Education of Students with a Chronic Disease in a Treatment Facility in the Light of Paradigmatic Changes

• Authors: Iwona Konieczna

Title variants

PL

Edukacja uczniów z chorobą przewlekłą w placówce leczniczej w świetle paradygmatycznych zmian

Abstracts

PL

Wprowadzenie: W ostatnim czasie nastąpiła zmiana w zakresie postrzegania edukacji dzieci z chorobą przewlekłą w placówce leczniczej. Badaczka przeprowadziła obszerną analizę literatury, jak i aktów prawnych pozwalającą ukazać kluczowe momenty dla edukacji uczniów z chorobą przewlekłą w Polsce, różne stanowiska, teorie, koncepcje i idee, którym można przypisać status paradygmatu. Cel badań: Celem artykułu jest podjęcie próby nakreślenia tła paradygmatycznych przeobrażeń i ich uwarunkowań w kontekście edukacji dzieci z chorobą przewlekłą w placówce leczniczej w Polsce. Przeprowadzona analiza wybranych stanowisk pedagogicznych, obecnych w literaturze, odnosi się do kluczowych momentów zmian w edukacji dzieci z chorobą przewlekłą w placówce leczniczej i przeobrażeń paradygmatycznych w pedagogice leczniczej. Stan wiedzy: Toczące się dyskusje odnoszą się do sposobów sprawowania opieki i kształcenia dziecka z chorobą przewlekłą i wskazują na istotne zmiany w tym zakresie. Aktualnie zmieniające się paradygmaty w obrębie teorii, metodologii oraz realizowanych badań nad chorobami przewlekłymi wyznaczają praktykę działań edukacyjnych wobec dzieci z chorobami przewlekłymi. Rozwój pedagogiki leczniczej, tak jak ma to miejsce również w innych obszarach związanych z funkcjonowaniem osób z chorobą, jest obecnie dynamizowany głównie poprzez paradygmat humanistyczny. Podsumowanie: Wyniki dokonanej analizy pozwalają poznać i lepiej zrozumieć sytuację edukacyjną uczniów z chorobą przewlekłą. Ponadto z przeprowadzonych analiz teoretycznych wynika, że struktura edukacji oferowana uczniom w placówkach leczniczych na tle funkcjonujących teorii i koncepcji wymaga zmian uwzględniających w jeszcze większym stopniu podmiotowość, autonomię, niezależność i samostanowienie.

EN

Introduction: Recently, there has been a change in the perception of education of children with chronic illnesses in the medical facility. The researcher conducted an extensive analysis of literature as well as legal acts allowing to show key moments for the education of students with chronic disease in Poland, various positions, theories, concepts and ideas that can be attributed to the status of a paradigm. Research Aim: The aim of this article is to outline the historical context of paradigm shifts and their determinants in the field of educating children with chronic illnesses in a medical facility situated in Poland. The examination of specific pedagogical approaches, as outlined in the literature, pertains to pivotal shifts in the education of children with chronic illnesses within medical institutions in Poland, as well as paradigmatic changes in therapeutic pedagogy. Evidence-based Facts: The ongoing discussions relate to how to care for and educate a child with chronic illness and point to significant changes in this regard. Currently changing paradigms within the theory, methodology and conducted research on chronic diseases determine the practice of educational activities towards children with chronic illnesses. The development of therapeutic pedagogy, as is also the case in other areas related to the functioning of people with disease, is now driven mainly by the humanist paradigm. Summary: The results of the analysis provide valuable insights and improve comprehension of the educational situation of students who suffer from a chronic illness. Moreover, the theoretical analyses conducted suggest that the educational paradigm offered to students in medical institutions, based on the operational theories and concepts, requires alterations that prioritize subjectivity, autonomy, self-sufficiency, and self-governance.

