Prywatyzacja państwowych zakładów górniczych Królestwa Polskiego w drugiej połowie XIX – początku XX wieku

• Authors: Yevgeniy Neklyudov
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

An important part of the implementation of the mining reform in the Russian Empire in the second half of the 19th – early 20th century became the eminent domain of state-owned mining plants located in the Kingdom of Poland. This process was prepared in the 1860s and began with the sale of Starachowice factories in 1870. Later it was integrated into the general imperial process, which also covered the Urals, the Caucasus and the Donbass, where the state had its own enterprises. The company for the eminent domain of state-owned mining plants was intermittent and lasted until the beginning of the First World War. During its first phase (1870–1880), when privatization was recognized as the main way of eminent domain, in the Kingdom of Poland, except for the Starachowice plant, the Dabrowa (Huta-Bankowa) and Serock plants were sold. Prevalent in the government circles in the early 1880s, a more cautious approach to the eminent domain of state property led to the approval of the rental method. Since the 1890s the remaining iron and zinc enterprises were leased out. As a result, the state no longer returned to the management of mining plants in the Kingdom of Poland, transferred to private entrepreneurs.

PL

Ważną częścią realizacji reformy górnictwa w Imperium Rosyjskim w drugiej połowie XIX – początku XX w. stało się uwłaszczenie państwowych zakładów górniczych, zlokalizowanych w Królestwie Polskim. Proces ten przygotowywano w latach sześćdziesiątych XIX w. i rozpoczął się sprzedażą fabryk w Starachowicach w 1870 r. Następnie w wyniku przekształceń proces objął całe terytorium Imperium Rosyjskiego, w tym również Ural, Kaukaz i Donbas, gdzie skarb państwa posiadał własne przedsiębiorstwa. Prace nad uwłaszczeniem państwowych zakładów górniczych były nieregularne i rozciągnęły się do początku I Wojny Światowej. W pierwszym etapie (1870–1880), gdy za główną metodę uwłaszczenia została uznana prywatyzacja, w Królestwie Polskim, obok fabryk starachowickich, sprzedano również fabryki w Dąbrowie (Huta Bankowa) i Serocku. Na początku lat osiemdziesiątych XIX w. w kręgach rządzących zaczęło przeważać bardziej ostrożne podejście do uwłaszczenia majątku państwowego, co doprowadziło do wprowadzenia metod dzierżawy. Od lat dziewięćdziesiątych zaczęto więc wydzierżawiać pozostałe przedsiębiorstwa, zajmujące się żelazem i cynkiem. W efekcie państwo nie wróciło już do zarządzania zakładami górniczymi w Królestwie Polskim, które zostały przekazane prywatnym przedsiębiorcom.

RU

Ważną częścią realizacji reformy górskiej w Imperium Rosyjskim w drugiej połowie XIX - początku XX wieku. stała się alienacją państwowych zakładów górniczych zlokalizowanych w Królestwie Polskim. Proces ten został przygotowany w latach 60. XIX wieku. Zaczęło się od sprzedaży fabryk w Starachowicach w 1870 r. Później został on wbudowany w ogólny proces cesarski, obejmujący także Ural, Kaukaz i Donbas, gdzie skarbiec posiadał własne przedsiębiorstwa. Firma dla alienacji państwowych zakładów górniczych była sporadyczna i rozciągała się do początku pierwszej wojny światowej. W pierwszym etapie (1870–1880), kiedy prywatyzację uznano za główną drogę alienacji, w Królestwie Polskim, oprócz Starachowic, sprzedano zakłady Dombrow (Guta-Bankov) i Serock. Zwyciężył w kręgach rządowych na początku lat 80. XIX wieku. ostrożniejsze podejście do przeniesienia własności państwowej doprowadziło do zatwierdzenia metody wynajmu. Od lat 90. XIX wieku. Pozostałe przedsiębiorstwa żelazne i cynkowe zostały wynajęte. W rezultacie państwo nie powróciło już do zarządzania fabrykami górskimi w Królestwie Polskim, przekazywanymi prywatnym przedsiębiorcom.

