W przededniu Wielkiej Zmiany. Wybór modelu społeczno-gospodarczego Polski w świetle relacji wybranych uczestników dyskusji wokół przemian gospodarczych (perspektywa jesieni 1989 r.). Zarys problematyki

• Authors: Przemysław Brzuszczak

Title variants

EN

On the Eve of the Great Change. Selection of the Socio-Economic Model of Poland in Relations of Selected Participants in the Discussion on Economic Changes (Perspective of Autumn 1989). An Outline of the Subject Matter

Abstracts

EN

The paper discusses the subject matter of selecting the socio-economic model of Poland from the perspective of the autumn of 1989, as viewed by selected participants in the discussion on economic changes. In the recent years, on the Polish publishing market a lot of recollective literature (i.a. Władysław Baka, Leszek Balcerowicz, Ryszard Bugaj, Janusz Grzelak, Aleksander Hall, Tadeusz Kowalik, Karol Modzelewski, Janusz Reykowski, Henryk Samsonowicz, Andrzej Wielowieyski) has been published discussing the crucial period following the establishment of T. Mazowiecki’s government, when the so-called Balcerowicz’s plan was being developed, with a significant participation of international economic institutions. Together with memoirs of the actors of past events from the nineties (i.a. Izabella Cywińska, Bronisław Geremek, Waldemar Kuczyński, Jacek Kuroń, Mieczysław F. Rakowski), it presents an interesting panorama of beliefs concerning the direction of economic transformations on the threshold of systemic transformation.What is a little surprising about these memoirs is openness with which some of the then politicians and opinion leaders admitted that they had been completely unaware of what they had exactly supported and accepted the proposed package of reforms. The insufficient understanding of the contents of free market changes’ projects was often accompanied by idealization thereof that was simply not based on the economic knowledge and was combined with arbitrarily made assessments. The massive discord between declarations made by T. Mazowiecki on the attachment to the idea of social market economy or between undoubtedly mainly working-class nature of the all-nation revolution of 1980 and the intensively free market profile of socio-economic transformations that took place after the bloodless coup in 1989, should be considered a certain paradox.

PL

Artykuł podejmuje problematykę wyboru modelu społeczno-gospodarczego Polski z perspektywy jesieni 1989 r., widzianą oczami wybranych uczestników dyskusji wokół przemian gospodarczych. W ostatnich latach na polskim rynku wydawniczym ukazało się wiele literatury wspomnieniowej (m.in. Władysław Baka, Leszek Balcerowicz, Ryszard Bugaj, Janusz Grzelak, Aleksander Hall, Tadeusz Kowalik, Karol Modzelewski, Janusz Reykowski, Henryk Samsonowicz, Andrzej Wielowieyski) obejmującej także newralgiczny okres tuż po powołaniu rządu Tadeusza Mazowieckiego, kiedy to kształtował się tzw. plan Balcerowicza, z niemałym udziałem międzynarodowych instytucji gospodarczych. Wespół z pochodzącymi z lat dziewięćdziesiątych memuarami aktorów tamtych wydarzeń (m.in. Izabella Cywińska, Bronisław Geremek, Waldemar Kuczyński, Jacek Kuroń, Mieczysław F. Rakowski) wyznacza ona interesującą panoramę zapatrywań na kierunek przeobrażeń gospodarczych u progu transformacji systemowej.We wspomnieniach tych zdumiewa nieco otwartość, z jaką niektórzy ówcześni politycy i liderzy opinii przyznawali, że zupełnie nie orientowali się, za czym się tak naprawdę opowiadają, przyjmując proponowany pakiet reform. Słabemu rozeznaniu w zawartości projektów przemian wolnorynkowych towarzyszyła nierzadko, niemająca najzwyczajniej zakotwiczenia w wiedzy ekonomicznej, ich idealizacja, połączona z arbitralnie formułowanymi ocenami. Za pewien paradoks należy uznać, jak duży rozdźwięk nastąpił między deklaracjami Tadeusza Mazowieckiego o przywiązaniu do idei społecznej gospodarki rynkowej, czy też między niewątpliwie głównie robotniczym charakterem ogólnonarodowej rewolucji z 1980 r., a intensywnie wolnorynkowym profilem przemian społeczno-gospodarczych, jakie zaszły po bezkrwawym przewrocie w 1989 r.

