Józef Piłsudski kontra Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej w 1922 r. Uwagi na temat książki Janusza Farysia pt. Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku

• Authors: Krystian Maciej Szudarek

Title variants

EN

Józef Piłsudski Versus the Legislative Sejm of the Polish Republic in 1922. Comments on „Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku” by Janusz Faryś

Abstracts

EN

The aim of the review article is a discussion on a book by Janusz Faryś, Functioning of a parliamentary democracy in the Second Polish Republic. Conflicts around the government crisis in 1922 (Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku). The reviewed monograph is the first book devoted entirely to the crisis of Poland’s parliamentary democracy from summer 1922. The crisis occurred in the runup to the parliamentary and presidential elections and involved the longest government crisis in the history of the Second Polish Republic. It was triggered by a political confrontation between Poland’s Chief of State Józef Piłsudski, supported by the left-wing and centre-left parties and representatives of national minorities with his opponents on the right and central right. An open constitutional conflict between the Chief of State and the Legislative Sejm peaked during a failed attempt to push through a vote of no confidence in J. Piłsudski. Alongside an eloquent presentation of the origins, course and consequences of those events, the book by Janusz Faryś provides an in-depth analysis of factors that contributed to the weakness of Poland’s parliamentary democracy at that time.

PL

Celem artykułu recenzyjnego jest omówienie książki pt. Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku autorstwa Janusza Farysia. Recenzowana monografia jest pierwszą w historiografii książką poświęconą w całości kryzysowi demokracji parlamentarnej w Polsce, do którego doszło latem 1922 r., w przededniu wyborów parlamentarnych i prezydenckich. Jego przejawem było najdłuższe w historii II Rzeczypospolitej (dwumiesięczne) przesilenie rządowe, spowodowane konfrontacją polityczną pomiędzy Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim, wspieranym przez partie lewicowe i centrolewicowe oraz przedstawicieli mniejszości narodowych, a jego przeciwnikami z partii prawicowych i centroprawicowych. Doszło wówczas do otwartego konfliktu Naczelnika Państwa z Sejmem Ustawodawczym o charakterze konstytucyjnym, którego apogeum stanowiła nieudana próba przegłosowania wotum nieufności wobec J. Piłsudskiego. Książka Janusza Farysia przedstawia nie tylko w sposób erudycyjny genezę, przebieg i następstwa tych wydarzeń, ale zawiera również pogłębioną analizę czynników decydujących o słabości funkcjonowania polskiej demokracji parlamentarnej w tym okresie.

Keywords

EN

Second Polish Republic; parliamentary democracy; 1922 government crisis in Poland; Legislative Sejm; Chief of State; Józef Piłsudski

PL

Druga Rzeczpospolita; demokracja parlamentarna; kryzys rządowy 1922 r.; Sejm Ustawodawczy; Naczelnik Państwa; Józef Piłsudski

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2023
• Issue: 56
• Pages: 1437-1449

Dates

published

2023

Contributors

author

Krystian Maciej Szudarek

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. I–VII, przedmowa i oprac. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak, A. Wątor, Szczecin 2013–2014.
• Dziennik Praw Państwa Polskiego 1919.
• Gibson H.S., Amerykanin w Warszawie 1919–1924. Niepodległa Rzeczpospolita oczami pierwszego ambasadora Stanów Zjednoczonych, wybór tekstów i oprac. V. H. Reed, M. B. B. Biskupski, J. Böhler, J.-R. Potocki, przekład: A. Ehrlich, Kraków 2018.
• Ajnenkiel A., Historia Sejmu Polskiego, t. II, cz. II, II Rzeczpospolita, Warszawa 1989.
• Ajnenkiel A., Józef Piłsudski – Naczelnik Państwa 1918–1922, „Niepodległość i Pamięć” 1997, 4, 3.
• Ajnenkiel A., Od rządów ludowych do przewrotu majowego. Zarys dziejów politycznych Polski 1918–1926, Warszawa 1986.
• Białokur M., Gabriel Narutowicz. Biografia, Opole 2016.
• Czekaj K., Artur Śliwiński (1877–1953). Polityk, publicysta, historyk, Warszawa 2011.
• Faryś J., Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku, Szczecin 2019.
• Faryś J., Koncepcje polskiej polityki zagranicznej 1918–1939, Warszawa 1982.
• Faryś J., Konflikt Naczelnika Państwa z Sejmem Ustawodawczym w 1922 roku, „Dzieje Najnowsze” 1975, 7, 3.
• Faryś J., Między Moskwą a Berlinem. Wizja polskiej polityki zagranicznej 1918–1939, Szczecin–Warszawa 2019.
• Faryś J., Piłsudski i piłsudczycy. Z dziejów koncepcji polityczno-ustrojowej (1918–1939), Szczecin 1991.
• Faryś J., Stanisław Stroński. Biografia polityczna do 1939 roku, Szczecin 1990.
• Faryś J., Wątor A., Edward Dubanowicz 1881–1943. Biografia polityczna, Szczecin 1994.
• Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Faryś, J. Pajewski, Szczecin–Poznań 1991.
• Garlicki A., Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa 1988.
• Garlicki A., Przewrót majowy, Warszawa 1987.
• Garlicki A., U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1978.
• Kołodziejczyk A., Maciej Rataj 1884–1940, Warszawa 1991.
• Krawczyk A., Antoni Ponikowski, premier Rzeczypospolitej 19 IX 1921 – 5 III 1922, 10 III – 6 VI 1922, w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wrocław 1992.
• Kulig A., Kształtowanie formy rządów u progu niepodległej Polski (1917–1926), Warszawa 2013.
• Kulig A., Relacje Sejmu Ustawodawczego z rządem i Naczelnikiem Państwa: system rządów w latach 1919–1922, „Przegląd Sejmowy” 2018, 6.
• Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Lublin 2000.
• Nałęcz D., Nałęcz T., Józef Piłsudski, Naczelnik Państwa 22 XI 1918 – 14 XII 1922, w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wrocław 1992.
• Nowak-Kiełbikowa M., Konstanty Skirmunt. Polityk i dyplomata, Warszawa 1998.
• Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1919–1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2011.
• Orzechowski M., Wojciech Korfanty. Biografia polityczna, Wrocław 1975.
• Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1926, Kraków 1995.
• Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926, Warszawa 1968.
• Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski, t. II, 1914–1939, cz. 2, Gdańsk 1990.
• Suleja W., Artur Śliwiński, premier Republiki Polskiej 28 VI – 7 VII 1922, w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wrocław 1992.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995.
• Tusiński P.A., Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1922, Warszawa 2019.
• Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.
• Wątor A., Chrześcijańsko-narodowi. Z dziejów nurtu politycznego do 1928 roku, Szczecin 1999.
• Wątor A., Działalność Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1922, Szczecin 1992.
• Wojdyło W., Stanisław Grabski (1871–1949). Biografia polityczna, Toruń 2003.
• Wołpiuk W.J., Naczelnik Państwa 1918–1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, 6.
• Zakrzewski A., Wincenty Witos. Chłopski polityk i mąż stanu, Warszawa 1977.
• Zaremba P., Historia dwudziestolecia 1918–1939, do druku przygot. M. Łatyński, Wrocław 1999.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2023.56.1437-1449

Biblioteka Nauki

33916384