Effective Use of Textbooks by Early Education Teachers

• Authors: Marzenna Nowicka

Title variants

PL

Sprawstwo nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w pracy z podręcznikiem szkolnym

Abstracts

PL

Wprowadzenie: Podręczniki stanowią podstawowe narzędzie pracy dydaktycznej na zajęciach edukacji wczesnoszkolnej. Ich zawartość jest znacznie zróżnicowana jakościowo, o czym świadczą liczne doniesienia badawcze. Brakuje empirycznych badań dających wgląd w doświadczenia nauczycieli w zakresie pracy z podręcznikiem szkolnym. Cel badań: Celem badań było rozpoznanie sprawstwa nauczycieli w obszarze pracy z podręcznikiem szkolnym, dlatego poszukiwano odpowiedzi na pytania o to, jakie znaczenia nauczyciele nadają codziennej pracy z książką szkolną, jakie wady i zalety w niej dostrzegają i jakie działania podejmują w kontekście tych spostrzeżeń. Metoda badań: Przeprowadzono sześć zogniskowanych wywiadów grupowych, w których uczestniczyło 37 nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. W pracy ze zgromadzonym materiałem zastosowano analizę treści zorientowaną na znaczenie. Wyniki badań: Na podstawie zgromadzonych danych ustalono, że podręcznik jawi się nauczycielom jako: przeznaczenie, stabilizator procesu dydaktycznego, narzędzie pracy codziennej, ekspert przedmiotowy i żyrant ich odpowiedzialności za proces uczenia się. Pracę pedagogów z książką szkolną cechuje konformizm, ograniczona elastyczność, dostosowywanie do skali uzdolnień dzieci, racjonalizowanie i, w rzadkich przypadkach, oporowanie. Wnioski: Sprawczość nauczycieli w obszarze pracy z książką szkolną objawia się wyłącznie jako powierzchowna reakcja na identyfikowane mankamenty, bez autonomicznego podejścia do oferty treściowej oraz zadań i poleceń z podręczników szkolnych. Przedstawiony wniosek może stać się podstawą pedagogicznej dyskusji na temat ograniczeń i potrzeb kształcenia nauczycieli wczesnej edukacji w zakresie wzmacniania ich sprawstwa w pracy z podręcznikiem szkolnym.

EN

Introduction: Schoolbooks are the basic didactic tool in early childhood education classes. As evidenced by numerous research reports, their content is significantly diversified in terms of quality. However, empirical research providing insight into teachers’ experiences of working with school textbooks is lacking. Research Aim: This study examines how teachers influence the use of a school textbook. It looks at their views on daily work with textbooks, the advantages and disadvantages they perceive, and their responses to these observations. Method: Six focus group interviews with 37 early childhood education teachers were conducted. The collected material was subsequently subjected to meaning-oriented content analysis. Results: On the basis of the collected data, it was established that teachers construe textbooks as: predestined fate, a stabilizing factor in the didactic process, a tool for everyday work, a subject-matter expert and a surety of their responsibility for the learning process. The work of educators with the school textbook is characterized by conformity, limited flexibility, adaptation to the range of children’s aptitudes, rationalization and, in rare cases, resistance. Conclusions: With respect to working with school textbooks, the agency of teachers manifests itself only as a superficial response to the identified shortcomings, without an autonomous approach to the content as well as tasks and instructions in school textbooks. Such a conclusion may offer grounds for a pedagogical discussion on the limitations and needs of training early education teachers in terms of enhancing their agency while working with a school textbook.

