Selected Contemporary Social Threats in the Discourse of Social Pedagogues

• Authors: Wojciech Jan Maliszewski , Przemysław Frąckowiak

Title variants

PL

Wybrane zagrożenia współczesności w dyskursie pedagogów społecznych

Abstracts

EN

Introduction: The article provides a descriptive and illustrative overview of selected social threats concerning the theoretical, methodological, and methodical advancement of research in social pedagogy. An essential element of the article’s content is the assumptions of James S. Coleman’s theory of social capital, Viktor Frankl’s logotherapy, and Aaron Antonovsky’s salutogenesis. Research Aim: The authors’ attention is focused on the diagnosis of the relationship between the specific and traditional present in the research of social educators’ dimensions of social threats and the views of social educators on their aetiology, significance for social reality, and thus determinants of the psychosocial existence of modern man, and finally the possibilities of overcoming these threats. Evidence-based Facts: In the traditionally understood causative paradigm of social pedagogy, the emphasis is primarily on solutions focused on using resources that naturally constitute the environment of human social participation. However, the text highlights the possibility of supplementing this paradigm with selected indications of the concept of social capital, logotherapy and salutogenesis in counteracting existential emptiness and the loss of the sense of the meaning of life. Summary: Such an approach allows for a deep, multidimensional insight into the issue of social threats. As a result, it provides knowledge about characteristic relationships between variables that condition the occurrence, differentiation, and development of social threats. This, in particular, offers an opportunity to increase the effectiveness of interventions carried out in the daily professional practice of social pedagogues.

PL

Wprowadzenie: Artykuł stanowi opis syntetyzujący i egzemplifikujący wybrane zagrożenia społeczne w odniesieniu do teoretycznego, metodologicznego oraz metodycznego zaawansowania badań z zakresu pedagogiki społecznej. Ważnym elementem konstytuującym treści artykułu są też założenia teorii kapitału społecznego w ujęciu Colemana, logoterapii Frankla i salutogenezy Antonovsky’ego. Cel badań: Generalnie uwaga autorów koncentruje się na diagnozie związków pomiędzy specyficznymi i tradycyjnie obecnymi w dociekaniach pedagogów społecznych wymiarami zagrożeń społecznych, takich jak ubóstwo, przestępczość, niepełnosprawność, a poglądami pedagogów społecznych na ich etiologię, znaczenie dla rzeczywistości społecznej, i co za tym idzie – uwarunkowania egzystencji psychospołecznej współczesnego człowieka, czy wreszcie możliwości przezwyciężania tych zagrożeń. Stan wiedzy: W tradycyjnie rozumianym paradygmacie sprawczym pedagogiki społecznej akcentuje się przede wszystkim rozwiązania ukierunkowane na wykorzystywanie zasobów naturalnie konstytuujących środowiska uczestnictwa społecznego człowieka. W tekście zwrócono jednak uwagę na możliwość dopełnienia tego paradygmatu w szczególności o wybrane wskazania koncepcji kapitału społecznego, który uobecnia się w takich wymiarach życia społecznego, jak zaufanie, przekaz informacyjny, sposoby egzekwowania norm i efektywnych sankcji, relacje z władzą oraz obecność upowszechnionych autorytetów, a wreszcie forma wywiązywania się jednostki ze zobowiązań wobec grupy. Wskazano także na możliwość wykorzystania logoterapii i salutogenezy w aspekcie przeciwdziałania pustce egzystencjalnej i często obserwowanemu zagubieniu poczucia sensu życia. Podsumowanie: Takie podejście pozwala na pogłębiony, wielowymiarowy wgląd w problematykę zagrożeń społecznych. Skutkiem tego dostarcza wiedzy na temat charakterystycznych zależności pomiędzy zmiennymi, które warunkują występowanie, różnicowanie się i rozwój zagrożeń społecznych. Daje to w szczególności szansę na zwiększenie efektywności oddziaływań realizowanych w obszarze codziennej praktyki zawodowej pedagogów społecznych.

