Bogactwo w czasach radzieckich: wymiar materialny życia ukraińskiej elity ekonomicznej w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku

• Authors: Iryna Skubii
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of this research is to investigate the material world of the Ukrainian economic elites in the 1920s–1930s. The turn to the Communist ideology caused the transformation of the state’s and society’s attitude towards everyday life and the world of things. In those circumstances, wealth and luxury as characteristic features of the material world of any elite should have also lost their relevance. The material world of the Ukrainian economic elites under NEP and early Stalinism kept all signs of belonging to the higher social strata. Thus, the main objects of this research are two groups of the Ukrainian economic elites: private entrepreneurs and managers of state industrial companies, ‘nepmen’ and Soviet ‘red directors’ respectively.It is necessary to find out what were the features of wealth in Soviet times. Some other important issues arise: what the material world of the Ukrainian economic elite was during the 1920s–1930s; what the difference in the position of its various representatives was; what kind of goods ‘created’ the elitist everyday life for entrepreneurs and directors of the Soviet industry; whether it is possible to create a sort of formula of wealth in the Soviet times in the interwar period.In fact, the personal and social identity of the economic elites in the 1920s–1930s was shaped by the possession of a certain set of goods and services that emphasized the status of their owners. Some researchers, on the contrary, suggest paying attention to the immateriality as a key feature of the Soviet project as a whole. That is why the prosperous consumer groups of Soviet society could be an interesting and controversial field of research, which can lead to understanding how the ideals of equality were implemented in practice.During the 1920s and 1930s, the social class of the Soviet economic elite and its consumer culture were formed. Both for ‘nepmen’ and ‘red directors’ things had the same material value. However, the acquisition of wealth by those two groups of the economic elite took place in a different way. While private traders bought certain material assets, the Soviet managers received them, mainly through a system of state distribution for workers or through social benefits. As a result, their consumer basket included not only things of everyday consumption, but also more durable items such as real estate, vehicles and other property.To summarize, the material values, symbols of luxury and wealth, were extremely valuable for the economic elites of the 1920s–1930s. It was one of the reasons that differentiated them from other strata of Soviet society. Their consumption had statutory and demonstrative features. It was the period when shortage and closed distribution of goods transformed usual everyday things into luxury items that were available only to the higher layers. In fact, the priority of wealth as the characteristic feature of the elite led to the formation of a privileged group of Soviet society, based on the ownership of property and goods.

