Krakowski etap I Pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny z perspektywy władz PRL. Próba syntetycznego spojrzenia

• Authors: Rafał Łatka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem mojej analizy jest dokładne i możliwie całościowe spojrzenie na krakowski etap pierwszej wizyty Jana Pawła II do Ojczyzny, przede wszystkim z perspektywy władz komunistycznych. W artykule zwróciłem szczególną uwagę na charakter polityki władz PRL wobec wizyty Ojca Świętego w Krakowie. W pierwszej części analizy przedstawiłem sytuację w Krakowie przed I pielgrzymką Ojca Świętego, skupiając się na priorytetach antykościelnych działań władz w dekadzie lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Następnie omówiłem sposób przygotowania i plany władz związane z wizytą polskiego papieża, jej przebieg, a także przedstawiłem oceny pielgrzymki i efekty dla Kościoła, partyjnych dygnitarzy oraz społeczeństwa.Wniosek, jaki się nasuwa w związku z przeprowadzoną przeze mnie analizą, to potwierdzenie, iż władze komunistyczne przywiązywały bardzo dużą wagę do właściwego z ich punktu widzenia przebiegu pielgrzymki. Z drugiej strony, nie potrafiły docenić efektu, jaki przyniosła wizyta Ojca Świętego, nie tylko dla mieszkańców Krakowa, ale również dla wszystkich Polaków – świadczą o tym zarówno dokumenty aparatu represji, jak i struktur partyjno-państwowych.

EN

The article constitutes an attempt to gain an accurate and holistic view of the Kraków stage of the first visit of John Paul II to his Homeland, especially from the communist authorities' perspective. Special attention has been paid to the nature of the communist authorities' policy towards the Pope's visit in Kraków. In the first part of the analysis, there has been presented the situation in Kraków before the visit of John Paul II, focusing on the priorities of anti-Church activities of the authorities in the decade of the 1970s. Next, there have been discussed the authorities' preparation plans related to the Polish Pope’s visit and its course. Moreover, the assessment of the pilgrimage and its effects for the Church, the party dignitaries and society have been presented.The conclusion which is drawn in connection with conducting the analysis is the confirmation that the communist authorities had attached great importance to the right – from their point of view – course of the pilgrimage. On the other hand, they failed to appreciate the effect which the visit of John Paul II brought not only for the residents of Kraków, but also for all Poles. This is evidenced by the documents of repressive state apparatus and party-state structures.

Keywords

PL

Jan Paweł II, Kościół, władze, Episkopat Polski, Kraków, KK PZPR, SB

EN

John Paul II, Catholic Church, authorities, Episcope, Cracow, PUWP, political police

