Zniszczenie Kalisza w sierpniu 1914 roku w świetle polskojęzycznej prasy łódzkiej

• Authors: Witold Jarno
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ukazuje, jak zniszczenie Kalisza w sierpniu 1914 r. opisywały wybrane gazety łódzkie w drugiej połowie tego roku. Przedmiotem analizy były: „Nowy Kurjer Łódzki”, „Nowa Gazeta Łódzka” i „Rozwój”. Pisma te przedstawiały szczegółowo sytuację polityczną w Europie oraz działania wojenne na najważniejszych frontach pierwszej wojny światowej. Jednak problematyka tragedii Kalisza była w nich opisywana stosunkowo rzadko i to głównie w „Nowym Kurjerze Łódzkim”, który najszerzej ukazywał zniszczenie Kalisza przez Niemców oraz dramat mieszkańców zmuszonych do opuszczenia miasta. Pozostałe gazety pisały o tym znacznie rzadziej. Wydawało się, że zamieszczanie na ich łamach wiadomości o okrucieństwie wojska niemieckiego będzie dla władz rosyjskich elementem wzmocnienia propagandy antyniemieckiej. W rzeczywistości jednak tak się nie stało. Podobną powściągliwość wykazywała większość czasopism wydawanych w tym czasie na terytorium Królestwa Kongresowego. Prawdopodobnie główny wpływ na tę sytuację miały poglądy członków redakcji „Nowego Kurjera Łódzkiego”, którzy chcieli jak najszerzej informować czytelników o wszystkich ważnych dla mieszkańców Łodzi sprawach. Po ostatecznym zajęciu miasta przez Niemców w grudniu 1914 r. problematyka dotycząca zniszczenia Kalisza przestała pojawiać się w gazetach wydawanych w Łodzi w tym okresie.

EN

The article presents how the destruction of Kalisz in August 1914 was being described by the selected newspapers published in Łódź in the second half of this year. Subject of the analysis were: New Łódź Courier, New Łódź Newspaper, and Development. These newspapers were describing in detail the political situation in Europe and the war on the most important fronts of the First World War. However, the tragedy of Kalisz was being presented in the these papers relatively rarely. Only New Łódź Courier was depicting this phenomenon wider and relatively often, showing the destruction of Kalisz by the Germans and the tragedy of the inhabitants who were forced to leave the city. Other newspapers touched upon the issue only occasionally. There seemed that writing about the cruelty of the German army could be for Russian authorities a part of the strategy to strengthen the anti-German propaganda – however, this did not happen. A similar restraint showed the majority of Polish newspapers published at that time in the territory of Congress Poland. Probably, a major impact on this situation had views of New Łódź Courier’s editorial staff, who wanted as much as possible to inform readers about all important issues for the inhabitants of Łódź. After the final occupation of the city by the Germans in December 1914, the issue of the city’s destruction did not get a mention in the newspapers published in Łódź at that time.

Keywords

PL

historia Łodzi, I wojna światowa 1914 r., prasa łódzka, tragedia Kalisza w 1914 r.

EN

the history of Łódź, the First World War in 1914, the press in Łódź in 1914, the tragedy of Kalisz in 1914

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2016
• Issue: 42

Dates

published

2016

online

2017-03-23

Contributors

author

Witold Jarno

References

• Czasopisma
• „Goniec Poranny” 1914.
• „Goniec Wieczorny” 1914.
• „Kurjer dla Wszystkich” 1914.
• „Kurjer Warszawski” 1914.
• „Nowa Gazeta Łódzka” 1914.
• „Nowy Kurjer Łódzki” 1914.
• „Rozwój” 1914.
• Opracowania
• Bałabuch H., Nie tylko cenzura. Prasa prowincjonalna Królestwa Polskiego w rosyjskim systemie prasowym w latach 1865–1915, Lublin 2001.
• Błaszczyk A., Miasto ponad ogień i czas: echa kaliskiego Sierpnia 1914 roku w literaturze, grafice i filmie, Kalisz 2014.
• Chwalba A., Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914–1918, Kraków 2014.
• Dinter H.S., Spod czarnych dymów. Łódź w latach 1861–1918, Łódź 1978.
• Dobroński A., Dyslokacja wojsk rosyjskich w Królestwie Polskim przed I wojną światową, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1976, 20.
• Drewicz M., Wypadki kaliskie 1914. Interpretacja obrazu zdarzeń, Kalisz 2014.
• Górak A., Kozłowski J., Latawiec K., Słownik biograficzny gubernatorów i wicegubernatorów w Królestwie Polskim (1867–1918), Lublin 2015.
• Hart P., I wojna światowa 1914–1918. Historia militarna, Poznań 2014.
• Hertz M., Łódź w czasie wielkiej wojny, Łódź 1933.
• Korolkow G., Operacja łódzka 1914. Najciekawsza batalia pierwszej wojny światowej, Oświęcim 2014.
• Kościelaniak W., Walczak K., Kronika miasta Kalisza, Kalisz 1989.
• Kowalczyk M., Pogranicze ostrowsko-kaliskie w okresie I wojny światowej (1914–1918), „Rocznik Kaliski” 2005, 31.
• Kowalczyński K.R., Łódź 1914. Kronika oblężonego miasta, Łódź 2010.
• Łódź. Dzieje miasta, t. 1: Do 1918 r., red. B. Baranowski, J. Fijałek, Warszawa–Łódź 1980.
• Operacja łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, red. J. Daszyńska, Łódź 2011.
• Pajewski J., Pierwsza wojna światowa 1914–1918, Warszawa 1991.
• Prasa Królestwa Polskiego w opinii władz cenzury rosyjskiej (1901–1914). Dokumenty, wstęp i oprac. J. Kostecki, M. Tobera, Warszawa 2013.
• Rachalewski S., Pod ratuszową wieżyczką. Burmistrzowie i prezydenci miasta Łodzi w latach 1808–1914, Łódź 1939.
• Rusiński W., Kalisz. Zarys dziejów, Poznań 1983.
• Rzepkowski A., Ludność miasta Łodzi w latach 1918–1939, Łódź 2008.
• Szułkowski J., Dzieje Kalisza w 1914 r., Kalisz 2014.
• Śmiechowski K., Łódzka wizja postępu. Oblicze społeczno-ideowe „Gońca Łódzkiego”, „Kuriera Łódzkiego”, „Nowego Kuriera Łódzkiego” w latach 1898–1914, Łódź 2014.
• Śmiechowski K., Strategie władz carskich wobec łódzkiej prasy codziennej do 1914 roku, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 2014, 28.
• Wachowska B., Wiek XIX–XX, w: Województwo miejskie łódzkie. Monografia – zarys dziejów, obraz współczesny, red. B. Baranowski, Łódź 1981.
• Woźniak M., Kalisz 1914. Pogrom miasta, Kalisz 1995.
• Wrotkowski H., Społeczeństwo Kalisza w latach I wojny światowej i dniach wyzwolenia, „Rocznik Kaliski” 1970, 3.
• Zgórniak M., Terytorium Polski w planach wojennych państw centralnych i Rosji w chwili wybuchu I wojny światowej – 1914 rok, „Dzieje Najnowsze” 2004, 36/3.
• Źródła internetowe
• http://www.regiment.ru/reg/III/A/14/1.htm [dostęp: 1 III 2016].

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2016.42.221-244