PL

Artykuł ma na celu zbadanie materialnego wymiaru życia ukraińskich elit ekonomicznych w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Implementacja ideologii komunistycznej spowodowała zmianę w nastawieniu państwa i społeczeństwa do życia codziennego oraz świata dóbr materialnych. W zaistniałych okolicznościach bogactwo i luksus, stanowiące wartość definiującą świat materialny każdej grupy z wyższych sfer, powinny były stracić swoją ważność. Tenże aspekt świata ukraińskich elit gospodarczych pod rządami NEP i wczesnego stalinizmu zachował wszystkie oznaki przynależności do wyższych warstw społecznych. Głównym obiektem niniejszej analizy są dwie grupy społeczne: prywatni przedsiębiorcy (nepmen) oraz zarządcy państwowych przedsiębiorstw przemysłowych, sowieccy czerwoni dyrektorzy.Istotnym punktem pracy jest zdefiniowanie cech bogactwa w czasach radzieckich. Ponadto, w tekście wyłaniają się również inne ważne do poruszenia kwestie, to jest: nakreślenie obrazu materialnego świata ukraińskiej elity gospodarczej w latach dwudziestych i trzydziestych XX w., wyznaczenie różnic w pozycji społecznej różnych jej przedstawicieli, określenie jakie dobra kontrybuowały w tworzeniu ekskluzywnego życia codziennego przedsiębiorców oraz dyrektorów przemysłu radzieckiego. Autorka zadaje pytanie o to, czy możliwe jest stworzenie pewnego rodzaju przepisu na zdobycie bogactwa w czasach radzieckich okresu międzywojennego.W rzeczywistości, osobista i społeczna tożsamość elit ekonomicznych w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. definiowana była przez dostęp do określonego zestawu dóbr i usług, które podkreślały status ich właścicieli. Przeciwne zdanie wyrażają niektórzy z badaczy, którzy sugerują konieczność zwrócenia uwagi na niematerialne aspekty jako kluczową cechę projektu sowieckiego jako całości. Ze względu na tą dwojakość poglądów dobrze usytuowane grupy konsumenckie społeczeństwa radzieckiego mogą być interesującym, kontrowersyjnym obszarem badawczym, którego badanie doprowadzić może do zrozumienia w jaki sposób ideały równościowe realizowane były w praktyce.W latach dwudziestych i trzydziestych XX w. pojawiła się nowa klasa społeczna, a wraz z nią charakterystyczna dla niej kultura konsumpcyjna. Zarówno nepmeni, jak i czerwoni dyrektorowie przypisywali rzeczom tą samą wartość materialną. Niemniej obie z tych grup dochodziły do bogactwa w inny sposób. Prywatni przedsiębiorcy zdobywali pewne dobra materialne drogą zakupu, podczas gdy radzieccy kierownicy otrzymywali je za pośrednictwem systemu państwowej dystrybucji lub pomocy socjalnej. Okoliczności te sprawiły, że w ich koszyku konsumenckim znalazły się nie tylko przedmioty codziennego użytku, ale również obiekty bardziej trwałe – nieruchomości, pojazdy oraz inny dobytek.Podsumowując, obiekty materialne – symbole luksusu i bogactwa, były niesamowicie cenne dla elit ekonomicznych tamtych lat. Odróżniały one te grupy od innych warstw społeczeństwa radzieckiego. Ich konsumpcja sygnalizowała przynależność do grupy i stanowiła jej gwarant. Lata dwudzieste i trzydzieste XX w. były okresem, w którym deficyt towarów oraz ich zamknięta dystrybucja uczyniły przedmioty codziennego użytku przedmiotami luksusowymi, dostępnymi jedynie dla wyższych warstw. Priorytet gromadzenia bogactwa, jako cechy charakterystycznej dla elit, doprowadził do powstania uprzywilejowanej grupy społeczeństwa radzieckiego, wywodzącej swoje korzenie z posiadania dóbr i własności.

UK

The purpose of this research is to investigate the material world of Ukrainian economic elites in 1920-1930s. The turn to the Communist ideology caused the transformation of the state’s and society’s attitude towards the everyday life and the world of things. In those circumstances wealth, luxury, as characteristic features of the material world of any elite, should have also lost its relevance. The material world of the Ukrainian economic elites under NEP and early Stalinism kept all signs of belonging to the higher social strata. Thus, the main objects of this research are two groups of Ukrainian economic elites: private entrepreneurs and managers of state industrial companies, “nepmen” and Soviet “red directors” respectively.It is necessary to find out what were the features of wealth in Soviet times? What was the material world of the Ukrainian economic elite during the 1920s-1930s? What was the difference in the position of its various representatives? What kind of goods “created” the elite everyday life for entrepreneurs and directors of Soviet industry? Is it possible to create a sort of formula of wealth in Soviet times in the interwar peiod?In fact, the personal and social identity of the economic elites in the 1920s-1930s was shaped by the possession of a certain set of goods and services that emphasized the status of their owner. Some researchers, on the contrary, suggest to pay attention on the immateriality as a key feature of the Soviet project as a whole. That is why the prosperous consumer groups of Soviet society could be an interesting and controversial field of research, which can lead to understanding how were implemented the ideals of equality in practice.During the 1920s and 1930s, the social class of the Soviet economic elite and its consumption culture was formed. Both for “nepman” and “red director” things represented the same material value. However, the acquisition of wealth by those two groups of the economic elite took place in a different way. When a private trader bought certain material assets, the Soviet manager received them, mainly through a system of state distribution for workers or through the though social benefits. As a result, his consumer basket included not only things of everyday consumption, but also more durable items such as real estate, vehicles and other property.To summarize, the material values, symbols of luxury and wealth, were extremely valuable for the economic elites of 1920-1930s. It was one of the reasons that differed them from the others strata of Soviet society. Their consumption had the statutory and demonstrative features. It was the period when shortage and closed distribution of goods transformed usual everyday things into luxury items that were only available to the higher circles. In fact, the priority of wealth as the characteristic features of the elite, led to the formation of privileged group of Soviet society, based on the ownership of property and goods.

