizacja Polska, 17, 125-142. https://doi.org/10.22432/pjsr.2019.17.11
• Kwadrans, Ł. (2019a). Diagnoza, planowanie, metodyka pracy rodzinnych kuratorów sądowych. Resocjalizacja Polska, 17, 165-182. https://doi.org/10.22432/pjsr.2019.17.13
• Kwadrans, Ł. (2019b). Metody pracy wychowawczo-resocjalizacyjnej i profilaktycznej stosowane przez kuratorów sądowych wykonujących orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich. Prawo karne i kryminologia. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
• Kulesza M. (2015). Zasoby rodzinne – nowa perspektywa podejścia do rodziny w obszarze diagnostyki i poradnictwa psychopedagogicznego, Studia nad Rodziną UKSW, 1(36), 77-95.
• Leiber, M., Mack, K., Featherstone, R. (2009). Family structure, family processes, economic factors, and delinquency. Youth Violence and Juvenile Justice, 7(2), 79-99. https://doi.org/10.1177/1541204008327144
• Lesiak, M. (2019). Brudna praca w zawodach medycznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Mack, K., Leiber, M., Featherstone, R., Kutlina M. (2007). Reassessing the Family-Delinquency Association: Do Family Type, Family Processes, and Economic Factors Make a Difference?. Journal of Criminal Justice, 35(1), 51-67. http://dx.doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2006.11.015
• Marynowicz-Hetka, E. (2009). Pedagogika społeczna, podręcznik akademicki, t. 2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mazur, E. (2010). Rola rodziny w etiologii zachowań przestępczych na przykładzie osadzonych Aresztu śledczego w Kielcach. W F. Kozaczuk (Red.), Zachowania przestępcze, przyczyny i zapobieganie (s. 286-299). Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Nowak, B. (2016). Klimat społeczny instytucjonalnego i rodzinnego środowiska wychowawczego. Resocjalizacja Polska, 12, 105-117. https://doi.org/10.22432/pjsr.2016.12.08
• Ostrihanska Z., Greczuszkin A. (1999). Praca z indywidualnym przypadkiem w nadzorze ro- dzinnego kuratora sądowego. Wydawnictwo „Norbertinum”.
• Price C., Kunz J. (2003). Rethinking the Paradigm of Juvenile Delinquency as Related to Divorce. Journal of Divorce & Remarriage, 39 (1/2), 109-133. https://psycnet.apa.org/doi/10.1300/J087v39n01_07
• Rhoades E., Duncan J. (2016). Auditory-verbal Practice: Family Centered Early Intervention. Charles C Thomas Pub Ltd.
• Siemionow, J. (2012). Możliwości pracy z rodzinami nieletnich niedostosowanych społecznie przebywających. Probacja, 1, 126-132.
• Skuza, A. (2012), Klimat społeczny polskiego zakładu poprawczego (pedagogiczna analiza czynników kreujących). Resocjalizacja Polska, 3, 361-382.
• Staniaszek, M. (2018). Diagnoza klimatu społecznego młodzieżowych ośrodków wychowawczych w Polsce, Studia Paedagogica Ignatiana, 21 (1), 175–197. http://dx.doi.org/10.12775/SPI.2018.1.008
• Szczepkowski J. (2016). Resocjalizacja młodzieży uzależnionej oparta na potencjałach. W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych. Wydawnictwo UMK.
• Strauss, A. L., Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Sage Publications, Inc.
• Strauss, A. L., Corbin, J. M. (Eds.). (1997). Grounded theory in practice. Sage Publications, Inc.
• Szafrańska, K. (2016). Usamodzielnianie wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych. Resocjalizacja Polska, 12, 59-75. http://dx.doi.org/10.22432/pjsr.2016.12.05
• van de Weijer S.G.A., Thornberry T.P, Bijleveld C.C.J.H., Blokland A.A.J. (2015). The Effects of Parental Divorce on the Intergenerational Transmission of Crime, Societies, 5, 89–108. http://dx.doi.org/10.3390/soc5010089
• Wirkus, Ł. (2020). Struktura rodziny a proces niedostosowania społecznego nieletnich. Resocjalizacja Polska, 20, 267-281. http://dx.doi.org/10.22432/pjsr.2020.20.17
• Zalewski, G. (2004). Klimat społeczny instytucji resocjalizacyjnych a poziom psychotyzmu u wychowanków. Wydawnictwo Akademii Medycznej.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 roku w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.
• Ustawa z 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych (Dz. U. 2001 Nr 98 poz. 1071).
• Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 Nr 35 poz. 228).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553).
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 roku o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. 2022 poz. 1700).
• Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości. Nieletni wg orzeczonych środków prawomocne orzeczenia w latach 2003-2018. Pobrane 11, Stycznia, 2022 z: https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/.
• Wiącek, M. (2021). Opinia do projektu ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich [projekt z 20.07.2021 r.]. Pobrane 13, Stycznia, 2022 z: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/opinia-do-projektu-ustawy-o-wspieraniu-i-resocjalizacji-nieletnich-projekt-z-20072021-r.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2023.42.1.177-194

Biblioteka Nauki

31832091