Educational Travels of the Elite of the Polish-Lithuanian Commonwealth to German Reich in the First Half of 17th Century. The Case of Selected Representatives of the Sapieha Family

• Authors: Aleksandra Ziober

Title variants

PL

Podróże edukacyjne elit Rzeczypospolitej do Rzeszy Niemieckiej w pierwszej połowie XVII wieku. Przypadki wybranych przedstawicieli rodu Sapiehów

Abstracts

PL

Od przełomu XVI i XVII w. wyjazdy za granicę były jednym z najpopularniejszych sposobów poszerzania horyzontów intelektualnych, zdobywania wiedzy o świecie i dobrego wykształcenia. Na te bardzo kosztowne wyprawy magnaci wysyłali swoich synów, aby zapewnić im dobre przygotowanie do kariery politycznej, podobnie jak przedstawiciele najbogatszych rodów Wielkiego Księstwa Litewskiego, w tym Sapiehowie. Wojewoda wileński Lew zwracał szczególną uwagę na edukację swoich dzieci. Jego synowie kształcili się na najważniejszych europejskich uczelniach, przede wszystkim w Rzeszy Niemieckiej i uczestniczyli w zajęciach prowadzonych przez wybitnych uczonych tego okresu. Warto dodać, że Sapieha dbał także o edukację swoich bliższych i dalszych krewnych, warto w tym miejscu wspomnieć przynajmniej o dzieciach zmarłego wojewody witebskiego Mikołaja oraz podkomorzyka orszańskiego Hrehorego Iwanowicza. Na uwagę zasługuje również fakt, że przedstawiciele linii Sapiehów Kodeńskich również starali się zapewnić swoim synom, jak najlepsze wykształcenie i mimo braku odpowiednich środków finansowych i wpływów politycznych wysyłali również swoich synów na studia za granicę, a ich działania aktywnie wspierał wojewoda wileński.

EN

From the turn of the sixteenth and seventeenth centuries, trips to foreign countries were one of the most popular ways to broaden intellectual horizons, gain knowledge of the world and receive a good education. The magnates sent their sons on these very expensive expeditions to provide them with good preparation for a political career, and so were the representatives of the wealthiest families of the Grand Duchy of Lithuania, including the Sapieha family. The voivode of Vilnius, Lew, paid particular attention to the education of his children. His sons were educated at the most important universities, primarily in the German Reich, and participated in classes led by outstanding scholars of that period. It is worth noting that Sapieha also took care of the education of his relatives: the children of the deceased voivode of Vitebsk, Mikołaj, and the Chamberlain of Orsza, Hrehory Iwanowicz, whom he supervised. It is also noteworthy that representatives of the Sapieha Kodeń line also tried to provide the best education for their children, and despite not having as many financial resources and political influence as the voivode of Vilnius, they sent their sons to study abroad too.

Keywords

EN

educational travels; education; Sapieha; Grand Duchy of Lithuania

PL

podróże edukacyjne; edukacja; Sapiehowie; Wielkie Księstwo Litewskie

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2023
• Issue: 56
• Pages: 181-203