Keywords

EN

consumption; everyday life; material world; economic elite; ‘nepman’; ‘red director’; Soviet Ukraine

PL

konsumpcja; codzienność; dobra materialne; elita ekonomiczna; ‘nepman’; ‘czerwony dyrektor’; Sowiecka Ukraina

UK

consumption; everyday life; material world; economic elite; “nepman”; “red director”; Soviet Ukraine

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2019
• Issue: 48

Dates

published

2019

online

2019-12-23

Contributors

author

Iryna Skubii

References

• Archival sources
• Derzhavnyy arkhiv Kharkivs’koyi oblasti:
• f. 823, inv. 4, ref. no. 6
• f. 1467, inv. 1, ref. no. 2.
• Tsentral’nyy derzhavnyy arkhiv vyshchykh orhaniv vlady Ukrayiny:
• f. 437, inv. 1, ref. no. 17
• f. 442, inv. 1, ref. no. 1
• f. 572, inv. 1, ref. no.: 104, 145
• f. 806, inv. 1, ref. no. 2699.
• Tsentral’nyy derzhavnyy arkhiv hromads’kykh orhaniv vlady Ukrayiny:
• f. 7, inv. 12, ref. no. 692.
• Press
• ‘Zvezda’, 3 avgusta, 1937.
• Studies
• Appadurai A., Social Life of Things, Cambridge 1986.
• Arkhipov V.A., Morozov L.F., Bor'ba protiv kapitalisticheskikh elementov v promyshlennosti i torgovle 20-ye – nachalo 30-kh godov, Moskva 1978.
• Bakhanov A.G., Dvoystvennaya priroda prestizhnogo potrebleniya: sotsiologicheskiy analiz, ‘Sotsiologicheskiy al'manakh’ 2013, 4.
• Ball M. A., Russian’s Last Capitalists: The Nepmen, 1921–1929, Berkeley 1987.
• Berliner J.S., Factory and Manger in the USSR, Cambridge 1957.
• Fitspatrik Sh., Povsednevnyy stalinizm. Sotsial'naya istoriya Sovetskoy Rossii v 30-ye gody. Gorod, Moskva 2008.
• Gagarin A.I., Pervyy «Krasnyy direktor» Verkh-Isetskogo zavoda Nikolay Mikhaylovich Davydov: sud'ba cheloveka (1890–1963), ‘Magistra Vitae: elektronnyy zhurnal po istoricheskim naukam i arkheologii’ 2007, 21.
• Granick D., The Management of the Industrial Firm in the USSR. A Study in Soviet Economic Planning, New York 1954.
• Gronow J., Caviar With Champagne: Common Luxury and the Ideals of the Good Life in Stalin’s Russia, Oxford 2003.
• Gurova O., Ideologiya potrebleniya v sovetskom obshchestve, ‘Sotsiologicheskiy zhurnal’ 2005, 4.
• Gurova O., Sovetskoye nizhneye bel'ye: mezhdu ideologiyey i povsednevnost'yu, Moskva 2008.
• Han Y.J., Nunes J.C., Dreze X., Signaling Status with Luxury Goods: The Role of Brand Prominence, ‘Journal of Marketing’ 2010, 74, 4.
• Hart K., K. Hart, Money: One Anthropologist’s View, in: A Handbook of Economic Anthropology, ed. J.G. Carrier, Cheltenhem–Northampton 2005.
• Hicks J., A Theory of Economic History, London 1969.
• Hilton M., Consumerism in Twentieth-Century Britain. The Search for a Historical Movement, Cambridge 2003.