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2016
• Issue: 42

Dates

published

2016

online

2017-03-23

Contributors

author

Rafał Łatka

References

• Źródła
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Krakowie: 009/9975; 08/262; 08/303; 038/3; 060/79; 552/101.
• Archiwum Narodowej w Krakowie, KK PZPR: 29/2382/385; 29/2382/395; 29/2382/435; 29/2382/640.
• ,,Gazeta Południowa”, rocznik 1979.
• Opozycja małopolska w dokumentach 1976–1980, oprac. A. Roliński, Kraków 2003.
• Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, oprac. M. Biełaszko, A. Piekarska, P. Tomasik, C. Wilanowski, Warszawa 2007.
• Pielgrzymki Jana Pawła II do Krakowa w oczach SB. Wybór dokumentów, oprac. R. Łatka, Kraków 2013.
• Wizyta Jana Pawła II w Polsce 1979. Dokumenty KC PZPR i MSW, oprac. A. Friszke, M. Zaremba, Warszawa 2005.
• Opracowania
• Anusz A., Kościół katolicki wobec opozycji politycznej w Polsce w latach 1976–1980, Warszawa 2001.
• Brodacki K., Trzy twarze Juliana Haraschina, Kraków 2015.
• Bukowski K., Zwykli czy niezwykli. Sylwetki osób współczesnych, Kraków 1998.
• Co nam zostało z tych lat... Opozycja polityczna 1976–1980 z dzisiejszej perspektywy, red. J. Eisler, Warszawa 2003.
• Dudek A., Prymas Stefan Wyszyński wobec władz komunistycznych w latach 1956–1978, w: Prymas Stefan Kardynał Wyszyński – świadek Ewangelii i tradycji narodowych. Materiały sesji naukowej w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach 19 maja 2001 r., red. K. Gurda, T. Gacia, Kielce 2001.
• Dudek A., Ślady Peerelu, Kraków 2005.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
• Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994.
• Friszke A., PRL wobec Kościoła. Akta 1970–1978, Warszawa 2010.
• Friszke A., Zaremba M., Wokół pierwszej pielgrzymki, w: Wizyta Jana Pawła II w Polsce 1979. Dokumenty KC PZPR i MSW, oprac. A. Friszke, M. Zaremba, Warszawa 2005.
• Gąsowski T., ,,Niesłychanie pożyteczni szaleńcy”. Przedsierpniowi opozycjoniści w poszukiwaniu formuły realistycznego działania, w: Realizm polityczny, red. R. Łatka, ,,Politeja” 2013, 25.
• Głębocki H., Studencki Komitet Solidarności w Krakowie 1977–1980. Zarys działalności, Warszawa 1994.
• Gryz R., Między liberalizacją a dezintegracją. Stosunki państwo–Kościół w latach siedemdziesiątych, w: Stosunki państwo–Kościół w Polsce 1944– 2010. Studia i materiały, red. R. Łatka, Kraków 2012.
• Jan Paweł II, Musicie od siebie wymagać, Poznań 1984.
• Jan Paweł II. Pielgrzymki do Ojczyzny 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999, 2002. Przemówienia, homilie, Kraków 2012.
• Jarkiewicz K., Duszpasterstwa akademickie Krakowa po II wojnie światowej, Kraków 2004.
• Kąkol K., Spowiedź pogromcy Kościoła, Olsztyn 1994.
• Kłoczowski J.A., Kłocz. Autobiografia, rozmawiają Artur Sporniak i Jan Strzałka, Kraków 2015.
• Komaniecka M., Pod obserwacją i na podsłuchu. Rzeczowe środki pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990, Kraków 2014.
• Kościół i kultura niezależna, red. B. Tracz, Katowice 2011.
• Ku prawdzie i wolności. Komunistyczna bezpieka wobec kard. Karola Wojtyły, wybór, wstęp, oprac. J. Marecki, M. Lasota, R. Szczęch, Kraków 2009.
• Kuszewski, Stosunki państwo–Kościół przez pryzmat interesu Polski, ,,Gazeta Południowa” 24 V 1979.
• Lasota M., Donos na Wojtyłę. Karol Wojtyła w teczkach bezpieki, Kraków 2006.
• Lasota, Działania operacyjne UB-SB przeciwko kard. Karolowi Wojtyle, w: Ku prawdzie i wolności. Komunistyczna bezpieka wobec kard. Karola Wojtyły, wybór, wstęp, oprac. J. Marecki, M. Lasota, R. Szczęch, Kraków 2009.
• Lasota M., Informacja o działalności komórek „D” pionu IV byłej Służby Bezpieczeństwa, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2003, 1.
• Lasota, Między Krakowem, a Rzymem, w: Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
• Lasota M., O raporcie sejmowej komisji poświęconej Samodzielnej Grupie „D” w MSW, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2003, 1.
• Lasota M., Zabezpieczenie pobytu Jana Pawła II w Polsce, w: Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