Keywords

EN

Kingdom of Poland; mining plants; Treasury; entrepreneurs; eminent domain; privatization; lease

PL

Królestwo Polskie; zakłady górnicze; skarb państwa; przedsiębiorcy; uwłaszczenie; prywatyzacja; dzierżawa

RU

Царство Польское, горные заводы, казна, предприниматели, отчуждение, приватизация, аренда

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2020
• Issue: 49

Dates

published

2020

online

2020-12-21

Contributors

author

Yevgeniy Neklyudov

References

• Archival sources
• Gosudarstvennyy Arkhiv Sverdlovskoy Oblasti:
• f. 24, inv. 18, ref. no. 4081.
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv:
• f. 37, inv. 7, ref. no. 2, 314; inv. 64, ref. no. 1913; inv. 67, ref. no. 94, 1395, 1398; inv. 73, ref. no. 157, 234.
• Printed sources
• Otchet Gornogo Departamenta za 1893 g., Sankt Peterburg 1894.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye tretiye, vol. 15, 1895, otdeleniye I, Sankt Peterburg 1899, no. 11262.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye tretiye, vol. 16, 1896, otdeleniye I, Sankt Peterburg 1899, no. 12579.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye tretiye, vol. 16, 1896, otdeleniye I, Sankt Peterburg 1899, no. 13556.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye tretiye, vol. 18, 1898, otdeleniye I, Sankt Peterburg 1901, no. 15724.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye tretiye, vol. 27, 1907, Sankt Peterburg 1910, no. 29446.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye vtoroye, vol. 45, otdeleniye pervoye, 1870, Sankt Peterburg 1874, no. 48322.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy Imperii, sobraniye vtoroye, vol. 50, otdeleniye pervoye, 1875, Sankt Peterburg 1877, no. 54870.
• Raport direktora Gornogo Departamenta, predstavlennyy gospodinu ministru finansov o sostoyanii gornozavodskoy promyshlennosti v Rossii za posledniye desyat' let, ‘Gornyy zhurnal’ 1874, 1/2.
• Uzakoneniya i rasporyazheniya pravitel'stva, ‘Gornyy zhurnal’ 1870, 9.
• Uzakoneniya i rasporyazheniya pravitel'stva, ‘Gornyy zhurnal’ 1891, 12.
• Uzakoneniya i rasporyazheniya pravitel'stva, ‘Gornyy zhurnal’ 1894, 10.
• Studies
• Doroshin P.P., Perechen' zavodov i rudnikov Tsarstva Pol'skogo, ‘Gornyy zhurnal’ 1858, 4.
• Iossa G.A., O deystvii kazennykh gornykh zavodovv Tsarstve Pol'skom za 1859 g., ‘Gornyy zhurnal’ 1859, 4.
• Khil'chinskiy S.A., Statistiko-ekonomicheskiy ocherk zheleznoy promyshlennosti Tsarstva Pol'skogo, ‘Gornyy zhurnal’ 1883, 6.
• Khoroshevskiy V.V., O gornozavodskom tovarishchestve v Tsarstve Pol'skom, ‘Gornyy zhurnal’ 1879, 12.
• Khoroshevskiy V.V., Tsinkovyye rudy i plavka ikh v Zapadnom gornom okruge Tsarstva Pol'skogo, ‘Gornyy zhurnal’ 1867, 11.
• Korzukhin I.A., Pamyati gornogo inzhenera I.A. Antipova, ‘Gornyy zhurnal’ 1912, 12.
• Loranskiy A.M., Gornozavodskoye delo v Rossii v 1875 g., ‘Gornyy zhurnal’ 1876, 3.
• Mikityuk V.P., Mosunova T.P., Neklyudov Ye.G., Rod Poklevskikh-Kozell, Yekaterinburg 2014.
• Neklyudov Ye.G., Gornaya reforma v Rossii vtoroy poloviny XIX– nachala XX v.: ot zamysla k realizatsii, Sankt Peterburg 2018.
• Surdul N.I., Svedeniya o deystvii domennykh pecheyna kazennykh gornykh zavodakh za 1903 g., ‘Gornyy zhurnal’ 1906, 1.
• Surdul N.I., Svedeniya o deystvii domennykh pechey na kazennykh gornykh zavodakh za 1904 g., ‘Gornyy zhurnal’ 1906, 8.
• Tur'yan S.A., Gornozavodskaya promyshlennost' Rossii v 1913 g., ‘Gornyy zhurnal’ 1917, 1–3.
• Zglenitskiy V.K., O sostoyanii zheleznoy promyshlennosti v Tsarstve Pol'skom i neobkhodimykh merakh dlya yeye razvitiya, ‘Gornyy zhurnal’ 1886, 5.
• Web sources
• http://ru.rfwiki.org/wiki/Френкели [accessed on: 26 IV 2016].

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2020.49.315-335