Aktywność religijna urzędników pochodzenia rosyjskiego struktur terenowych Departamentu Opłat Celnych w Królestwie Polskim w latach 1851–1914

• Authors: Krzysztof Latawiec
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Since 1851 Russian customs administration operated on the territory of the Kingdom of Poland. In the local structures of the Customs Duties Department of the Ministry of Finance there appeared many clerks of Russian origin and Orthodox denomination. First Russian local communities started to emerge and they were frequently centred around newly erected Orthodox churches. Throughout the whole period when this administration was present in the Kingdom of Poland, between mid-1800s and 1914, customs officers and border guards became willingly involved in numerous projects related to the operation of the Orthodox church. Tsarist administration was highly supportive of such bottom-up initiatives. They eagerly accepted clerks’ engagement in church building committees, in establishment and operation of church-parish charity committees or religious fraternities. The willingness to help one’s own church or poor parishioners had a mobilizing effect on the representatives of Russian clerical intelligentsia employed in the customs department. These initiatives grew in number after 1864 and were noticeable until the outbreak of World War I.

PL

Od 1851 r. na terenie Królestwa Polskiego funkcjonowała rosyjska administracja celna. W strukturach terenowych Departamentu Opłat Celnych Ministerstwa Finansów pojawiło się wielu urzędników pochodzenia rosyjskiego i wyznania prawosławnego. Zaczęły kształtować się lokalne społeczności rosyjskie, które bardzo często skupiały się wokół urządzanych cerkwi prawosławnych. Przez cały okres obecności tej administracji, od połowy XIX w. do 1914 r. urzędnicy celni i funkcjonariusze straży granicznej z własnej inicjatywy angażowali się w różne projekty związane z funkcjonowaniem Kościoła prawosławnego i aktywnością na polu dobroczynną. Władze carskie bardzo przychylnie odnosiły się do tych oddolnych inicjatyw. Bardzo chętnie akceptowały zaangażowanie się urzędników w komitety budowlane cerkwi, w tworzenie i funkcjonowanie cerkiewnych parafialnych komitetów opiekuńczych czy bractwa religijne. Chęć pomocy macierzystej świątyni parafialnej czy biednym parafianom działało mobilizująco na przedstawicieli rosyjskiego inteligencji urzędniczej zatrudnionej w resorcie celnym. Inicjatywy te nasiliły się po 1864 r. i były zauważalne do chwili wybuchu I wojny światowej.

Keywords

EN

clerk, customs office, Russian, Orthodox church

PL

urzędnik, komora celna, Rosjanin, prawosławie, cerkiew

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2019
• Issue: 47

Dates

published

2019

online

2019-12-13

Contributors

author

Krzysztof Latawiec

References

• Archival Sources
• Archiwum Parafii Prawosławnej w Częstochowie:
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej w Częstochowie: ref. no. year 1872
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej w Olkuszu: księga chrztów z lat 1857–1864.
• Archiwum Narodowe w Krakowie:
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej w Olkuszu: ref. no. 1.
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv:
• f. 21, inv. 11, ref. no. 232
• f. 908, inv. 1, ref. no. 329
• f. 1349, inv. 5, ref. no.: 828, 1467, 2066, 2216, 2443, 2753, 3174, 3294, 3914, 5033, 5253,
• 5293, 5692, 6464, 7126, 7398, 7915, 8178, 8976, 9138.
• Archiwum Państwowe w Częstochowie:
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej w Częstochowie: ref. no. 1
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej w Krzepicach: ref. no. 1–12.
• Archiwum Państwowe w Katowicach:
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej w Olkuszu: ref. no. 1/60, 2/12, 2/35.
• Archiwum Państwowe w Kielcach, Oddział w Sandomierzu:
• Akta stanu cywilnego Parafii Prawosławnej p.w. św. Michała w Zawichoście: ref. no. 2.
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Oddział w Mławie:
• Kancelaria Wincentego Loberta notariusza w Mławie: ref. no. 2.
• Printed Sources
• ‘Kholmsko-Varshavskiy Yeparkhial‘nyy Vestnik’ 1877–1879, 1881–1882, 1884, 1887, 1891,
• 1893– 1894, 1897–1898.
• ‘Permskiya Yeparkhial‘nyya Vedomosti’ 1872.
• Polnoye sobraniye zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye vtoroye, vol. XXV, otdeleniye vtoroye,
• 1850, no. 24598, Sankt Peterburg 1851.
• Polnoye sobraniye zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye vtoroye, vol. XLV, otdeleniye pervoye,
• 1870, no. 48420, Sankt Peterburg 1872.
• Polnoye sobraniye zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye vtoroye, vol. XLVIII, otdeleniye pervoye,
• 1873, no. 52341, Sankt Peterburg 1876.
• Rocznik urzędowy Królestwa Polskiego na rok 1866, Warszawa [no date of publication].
• Rocznik urzędowy obejmujący spis naczelnych władz Cesarstwa oraz wszelkich władz i urzędników Królestwa Polskiego na rok 1862, Warszawa [no date of publication].
• Rocznik urzędowy obejmujący spis naczelnych władz Cesarstwa oraz wszelkich władz i urzędników Królestwa Polskiego na rok 1863, Warszawa [no date of publication].
• Ustawa celna dla Królestwa Polskiego, Warszawa 1851.
• Studies
• Dmitruk S., Prawosławne Bractwo Przenajświętszej Bogurodzicy w Chełmie (1879–1914), Lublin 2012, Ph.D. dissertation manuscript, Maria Curie-Skłodowska University Main Library.
• Latawiec K., Duchowieństwo cerkwi prawosławnych resortu celnego i straży granicznej w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, ‘Res Historica’ 2014, 37.
• Latawiec K., Rosyjska straż graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, Lublin 2014.
• Latawiec K., Górak A., Legieć J., Bogdanow S., Naczelnicy organów rosyjskiej administracji specjalnej w Królestwie Polskim w latach 1839–1918. Słownik biograficzny, vol. 2, Ministerstwo
• Finansów, Lublin 2016.
• Sławiński P., Prawosławie w Sandomierzu i okolicy, Warszawa 2008.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2019.47.181-196