• Łatka R., Najważniejsi funkcjonariusze SB w czasie wizyt papieskich w Krakowie, w: Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, T. Żukowski, Warszawa 2015 [w druku].
• Łatka R., Polityka władz Polski ,,ludowej” wobec Kościoła katolickiego w latach 1944–1979 (przypadek krakowski), ,,Zeszyty Historyczne WiN-u” 2014, 39.
• Łatka R., Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1975–1980, w: PRL na pochylni 1975–1980, red. D. Iwaneczko, Rzeszów 2016 [w druku].
• Łatka R., Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1980–1989, Kraków 2016.
• Łatka R., Propaganda władz PRL wobec II wizyty Jana Pawła II na przykładzie Gazety Krakowskiej, ,,Komunizm. System – Ludzie – Dokumentacja” 2013, 2.
• Łatka R., Służba Bezpieczeństwa wobec III pielgrzymki Jana Pawła II do PRL na przykładzie sytuacji w Krakowie, ,,Glaukopis” 2014, 31.
• Łatka R., Stosunki państwo–Kościół w latach osiemdziesiątych na przykładzie wizyt Jana Pawła II w Krakowie, w: Stosunki państwo–Kościół w Polsce 1944–2010. Studia i materiały, red. R. Łatka, Kraków 2012.
• Łatka R., Wstęp, Pielgrzymki Jana Pawła II do Krakowa w oczach SB. Wybór dokumentów, oprac. R. Łatka, Kraków 2013.
• Majchrzak G., Operacja ,,Lato-79”, Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, 7.
• Maniewska K., Kościół katolicki w Bydgoszczy wobec prób laicyzacji i dezintegracji społeczeństwa w okresie rządów Edwarda Gierka (1970–1980), Warszawa 2007.
• Musiał F., Operacja ,,Lato-79”. Zadania Służby Bezpieczeństwa w czasie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, ,,Zeszyty Historyczne WiN-u” 2012, 35.
• Musiał F., ,,Zakres pracy… bez zmian”. Wydział IV SB w Krakowie 1975–1978, w: F. Musiał, Raj grabarzy narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce ,,ludowej” 1945–1989, Kraków 2010.
• Namysło A., Kurpierz T., ,,Jestem od Pana Janika”, ,,Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, 7.
• Nowak A, Kościół na straży polskiej wolności, t. 4: Czas walki z Bogiem, Kraków 2011.
• Nowak J., ,,Zwalczać wroga aktywność kleru…” – antykościelna działalność Departamentu IV MSW na przykładzie lat osiemdziesiątych ze szczególnym uwzględnieniem województwa krakowskiego, ,,Arcana” 2014, 2.
• Pawlicka K., Polityka władz wobec Kościoła katolickiego(grudzień 1970 – październik 1978, Warszawa 2004.
• Skalski W.J., Pierwsza pielgrzymka Ojca Świętego Jana Pawła II do Polski. Jan Paweł II w Nowym Targu – 8 czerwca 1979 r. w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL, Kraków 2008.
• Szumal K., Frydel B., Ks. kanonik Józef Kurzeja, Kraków 1998.
• Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia Aparatu Bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007.
• B. Tracz, Karol Wojtyła- Jan Paweł II i kultura niezależna, w: Solidarność z Błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
• Weigel G., Świadek nadziei. Biografia Papieża Jana Pawła II, Kraków 2012.
• Wiśniewski W., Psy Pana Boga, Los Perrros de Dios, Warszawa 2008.
• Wordliczek K., Od „Turysty” do „Głaza”: podwójna rola ks. Józefa Gorzelanego, w: Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury, t. 2, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2008.
• W służbie Boga i Polski. Komunistyczna bezpieka wobec kardynała Stefana Wyszyńskiego, wybór, wstęp, oprac. J. Marecki, P. Nitecki, R. Szczypta-Szczęch, Kraków 2014.
• Zaremba M., Zimno, ciepło, gorąco. Nastroje Polaków od ,,zimy stulecia” do lata 1980, w: Solidarność od wewnątrz 1980–1981, red. A. Friszke, K. Persak, P. Sowiński, Warszawa 2013.
• Ziejka F., Jan Paweł II i polski świat akademicki, Kraków 2014.
• Zieliński Z, Bober S., Kościół w Polsce 1944–2007, Poznań 2009.
• Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1945–1989), Warszawa 2003.
• Żaryn J., Jan Paweł II pogromca żelazne kurtyny, w: Solidarność z Błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
• Żaryn J., Stosunki państwo–Kościół katolicki w latach siedemdziesiątych XX w., w: ,,Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w., red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2016.42.301-327