Keywords

EN

social pedagogy; social threats; social capital; social support; logotherapy; salutogenesis

PL

pedagogika społeczna; zagrożenia społeczne; kapitał społeczny; wsparcie społeczne; logoterapia; salutogeneza

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 2
• Pages: 169-180

Dates

published

2023

Contributors

author

Wojciech Jan Maliszewski

• Akademia Nauk Stosowanych w Pile

author

Przemysław Frąckowiak

• Akademia Nauk Stosowanych w Pile

References

• Antonovsky, A. (1984). Sense of Coherence as a Determinant of Health. In J.D. Matterazzo, S.M. Weiss, J.A. Herd, N.E. Miller, S.M. Weiss, (Eds.), Behavioral Health: A Handbook of Health Enhancement and Disease Prevention (pp. 114–129). John Wiley & Sons.
• CBOS. (2018). O nieufności i zaufaniu. Komunikat z badań, Nr 35. Retrieved 10, January, 2023 from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_035_18.PDF
• Cichosz, M. (2004). Polska pedagogika społeczna w latach 1945–2003, t. I–II. Adam Marszałek.
• Coleman, J.S. (1994). Foundations of Social Theory. Harvard University Press.
• Czapiński, J. (2015). Nieufny jak Polak. Ufamy tylko rodzinie. Gazeta Wyborcza, 29 października.
• Czapiński, J., Panek, T. (2015). Social diagnosis 2015. Objective and subjective quality of life in Poland. Contemporary Economics, 9(4).
• Frankl, V.E. (2015). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Rebis.
• Frąckowiak, T. (2007). O pedagogice nadziei. Fascynacje i asocjacje aksjologiczne. Wyd. Naukowe UAM.
• Frąckowiak, P. (2017). Kapitał resocjalizacyjny zakładu poprawczego. Impuls.
• Frąckowiak, T. (Ed.). (1996). Koncepcje pedagogiki społecznej. Eruditus.
• Gmerek, T. (2011). Edukacja i nierówności społeczne. Studium porównawcze na przykładzie Anglii, Hiszpanii i Rosji. Impuls.
• Grudziewska, E., Mikołajczyk, M., Zozula, J. (Eds.). (2019). Pomoc społeczna i praca socjalna w dobie dynamicznych przemian społecznych. Wyd. APS.
• Grzesiak, S., Mituła-Grzesiak, E. (2022). Bezpieczeństwo społeczne i personalne obywateli w kontekście zagrożenia przestępczością w Polsce. Kreowanie bezpiecznych przestrzeni inkluzywnych. The Prison Systems Review, 116, 49–73.
• Handy, Ch. (1996). Wiek paradoksu. ABC.
• Hardin, R. (2009). Zaufanie. Sic!
• Heidegger, M. (2001). Zasada racji. Baran i Suszczyński.
• Heller, M. (2014). Sens życia i sens wszechświata. Copernicus Center.
• Kawula, S. (2012). Pedagogika społeczna dzisiaj i jutro. Akapit.
• Kokoszkiewicz, A. (2015). Opieka społeczna jako zadanie państwa. Studium teoretycznoprawne. Wyd. Europejskiej Fundacji Przedsiębiorczości.
• Kołakowski, L. (2000). Demokracja jest przeciwna naturze. In idem (Ed.), Mini-wykłady o maxi-sprawach (pp. 80–89). Znak.
• Konecki, K. (2019). Trust in Symbolic Interactionist Research and in Phenomenological Investigation. Polish Sociological Review, 3(207), 271–287. http://doi.org/10.26412/psr207.02
• Kośmider, T. (2014). Kulturowy wymiar bezpieczeństwa państwa polskiego – wyzwania i zagrożenia. Rozprawy Społeczne, 1(8), 28–35.
• Księżopolski, M. (2013). Wspólnie czy osobno? Rozważania o polityce społecznej. Elipsa.
• Kuhn, T.S. (2009). Struktura rewolucji naukowych. Aletheia.