Keywords

EN

Leszek Balcerowicz; Waldemar Kuczyński; Tadeusz Mazowiecki; socio-economic model; Karol Modzelewski; Balcerowicz Plan; Mieczysław F. Rakowski; Jeffrey D. Sachs

PL

Leszek Balcerowicz; Waldemar Kuczyński; Tadeusz Mazowiecki; model społeczno-gospodarczy; Karol Modzelewski; plan Balcerowicza; Mieczysław F. Rakowski; Jeffrey D. Sachs

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2022
• Issue: 53
• Pages: 631-648

Dates

published

2022

Contributors

author

Przemysław Brzuszczak

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
• Uniwersytet Warszawski, Polska

References

• Baka W., Zmagania o reformę. Z dziennika politycznego 1980–1990, Warszawa 2007.
• Balcerowicz L., Stremecka M., Trzeba się bić. Z PiS o Polskę, Warszawa 2016.
• Bugaj R., O sobie i innych, Warszawa 2010.
• Cywińska I., Nagłe zastępstwo. Z dziennika pani minister, Warszawa 1992.
• Dubiński K., Magdalenka. Transakcja epoki. Notatki z poufnych spotkań Kiszczak – Wałęsa, Warszawa 1990.
• „Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” 1988–1989.
• Hall A., Osobista historia III Rzeczypospolitej, Warszawa 2011.
• Kuczyński W., Zwierzenia zausznika, Warszawa 1992.
• Kuroń J., Rzeczpospolita dla moich wnuków, Warszawa 2004.
• Modzelewski K., Dokąd od komunizmu?, Warszawa 1993.
• Modzelewski K., Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca, Warszawa 2013.
• Okrągły Stół. Dokumenty i materiały, t. 1–5, red. W. Borodziej, A. Garlicki, Warszawa 2004.
• Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1987–1990, Warszawa 2005.
• Rakowski M.F., Jak to się stało, Warszawa 1991.
• Samsonowicz H., Sowa A., Henryk Samsonowicz. Świadek epoki. Wywiad rzeka, Warszawa 2009.
• Wielowieyski A., Losowi na przekór, Warszawa 2015.
• „Gazeta Bankowa” 1989.
• „Gazeta Wyborcza” 1989.
• „New York Times” 1989.
• Brus W., Laski K., From Marx to the Market. Socialism in Search of an Economic System, Oxford 1989.
• Bugaj R., Plusy dodatnie i ujemne, czyli polski kapitalizm bez solidarności, Warszawa 2015.
• Codogni P., Okrągły Stół, czyli polski Rubikon, Warszawa 2009.
• Dudek A., Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków 2019.
• Friszke A., Okrągły Stół. Geneza i przebieg, w: Polska 1986–1989. Koniec systemu, t. 1: referaty, red. P. Machcewicz, Warszawa 2002.
• Friszke A., Kofta M., Grzelak J., Osiatyński W., Reykowski J., Psychologia Okrągłego Stołu, red. M. Kofta, A. Leszczyński, Sopot 2019.
• Garlicki A., Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole, Warszawa 2003.
• Garlicki A., Memoriały zespołu trzech, w: Polski rok 1989. Sukcesy, zaniechania, porażki, cz. 1, red. M. Jabłonowski, S. Stępka, S. Sulowski, Warszawa 2009.
• Garlicki A., Rycerze Okrągłego Stołu, Warszawa 2004.
• Gebert K., Mebel, Londyn 1990.
• Geremek B., Żakowski J., Rok 1989. Geremek opowiada, Żakowski pyta, Warszawa 2008.
• Jarosz Z., System wyborczy do Sejmu i Senatu, „Państwo i Prawo” 1989, 5.
• Kieżun W., Patologia transformacji, Warszawa 2012.
• Kornai J., Niedobór w gospodarce, tłum. U. Grzelońska, Z. Wiankowska, Warszawa 1985.
• Kowalik T., www.polskatransformacja.pl, Warszawa 2009.
• Krakowska J., Demokracja. Przedstawienia, Warszawa 2019.
• Łaski K., Wykłady z makroekonomii. Gospodarka kapitalistyczna bez bezrobocia, red. J. Osiatyński, Warszawa 2015.
• Nierówni i równiejsi. Sprawiedliwość dystrybucyjna czasu transformacji w Polsce, red. T. Kowalik, Warszawa 2002.
• Okrągły Stół, oprac. K. Dubiński, Warszawa 1999.
• Skórzyński J., Rewolucja Okrągłego Stołu, Kraków 2009.
• Trembicka K., Okrągły Stół w Polsce. Studium o porozumieniu politycznym, Lublin 2003.
• Zaremba M., Klimat emocjonalny w Polsce lat osiemdziesiątych. Studium na podstawie raportów Biura „W”, w: Społeczeństwo polskie w latach 1980–1989, red. N. Jarska, J. Oleszak, Warszawa 2015.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2022.53.631-648

Biblioteka Nauki

33765929