Keywords

EN

student; chronic disease; paradigm; education; therapeutic pedagogy

PL

uczeń; choroba przewlekła; paradygmat; edukacja; pedagogika lecznicza

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 3
• Pages: 119-135

Dates

published

2023

Contributors

author

Iwona Konieczna

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Antoszewska,B., Ćwirynkało, K. (2007). Nauczyciel-wychowawca szkoły przyszpitalnej – kim być powinien? In: Cz. Kosakowski, A. Krause, A. Żyta (Eds.). Osoba z niepełnosprawnością w systemie rehabilitacji, edukacji i wsparcia społecznego. Wydawnictwo UWM.
• Berkowska, A., Kowalewska, A., Mazur, J. (2019). Uczestnictwo w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych w zależności od stanu zdrowia uczniów oraz wybranych czynników kontekstowych. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(253), 207-222. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.5544
• Chodkowska, M. (Eds.). (1995). Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Socjalizacja i rehabilitacja. Wydawnictwo UMCS.
• Cuprjak, M. (2016). Paradygmaty w perspektywie zmian społecznych. Zarys problemu. Rocznik Andrologiczny, 23, 251-265.
• Cybulska, R., Derewlan, H., Kacprzak, A., Peczek, K.(2017). Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji w świetle nowych przepisów prawa oświatowego. ORE.
• Doroszewska, J. (1957). Terapia wychowawcza. Wydawnictwo PAN.
• Doroszewska, J. (1963). Nauczyciel – wychowawca w zakładzie leczniczym. PZWS.
• Doroszewska, J. (1989). Pedagogika specjalna. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Doroszewska, J., Grzegorzewska, M. (1955). Uzasadnienie potrzeby terapeutyczności wychowania w zakładach leczniczych w świetle patofizjologii korowo-trzewnej. Studia Pedagogiczne, 2, 245-289.
• Doroszewska, J., Grzegorzewska, M. (1960). Zestawienie warunków sprzyjających możliwości normalnej i sprawnej pracy układu nerwowego chorego dziecka. Szkoła Specjalna, 1, 50-65.
• Gasiulowa, A. (1993). Wrażliwość empatyczna dzieci z dysfunkcją narządu ruchu a ich środowisko rodzinne. Wydawnictwo WSP.
• Gómez L.E., Schalock R.L., Verdugo M.A. (2021). A New Paradigm in the Field of Intellectual and Developmental Disabilities: Characteristics and Evaluation. Psicothema, Vol. 33, No. 1, 28–35.
• Grzegorzewska, M. (1964). Pedagogika specjalna. Skrypt wykładów. Wydawnictwo PIPS.
• Hejnicka-Bezwińska T. (2007). Paradygmat humanistyczny w pedagogice a pedagogika humanistyczna. In: J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (Eds.). Edukacja, moralność, sfera publiczna. Materiały z VI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego PTP, (pp. 462–466). Oficyna Wydawnicza „Verba”.
• Hulek, A. (Eds.). (1980). Pedagogika rewalidacyjna. PWN.
• Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki, myśleć teorią o praktyce. PWN.
• Krause, A. (2010). Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Krause, A. (2014). Pedagogika w zmianie paradygmatycznej – problem hermeneutycznej niewspółmierności. Studia Edukacyjne, 33, 7-18. https://doi.org/10.14746/se.2014.33.1
• Krause, A. (2019). Paradygmaty dydaktyki i ich implikacje dla pedagogiki specjalnej – odsłona pierwsza. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 33, 11-25. https://doi.org/10.4467/25439561.np.19.001.10476
• Krause, A. (2021). Paradigm as a Critical Analysis Tool in Education/Special Education. International Journal of Special Education (IJSE), 36 (1), 49-58. https://doi.org/10.52291/ijse.2021.36.5
• Krause, A. (2022). Paradygmat jako narzędzie analizy krytycznej. Studia z Teorii wychowania, 3(40), 29-44.
• Kuhn, T, S.(1968). Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: wydawnictwo PWN.
• Kuhn, T, S.(2001). Struktura rewolucji naukowych, przeł. Helena Ostromęcka. Fundacja ALETHEIA.
• Kulesza, E.M. (2010). Pedagogika specjalna z perspektywy ostatniego dwudziestolecia - okres od 1987 r. do 2009 r. In: J. Bielecki i A. Jacewicz (Eds.). Edukacja z perspektywy przemian kulturowo-społecznych (pp.117-124). Wydawnictwo PRYMAT.
• Kurzawa, R., Wyczesany, J. (Eds.). (1995). Dziecko chore na astmę. Integracja działań pedagogicznych, medycznych i psychologicznych. Wydawnictwo „Universitatis”.
• Kwieciński, Z. (1990). Zmiana, rozwój i postęp w świadomości podmiotów edukacji. Wstęp do badań. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 91- 107.
