Home Education During the People’s Republic of Poland – a Retrieved Case

• Authors: Magdalena Giercarz-Borkowska

Title variants

PL

Edukacja domowa w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – przypadek odnaleziony

Abstracts

PL

Wprowadzenie: Artykuł dotyczy edukacji domowej realizowanej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Państwo Danuta i Bartłomiej Maria Boba w latach 1952-1981 nie posyłali do szkoły pięciorga swoich dzieci – mimo zakazu kształcili je we własnym zakresie. Cel badań:  Celem badania było uzupełnienie wiedzy o losach edukacji domowej w Polsce po II wojnie światowej. Dotychczas nie znano przypadków nauczania domowego w okresie socjalizmu – sądzono, że w tym czasie nie było realizowane i zaczęło odradzać się dopiero po przełomie ustrojowym. Metoda badań: Badania przeprowadzono w tradycji jakościowej, metodą wywiadu narracyjnego. Uzyskany materiał badawczy poddano analizie i interpretacji. Dodatkowo wykorzystano badanie dokumentów. Wyniki: Pomimo wysiłków władz państwa, by zmusić wszystkich obywateli do udziału w edukacji państwowej istniał w Polsce przypadek nauczania domowego. Zrekonstruowanie doświadczeń rodziny Bobów dostarcza wiedzy o motywacjach do wychowywania dzieci z dala od wpływów szkoły, sposobach i efektach uczenia poza nią. Niesie wiedzę o wartościach, jakie rodzina przypisywała edukacji domowej i jest świadectwem determinacji rodziców, którzy wytrwali w postanowieniu pomimo stosowanych wobec nich represji. Wnioski:  Odnaleziony przypadek jest odosobniony. Trudne doświadczenie rodziny Bobów nie wpłynęło ani na zmianę prawa, ani na los innych rodzin. Ich walka z komunistycznym reżimem uzupełnia znany dotychczas opis edukacji domowej i pozwala lepiej ją rozumieć. Pokazuje, jak wielkie znaczenie może mieć dla rodziców wychowywanie dzieci w zgodzie z własnym sumieniem. Wolność – zrekonstruowana we wcześniejszych badaniach jako podstawowa wartość łączona z edukacją domową współcześnie i w odległej przeszłości – okazała się również w tym przypadku wartością nadrzędną. Rodzinna edukacja Bobów jest historycznym łącznikiem między tradycją a współczesnością polskiej edukacji domowej. 

EN

Introduction: The article concerns home education in the People’s Republic of Poland which was cultivated by Danuta and Bartłomiej Maria Boba. They did not send their five children to school in the years 1952–1981; despite the ban, they educated them on their own. Research Aim: The aim of the study was to fill an existing gap in the knowledge about the story of home education in Poland after the Second World War. So far, there have been no known examples of homeschooling in the socialist times. It was thought that it did not take place at all and only started to emerge after the political changes.Method: The study is of a qualitative nature; it was conducted using the narrative interview method. The resulting material was subjected to analysis and interpretation. Additionally, document examination was used. Results: Despite the government’s efforts to force all citizens into participation in the education system controlled by the state, there was a case of homeschooling in Poland. The reconstruction of the Boba family’s experience gives knowledge of the motivation to raise children away from the influence of school, as well as on the methods and effects of teaching off school. It brings knowledge of the values the family attached to home education and provides a proof of determination of the parents who stood firmly in their commitment despite repressions against them. Conclusions: The case retrieved is isolated. The hardships suffered by the Boba family did not contribute to any legal changes, nor did they affect other families’ fates. Their fight against the communist regime complements the image of home education known so far and enables a better understanding of it. It shows how important it can be for parents to raise children in line with their own conscience. Freedom, reconstructed in previous studies as a core value attributed to home education both nowadays and in the distant past, turned out to be the core value in this case as well. The Boba family education is a historical link between tradition and the present day of Polish homeschooling.

Keywords

EN

homeschooling; home education; family; People’s Republic of Poland; freedom

PL

edukacja domowa; nauczanie domowe; rodzina; Polska Rzeczpospolita Ludowa; wolność

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 4
• Pages: 147-162

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Giercarz-Borkowska

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Pedagogiki

References

• Bielecka-Prus, J., Heleniak, A. (2018). Motywy podjęcia edukacji domowej w opinii rodziców. W J. Bielecka-Prus (Red.), Rodzina w edukacji domowej (s. 139–166). Wydawnictwo i Księgarnia Gotów.
• Budajczak, M. (2004). Historyczne „wymiary” edukacji domowej. W K. Jakubiak, A. Winiarz (Red.), Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku (s. 349–358). Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
• Frasunkiewicz E., (2022). „Ucieczka z systemu”. Edukacja domowa z perspektywy rodziców dzieci szkolnych. Problemy Wczesnej Edukacji, 2(55), 166–180.
• Giercarz-Borkowska, M. (2022). Edukacja domowa – od tradycji ku współczesności. Wydawnictwo UO.
• Giercarz-Borkowska, M. (2021), Warunki praktykowania edukacji domowej w Polsce. Kultura –Społeczeństwo–Edukacja, 20(2), 231–239. https://doi.org/10.14746/kse.2021.20.14
• Giercarz-Borkowska, M. (2020). Między pracą zawodową a edukacją dzieci – sytuacja zawodowa rodziców edukujących domowo. Edukacja Dorosłych, 1, 83–97. https://doi.org/10.12775/ED.2020.006
• Giercarz-Borkowska, M. (2019). Edukacja domowa jako alternatywa edukacyjna dla dzieci zdolnych. Wydawnictwo TeksTy.
• Jakubiak, K. (2004). Stan i potrzeby badań nad nauczaniem domowym dzieci polskich od XVIII do początków XX wieku. W K. Jakubiak, A. Winiarz (Red.), Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku (s.11–18). Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
• Kaźmierska, K. (2012). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych. W K. Kaźmierska (Red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, (s. 71–96). Zakład Wydawniczy Nomos.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2017). Zmiana jako przedmiot i efekt społecznych badań jakościowych. Jakościowe Badania Pedagogiczne, I,2, 79–100.
• Piłat, E. (2006). Szkoła domowa. Dziennik Polski, 1.12.
• Szafrańska, A., Pawlak, J. (2020). W poszukiwaniu lepszych możliwości kształcenia dla własnego dziecka. Edukacja domowa z perspektywy rodziców. Przegląd Pedagogiczny, 1, 203–218. https://doi.org/10.34767/PP.2020.01.12
• Dekret z dnia 7 lutego 1919 roku o obowiązku szkolnym, Dz.U. 1919, nr 4, poz. 147.
• Dekret z dnia 23 marca 1956 roku o obowiązku szkolnym, Dz.U. 1956, nr 9, poz. 52.
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59.
• Pismo kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej nr 2 w Kozach z dnia 9 października 1952 roku – archiwum rodzinne rodziny Bobów.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2023.42.4.147-162

Biblioteka Nauki

31804130