Keywords

EN

textbooks; early education teachers; shortcomings of textbooks; agency

PL

podręczniki; nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej; mankamenty podręczników; sprawczość

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 4
• Pages: 131-146

Dates

published

2023

Contributors

author

Marzenna Nowicka

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Wczesnej Edukacji

References

• Archer, M. S. (2013 ). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Nomos.
• Creswell, J. W. ( 2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Wyd. UJ.
• Gibbs, G. (2015). Analizowanie danych jakościowych. WN PWN.
• Giddens, A. (2003). Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Gołębniak, B.D., Zamorska, B. (2014). Nowy profesjonalizm nauczycieli. Podejścia – praktyka – przestrzeń rozwoju. DSW.
• Iwińska, K. (2015). Być i działać w społeczeństwie. Dyskusje wokół podmiotowego sprawstwa. Nomos.
• Jakubowicz-Bryx, A. (2015). Świadomość pisma u dzieci pięcioletnich. Wyd. UKW.
• Kalinowska-Iżykowska, A. (2023). Język podręczników do matematyki w klasie pierwszej jako kontekst budowania mentalnych ścieżek edukacyjnych uczniów i ich nauczycieli. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 1(68), 27-39. https://doi.org/10.35765/eetp.2023.1868.02
• Klus-Stańska, D. (2011). Nauczanie początkowe jako wczesny trening do marginalizacji. Kontrowersyjność społecznej wiedzy szkolnej. Forum Oświatowe 1(44), 5-25.
• Klus-Stańska, D. (2014). „Nasz elementarz” – krótki opis daru, który zubaża obdarowanych. Problemy Wczesnej Edukacji, 4 (27), 24-44.
• Klus-Stańska, D., Nowicka, M. (2013). Sensy i bezsensy w edukacji wczesnoszkolnej. Wyd. Harmonia Universalis.
• Kowalczuk-Walędziak, M. (2012). Poczucie sprawstwa społecznego pedagogów. Studium teoretyczno-empiryczne. Impuls.
• Krasowicz-Kupis, G. (2006). Rozwój i ocena umiejętności czytania dzieci sześcioletnich. CMPP-P.
• Kvale, S. (2010). Prowadzenie wywiadów. WN PWN.
• Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. WAiP.
• Lautour, B. ( 2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Universitas.
• Łaciak, B. (2011). Obraz świata i dzieciństwa w podręcznikach szkolnych. W B. Łaciak (Red.), Nowe społeczne wymiary dzieciństwa (s. 321-352).Wyd. Akademickie Żak.
• Mrozowicki, A. (2013). Człowieczeństwo: struktura i sprawstwo w teorii socjologicznej Margaret S. Archer. W M. S. Archer. Człowieczeństwo. Problem sprawstwa (s.VII-XL). Nomos.
• Nowicka, M. (2021). W świecie poznanych i „niepoznanych” liter, czyli o kontynuacji bezsensów w instytucjonalnych praktykach nauki czytania i pisania dzieci. Problemy Wczesnej Edukacji 1(52), 18-37. https://doi.org/10.26881/pwe.2021.52.02
• Szlachcicowa, I., Nowaczyk, O.,Mrozowicki, A. (2013). Sprawstwo a dylematy współczesnych nauk społecznych. Wprowadzenie. W A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa (Red.), Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych (s. 7-15). Nomos.
• Szyller, A. (2017). Dyskurs podręcznikowy a dyskurs dziecięcy – odmienne postrzeganie rzeczywistości. Problemy Wczesnej Edukacji (3)38, 124 - 136. https://doi.org/10.26881/pwe.2017.38.10
• Wiśniewska-Kin, M. (2017). Szkoła – szansa czy zagrożenie dla rozwoju dziecka, czyli o podręcznikowych granicach w pozornie otwartej przestrzeni szkoły. W H. Krauze-Sikorska, M. Klichowski (Red.), Świat małego dziecka. Przestrzeń instytucji, cybreprzestrzeń i inne przestrzenie dzieciństwa (s. 257-268). Wyd. Naukowe UAM.
• Wiśniewska-Kin, M. (2013). Dominacja a wyzwolenie. Wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy. Wyd. UŁ.
• Zalewska, E. (2013). Obraz świata w podręcznikach szkolnych dla klas początkowych. Wyd. UG.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2023.42.4.131-146

Biblioteka Nauki

31804127