• Lipkowski, O. (1977). Pedagogika specjalna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Maciarz, A. (1987). Integracja społeczna dzieci niepełnosprawnych. WSiP.
• Maciarz, A. (1996). Dziecko długotrwale chore. Wydawnictwo Verbum.
• Maciarz, A. (1998). Dziecko przewlekle chore w roli ucznia. Oficyna Wydawnicza "Impuls".
• Maciarz, A. (1999). Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. Oficyna Wydawnicza "Impuls".
• Maciarz, A. (2001). Pedagogika lecznicza i jej przemiany. Wybrane problemy. Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Machnikowski, R.M. (2002). Spór o relatywizm w XX-wiecznej socjologii wiedzy naukowej. Wydawnictwo UŁ.
• Majewicz, P. (2021). Pedagogika lecznicza w Polsce i na świecie – wspólna nazwa, odmienne desygnaty, Pedagogika Społeczna, nr 1-2, 237- 250.
• Małkowska-Szkutnik, A., Woynarowska, B., Mazur, J. (2018). Postrzeganie środowiska psychospołecznego szkoły i funkcjonowanie w niej uczniów zdrowych i z chorobami przewlekłymi. Kwartalnik Pedagogiczny, 1(247), 179-197. https://doi.org/10.5604/01.3001.0011.8242
• Mazur, J., Małkowska-Szkutnik, A. (2010). Choroby przewlekłe a postrzeganie wymagań szkolnych przez uczniów 11-15letnich w Polsce. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2, 160-168.
• Moczia, K. (2017). Trudności edukacyjne uczniów przewlekle chorych. In: K. Moczia (Eds.).Edukacyjno-terapeutyczna podróż w lepszą stronę (pp. 51-52). Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Obuchowska, I. (1987). Obecne i nieobecne paradygmaty w pedagogice specjalnej. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 29-33.
• Olechowska, A. (2018). Paradygmaty pedagogiki w oficjalnym dyskursie pedagogicznym jako narzędziu polityki edukacyjnej. Zarządzanie Publiczne, 41(1), 59-74. https://doi.org/10.4467/20843968zp.18.005.8234
• Ossowski, R. (1993). Sytuacja życiowa dziecka niepełnosprawnego w rodzinie. Wydawnictwo WSP.
• Pisula, E. (1998). Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Reykowski, J. (1971). Osobowość a trwały stres. In: H. Larkowa (Eds.). Problemy psychologiczne w rehabilitacji inwalidów. (pp. 34-43). Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Sękowska, Z. (1982). Pedagogika specjalna. Zarys. PWN.
• Sękowska, Z. (2001). Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej. Wydawnictwo WSPS.
• Starnawski, W. (2016). Paradygmat humanistyczny w pedagogice. Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne, 27(27), 11-24.
• Szumski, G. (2011). Teoretyczne implikacje koncepcji edukacji włączającej. In: Z. Gajdzica (Eds.). Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej. Wydawnictwo Humanitas.
• Szwabowski, O. (2014). Paradygmat i pedagogika. Internetowy Magazyn Filozoficzny HYBRIS, (25), 110-138. https://doi.org/10.18778/1689-4286.25.06
• Śliwerski, B. (2017). Paradygmaty współczesnej pedagogiki jedności w Polsce. Przegląd Badań Edukacyjnych (Educational Studies Review), 2(25), 39-58. https://doi.org/10.12775/pbe.2017.018
• Śliwerski, B. (2020). Pedagogika holistyczna. Problemy Wczesnej Edukacji, 16(2 (49)), 7-20. https://doi.org/10.26881/pwe.2020.49.01
• Wielgosz, E. (1991). Wychowanie dzieci niepełnosprawnych somatycznie. In: I. Obuchowska (Eds.). Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. (pp. 433-442). WSiP.
• Wlazło, M. (2015). (Neo) liberalne uwikłania emancypacyjnego paradygmatu pedagogiki specjalnej. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, (10), 33-49. https://doi.org/10.14746/ikps.2015.10.03
• Woynarowska A. (2010). Niepełnosprawność intelektualna w publicznym i prywatnym dyskursie. Impuls.
• Zaorska, M. (2015). Paradygmatyczny pultanizm współczesnej pedagogiki specjalnej. Przegląd Badań Edukacyjnych (Educational Studies Review), 1(20), 171-182. https://doi.org/10.12775/pbe.2015.042
• Zaręba, L. (2014). Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne dzieci i młodzieży. Identyfikowanie SPR i SPE oraz sposoby ich zaspakajania. ORE.
• Raport GUS Zdrowie dzieci i młodzieży w Polsce w 2009 r. Studia i analizy statystyczne (2012) https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-dzieci-i-mlodziezy-w-polsce-w-2009-r-,8,1.html.
• Rozporządzenie MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280 oraz z 2022 r. poz. 1594)

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2023.42.3.119-135

Biblioteka Nauki

31804172