Dates

published

2023

Contributors

author

Aleksandra Ziober

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Die Matrikel der Universität Würzburg Erster teil, Erste Hälfte, München und Leipzig 1922.
• Metrica nec non liber nationis Polonicae Universitatis Lipsiensis ab anno 1409 usque ad 1600, wyd. S. Tomkowicz, Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, t. 2, Kraków 1882.
• Achremczyk S., Uczniowie kolegium jezuickiego w Braniewie w latach 1694–1776, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 1982, 4.
• Bersohn M., Studenci Polacy na Uniwersytecie Bolońskim w XVI i XVII wieku, Kraków 1983.
• Chachaj M., Duchowni jako opiekunowie staropolskich studentów w obcych krajach, w: Itinera clericorum. Kulturotwórcze i religijne aspekty podróży duchownych, red. D. Quirini-Popławska, Ł. Burkiewicz, Kraków 2014.
• Chachaj M., Zagraniczna edukacja Radziwiłłów od początku XVI do połowy XVII wieku, Lublin 1995.
• Czapliński W., Długosz J., Podróż młodego magnata do szkół, Warszawa 1969.
• Goszczyński A., Podróże edukacyjne Jana Stanisława Sapiehy (1589–1635), w: Wielkie rody dawnej Rzeczypospolitej, red. T. Ciesielski, M. Sawicki, Opole 2018.
• Isaac Casaubon, w: Encyclopaedia Britannica, https://www.britannica.com/biography/Isaac-Casaubon#accordion-article-history [dostęp: 7 I 2022].
• Kozieł L., Polscy studenci na uniwersytecie w Würzburgu w XVI i XVII w. – studium statystyczne, „Rozprawy z dziejów oświaty” 1997, 38.
• Kucharski A., Peregrynant uczony. Biblioteki i książki w programie i realiach staropolskich podróży XVII wieku, „Folia Toruniensia” 2011, 11.
• Lulewicz H., Sapieha Jan Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 34, red. H. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1992–1993.
• Mączak A., Peregrynacje. Wojaże. Turystyka, Warszawa 2001.
• Majewski W., Sapieha Jan Fryderyk h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Nagielski M., Sapieha Krzysztof h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Nagielski M., Sapieha Krzysztof Stefan h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Nagielski M., Sapieha Mikołaj h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Polacy na studyiach w Inglosztacie, red. P. Czaplewski, Poznań 1914.
• Rachuba A., Fakcja Lwa Sapiehy – zarys problematyki, w: Między Lwowem a Wrocławiem. Księga jubileuszowa Krystyna Matwijowskiego, red. B. Rok, J. Maroń, Toruń 2006.
• Rachuba A., Paweł Jan Sapieha (1610–1665) – niebywała kariera z przypadku czy przemyślana kalkulacja?, w: Społeczeństwo staropolskie, t. 5, Społeczeństwo a elity, red. I.M. Dacka-Górzyńska, A. Karpiński, Warszawa 2018.
• Rachuba A., Sapieha Benedykt Paweł h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 34, red. H. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Rachuba A., Sapieha Fryderyk h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 34, red. H. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Rachuba A., Sapieha Jan Ferdynand h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Rachuba A., Sapieha Kazimierz Jan Paweł h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Rachuba A., Sapieha Kazimierz Leon h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Rachuba A., Sapieha Krzysztof Mikołaj h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Rachuba A., Sapieha Paweł Jan h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Rachuba A., Sapieha Tomasz Kazimierz h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Rachuba A., Sapieha Tomasz na Holszanach h. Lis, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
• Tygielski W., Peregrinatio academica czy Grand Tour? Podróże „do szkół” w systemie edukacji staropolskiej, w: Kolegium i wspólnota akademicka w tradycji europejskiej i amerykańskiej, red. M. O’Connr, P. Wilczek, Boston–Warszawa 2011.
• Wolański F., Europa jako punkt odniesienia dla postrzegania przestrzeni geograficznej przez szlachtę polską osiemnastego wieku w świetle relacji podróżniczych i geograficznych, Wroclaw 2002.
• Würzburger Hochschulschriften 1581–1803. Bestansverzeichnis, nach Vorarbeiten J. A. Brein, Herausgegeben von G. Mälzer, unter Mitarbeit von Rudolf Stahr und Gabriele Wollmann, Würzburg 1992.
• Wüst W., Universelles Studieren in Spätmittelalter und Frühmoderne? Polen (Krakau) und Süddeutschland (Altdorf, Dillingen, Erlangen, Ingolstadt und Würzburg) im Vergleich, „Biuletyn Polskiej Misji Historycznej/Bulletin der Polnischen Historischen Mission” 2020, 15.
• Ziober A., Korespondencja Kazimierza Leona i Mikołaja Krzysztofa Sapiehów z podróży w latach 1625–1627. Wybrane aspekty, w: Egodokumenty. Tradycje historiograficzne i perspektywy badawcze, red. W. Chorążyczewski, A. Pacevičius, S. Roszak, Toruń 2015.
• Ziober A., Korespondencja rodzinna Sapiehów z czasów wyjazdów zagranicznych Jana Stanisława, Kazimierza Leona i Krzysztofa Mikołaja w latach 1627–1630. Wybrane zagadnienia, w: Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, red. P. Borek, M. Olma, Kraków 2015.
• Ziober A., Od autorytetu do szaleństwa – rola Jana Stanisława Sapiehy w rodzinie, „Wiadomości Historyczne z Wiedzą o Społeczeństwie” 2017, 6.
• Żołądź D., Podróże edukacyjne XVI i XVII wieku – próba typologii, „Biuletyn Historii Wychowania” 2019, 1.
• Żołądź-Strzelczyk D., Peregrinatio academica studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.
• Żołądź-Strzelczyk D., Podróże edukacyjne w staropolskiej myśli pedagogicznej, „Chowanna” 1998, 61, 2.
• Żołądź-Strzelczyk D., Polacy z Korony i Litwy na studiach w jezuickim Würzburgu (1582–1630), „Biuletyn Historii Wychowania” 1996, 102.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2023.56.181-203

Biblioteka Nauki

33915053