• Hilton R. M., Selling to the Masses: Retailing in Russia, 1880–1930, Pittsburgh 2012.
• Kastanakis M., Balabanis G., Between the Mass and the Class: Antecedents of the ‘Bandwagon’ Luxury Consumption Behavior, ‘Journal of Business Research’ 2014, 65 (10).
• Kondurushkin I.S., Chastnyy kapital pered sovetskim sudom. Puti i metody nakopleniya po sudebnym i revizionnymdelam 1918–1926 gg., Moskva 1927.
• Krlezha M., Poyezdka v Rossiyu, ‘Inostrannaya literatura’ 2004, 8, http://magazines.russ.ru/inostran/2004/8/kr5.html [accessed on: 31 I 2018].
• Kuromiya H., Svoboda i teror u Donbasi. Ukrayins’Ko-rosiys’ke prykordonnya, 1870–1990-i roky, Kyïv 2002.
• Kuromiya H., The Commander and the Rank-and-File: Managing the Soviet Coal-Mining Industry, 1928–1933, in: Social Dimensions of Soviet Industrialization, Indianopolis 1993.
• Orlov I. B., Obraz nepmana v massovom soznanii v 20-ye gg.: mify i real'nost', ‘Novyy istoricheskiy vestnik’, http://cyberleninka.ru/article/n/obraz-nepmana-v-massovom-soznanii-20-h-gg-mify-i-realnost [accessed on: 31 I 2018].
• Osokina Ye.A., Iyerarkhiya potrebleniya. O zhizni lyudey v usloviyakh stalinskogo snabzheniya. 1928–1935 gg., Moskva 1993.
• Osokina Ye.A., Za fasadom «stalinskogo izobiliya». Raspredeleniye irynok v snabzhenii naseleniya v gody industrializatsii, 1927–1941, Moskva 1999.
• Pavlov K.S., Zakonomernosti i osobennosti stanovleniya direktorskogo korpusa ural'skoy industrii (1928–1950 gody), ‘Vestnik Chelyabinskogo gosudarstvennogo universiteta’ 2009, 23.
• Pidmohyl’nyy V., Misto, http://www.ukrlib.com.ua/books/printit.php?tid=76 [accessed on: 31 I 2018].
• Pochemu nekhvatayet tovarov? Iz doklada t. Rykova na 5-m s''yezde sovetov SSSR, ‘Rabochiy potrebitel'’, 3 iyunya, 1929.
• Skott D., Za Uralom. Amerikanskiy rabochiy vrusskom gorode, Moskva–Sverdlovsk 1991, http://booksonline.com.ua/view.php?book=28734 [accessed on: 31 I 2018].
• Skubii I.V., Spozhyvannya v radyans’komu misti v 1920–1930-kh rokakh: mizh ideolohiyeyu ta povsyakdennistyu, ‘Ukrayins’kyy istorychnyy zbirnyk’ 2017, 21.
• Spekulyanty-shkiryanyky na lavi pidsudnykh, ‘Visti VUTSVK’ 1927, 9 bereznya.
• Trifonov I. Ya., Klassy i klassovaya bor'ba v SSSR v nachale nepa (1921–1925 gg.): v 2-kh ch., Leningrad 1969.
• Tuominen A., The Bells of the Kremlin. An Experience in Communism, 2002.
• Veblen T., Teoriya prazdnogo klassa, Moskva 1984.
• Vetlugin S., U nalogovogo pressa, ‘Kommunist’ 1923, 3 avgusta.
• Volosnyk Yu., Nova burzhuaziya: rysy povsyakdennoho zhyttya ta diyal’nosti v period nepu, ‘Visnyk Kharkivs’koho natsional’noho universytetu imeni V. N. Karazina, Istoriya’ 2011, 982.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2019.48.193-213