• Kulas, P. (2017). Inteligenckość zaprzeczona. Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit. Scholar.
• Kwieciński, Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty. Impuls.
• Lipiński, S., Szafarczyk, I. (2012). Orientacja życiowa nieletnich w zakładach readaptacji społecznej. Wyd.WSEZiNS.
• Łopatkowa, M. (2006). Pedagogika serca w dobie globalizacji. Wyd. APS.
• McLaren, P. (1995). Critical Pedagogy and Predatory Culture. Oppositional Politics in a Postmodern Era. Routledge.
• Modrzewski, J. (2004). Socjalizacja i uczestnictwo społeczne. Studium socjopedagogiczne. Wyd. Naukowe UAM.
• Orzelska, J. (2014). W stronę pedagogiki istotnej egzystencjalnie. Impuls.
• Ossowska, M. (2019). Normy moralne. Próba systematyzacji. PWN.
• Piekarski, J., Pilch, T., Theiss, W., Urbaniak-Zając, D. (Eds.). (2010). Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
• Piekarski, J., Urbaniak-Zając, D. (Eds.). (2011). Ciągłość i zmiana w teorii pedagogiki społecznej. Wybrane zagadnienia. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
• Pytka, L. (1998). Raport o stanie wdrażania reformy resocjalizacji w zakładach poprawczych. Ministerstwo Sprawiedliwości.
• Radziewicz-Winnicki, A. (2014). Społeczność lokalna, zbiorowość terytorialna a instytucjonalizacja ideologii lokalizmu/regionalizmu. In A. Szczurek-Boruta, B. Chojnacka-Synaszko, J. Suchodolska (Eds.), Człowiek w przestrzeni lokalnej – dobre praktyki wspierania rozwoju, aktywizacji i integracji społecznej. Konteksty teoretyczne i społeczno-polityczne (pp. 23–38). Adam Marszałek.
• Segiet, K. (2011). Dziecko i jego dzieciństwo w perspektywie naukowego poznania i doświadczania rzeczywistości. Studium pedagogiczno-społeczne. Wyd. Naukowe UAM.
• Siemaszko, A. (1993). Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych. PWN.
• Sierpowska, I. (2009). Zasada pomocniczości w pomocy społecznej. Przegląd Prawa i Administracji, 79, 203–225.
• Spętana, J. (Ed.). (2014). Współczesne zagrożenia wychowania. Studium z pogranicza pedagogiki i filozofii. Impuls.
• Sudoł, G. (2022). Bezpieczeństwo społeczne w kontekście skutków pandemii COVID-19 na przykładzie diagnozy potrzeb i potencjału społeczności lokalnej w zakresie usług społecznych gminy miasta Tarnowa. In J. Młyński, E. Zdebska, B. Ziębińska (Eds.), Praca socjalna i pomoc społeczna w obliczu pandemii COVID-19 i innych współczesnych wyzwań (pp. 141–165). Scriptum.
• Szmagalski, J. (2018). O pedagogice społecznej na świecie. Pedagogika Społeczna, 2(68), 135–156.
• Szumpich, S. (2013). Zagrożenia społeczne w okresie przemian. Szkice z polityki społecznej. Oficyna Wydawnicza AFM.
• Szymański, M. (2013). Socjologia edukacji. Impuls.
• Weissbrot-Koziarska, A. (2022). O konieczności trwania i rozwoju polskiej pedagogiki społecznej. Pedagogika Społeczna Nova, 2(4), 13–24. https://doi.org/10.14746/ psn.2022.4.01
• Wroczyński, R., Pilch, T. (Eds.). (1974). Metodologia pedagogiki społecznej. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Zarycki, T. (2004). Kapitał społeczny a trzy polskie drogi do nowoczesności. Kultura i Społeczeństwo, 47(2), 45–65.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2023.42.2.169-180

Biblioteka Nauki

31826288