Problematyka rozpoznania przynależności zespołowej i zespołów rozbitych w opracowaniu akt sądów powszechnych Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego z terenu byłego Królestwa Polskiego

• Authors: Dariusz Magier
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W okresie międzywojennym sądownictwo stanowiło jeden z trzech podstawowych, niezawisłych organów władzy Rzeczypospolitej Polskiej sprawowanej w imieniu narodu. Funkcjonowały trzy piony sądownictwa: powszechne, administracyjne i wojskowe. Dokumentacja wytworzona przez sądy powszechne, z uwagi na ich strukturę organizacyjną oraz istotne funkcje w życiu społecznym, ma bardzo duże znaczenie zarówno do celów badawczych, jak i urzędowych. Z tej racji prawidłowe opracowanie akt sądowych stanowi duże wyzwanie stojące przed archiwami państwowymi. Celem artykułu jest zasygnalizowanie problemów związanych z jedną z trudności, jakie napotyka archiwista opracowujący akta sądu powszechnego już na początku procesu opracowania – na etapie rozpoznania przynależności zespołowej – i związanego z nim zagadnienia zespołów rozbitych.

EN

In the interwar period, judiciary was one of three principal and independent public authorities of the Republic of Poland acting in the name of the nation. There were three sectors of judiciary: general, administrative and military. Due to the organization and functions played in the public life, documentation drawn up by general courts is now essential for both research and official purposes. Therefore, the analysis of official documents poses a formidable challenge for national archives. The aim of the article is to point at a difficulty which arises before an archivist in the initial phase of a document analysis, namely discovering its origin and explaining why a single document could be found in numerous archives.

Keywords

PL

archiwistyka, proweniencja, sądy, akta

EN

archiving, provenance, courts, file

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2017
• Issue: 44

Dates

published

2017

online

2018-07-13

Contributors

author

Dariusz Magier

References

• Źródła
• Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim, Sąd Okręgowy w Białej Podlaskiej (SO Biała Podlaska), sygn. 30, 1607.
• Dziennik Urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, 1917, nr 2, poz. 4.
• Dzienniki Ustaw:
• – 1921, nr 44, poz. 267, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
• – 1928, nr 12, poz. 93, Prawo o ustroju sądów powszechnych,
• – 1928, nr 33, poz. 313, Kodeks postępowania karnego,
• – 1930, nr 83, poz. 651, Kodeks postępowania cywilnego,
• – 1931, nr 103, poz. 787, Ustawa z dnia 14 października 1931 r. w sprawie zniesienia sądu okręgowego w Białej Podlaskiej oraz zmiany okręgów sądów okręgowych w Lublinie i Siedlcach,
• – 1931, nr 103, poz. 790, Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 10.11.1931 r. w sprawie określenia terminu zniesienia Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej i w sprawie utworzenia w Białej Podlaskiej Wydziału Zamiejscowego Sądu Okręgowego w Siedlcach,
• – 1935, nr 30, poz. 227, Ustawa Konstytucyjna.
• Czapelska A., Nowo powołane zespoły naukowe, „Informacja Bieżąca” 18 XI 2003, 3 (29), Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, s. 21, www.archiwa.gov.pl/images/docs/biuletyn/inf_biez_3_29.pdf [dostęp: 26 IV 2016].
• Decyzja Nr 22 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie wprowadzenia Wskazówek metodycznych w sprawie ustalania nazw i granic chronologicznych zespołów archiwalnych sądów, wytworzonych od XIX do XXI w., przechowywanych w archiwach państwowych, www.archiwa.gov.pl/images/stories/file/pdf/nazwy_daty_sady_nr22_2005.pdf [dostęp: 26 IV 2016].
• Pismo Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 9 kwietnia 1976 r. w sprawie reorganizacji sieci archiwów państwowych, w: Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952–2000, wybór i oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001.
• Projekt wskazówek metodycznych Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 30 grudnia 1991 r. dotyczących opracowywania akt sądowych wytworzonych z XIX–XX w., w: Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952–2000, wybór i oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001.
• Ustawa postępowania sądowego cywilnego z dnia 20 listopada 1864 r. ze zmianami zaprowadzonemi przez najwyżej zatwierdzone postanowienie z dnia 19 lutego 1875 r. i z objaśnieniami ułożonemi przez Władysława Nowakowskiego, cz. 1–4, Warszawa 1878.
• Ustawy sądowe obowiązujące w guberniach Królestwa Polskiego, t. 1: Organizacja sądowa, art. 5, 8, 124–136, 205, 210, 297–352, s. 5, 55, 77–81, 111, 149–173, St. Petersburg 1875.
• Zarządzenie Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 31 stycznia 1976 r. w sprawie utworzenia na terenie poszczególnych województw oddziałów wojewódzkich archiwów państwowych i zniesienia dotychczasowych oddziałów terenowych archiwów wojewódzkich, właściwości terytorialnej oraz obsługi finansowej wojewódzkich archiwów państwowych, jak również zmiany nazw niektórych archiwów, w: Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952–2000, wybór i oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001.
• Zarządzenie Nr 4 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 14 kwietnia 2008 r. w sprawie wprowadzenia wskazówek metodycznych dotyczących zasad opracowania zespołów archiwalnych sądów, wytworzonych od XIX do XXI wieku, przechowywanych w archiwach państwowych, www.archiwa.gov.pl/images/stories/file/pdf/zarz4_2008.pdf [dostęp: 26 IV 2016].
• Zarządzenie nr 6 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 11 lutego 1970 r. w sprawie postępowania z aktami władz administracji państwowej I i II instancji oraz aktami organów samorządu terytorialnego, w: Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952–2000, wybór i oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001.
• Opracowania
• Bobryk I., Inwentarz zespołu akt: Sąd Okręgowy w Białej Podlaskiej, Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Warszawa 2006.
• Fiedorczyk P., Kowalski P., Sądownictwo powszechne na terenie województwa białostockiego w II RP, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2012, 11.
• Gołaszewski J., Wartość źródłowa i problemy metodyczne opracowania akt sądowych wytworzonych do 1945 roku (na przykładzie zasobu Archiwum Państwowego we Wrocławiu), w: Archiwa instytucji wymiaru sprawiedliwości w służbie państwa i obywateli, red. J. Baranowski, U. Zarzycka-Sutter, Łódź 2001.
• Konic H., Zmiany proceduralne w ustawie postępowania cywilnego, Warszawa 1914.
• Korobowicz A., Witkowski W., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2009.
• Krupa S., Metodyka opracowania akt instytucji wymiaru sprawiedliwości, w: Instytucje sądowe regionu siedleckiego na tle polskich instytucji sądowych od schyłku XVIII do początku XX w., red. A. Rogalski, Siedlce 2008.
• Kwiatkowska W., Ustrój sądownictwa powszechnego w Polsce międzywojennej (1918–1939), w: Archiwa instytucji wymiaru sprawiedliwości w służbie państwa i obywateli, red. J. Baranowski, U. Zarzycka-Sutter, Łódź 2001.
• Magier D., Struktura organizacyjna bialskiego okręgu sądowego (1919–1931), „Res Historica” 2012, 33.
• Magier D., Wstęp do inwentarza zespołu akt Sąd Okręgowy w Białej Podlaskiej z lat [1916–1918] 1919–1931 [1932–1945], Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim, Radzyń Podlaski 2015.
• Metodyka pracy archiwalnej, red. S. Nawrocki, S. Sierpowski, Poznań 1995.
• Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2017.44.227-241