Złodzieje w międzywojennym Lublinie. Analiza historyczno-kryminologiczna

• Authors: Mateusz Rodak

Title variants

EN

Thieves in Interwar Lublin. Historical and Criminological Analysis

Abstracts

EN

The article, the subject of which places it in the field of Urban Studies, is an attempt to present a multi-faceted characterization of the community of thieves in Lublin in the interwar period. For this purpose, methods of statistical and criminological analysis and GIS technology were used. First, the estimated size of the study group was determined. When reconstructing its characteristics, the influence of various variables (mainly sex and religion of the perpetrators of the theft) was taken into account. An initial description of the socio-professional structure of the environment was made. Thanks to the use of GIS technology, the local structure of the thieves’ place of residence and theft was reconstructed. By taking into account various variables, the pattern of criminal behaviour functioning in interwar Lublin was described. At the same time, the aggregation of the available data made it possible to construct a map of the then Lublin crime hotspots (i.e. areas characterized by a significant „concentration of pathological phenomena”). Finally, the author tried to answer the question of what motivated some of the then inhabitants of Lublin to resort to stealing.This is the first attempt to describe the spatial conditions of non-normative behaviour in the Second Polish Republic. Polish historiography of that period has not analysed the mutual relations between the nature of local criminal circles and the multidimensional specificity of the places where they functioned. Such research, mainly concerning the phenomenon of prostitution, is slowly becoming a standard in the historiography of Anglo-Saxon countries. The author hopes that the article will encourage similar studies to be undertaken in other cities of interwar Poland. The sum of such studies will make it possible to carry out broader analyses in the future, the results of which will complement the findings of Anglo-Saxon historiography.

PL

Artykuł, którego tematyka mieści się w nurcie badań Urban studies, stanowi próbę prezentacji wieloaspektowej charakterystyki środowiska lubelskich złodziei okresu międzywojennego. W tym celu wykorzystano metody analizy statystycznej, kryminologicznej oraz technologię GIS. W pierwszej kolejności określono szacunkową liczebności badanej grupy. Rekonstruując jej charakterystykę uwzględniono wpływ różnorodnych zmiennych (przede wszystkim płci i wyznania sprawców kradzieży). Dokonano wstępnego opisu struktury społeczno-zawodowej środowiska. Dzięki wykorzystaniu technologii GIS odtworzono lokalną strukturę miejsca zamieszkania złodziei oraz dokonywania kradzieży. Uwzględnienie różnorodnych zmiennych pozwoliło opisać funkcjonujący w międzywojennym Lublinie schemat zachowań przestępczych. Jednocześnie zagregowanie dostępnych danych umożliwiło skonstruowanie mapy ówczesnych lubelskich hot-spotów przestępczości (tj. obszarów, które charakteryzowały się znaczną „koncentracją zjawisk patologicznych”). W końcu autor postarał się udzielić odpowiedzi na pytanie o przyczyny, dla których część ówczesnych lublinian podejmowała decyzję o dokonaniu kradzieży.Jest to pierwsza próba opisu przestrzennych uwarunkowań zachowań nienormatywnych w Drugiej Rzeczypospolitej. Jak dotąd w polskich badaniach okresu międzywojennego nie podejmowano analiz dotyczących wzajemnych relacji między charakterem lokalnych środowisk przestępczych, a wielowymiarową specyfiką miejsc, w których funkcjonowały. Badania takie, dotyczące głównie zjawiska prostytucji, stają się powoli standardem w historiografii krajów anglosaskich. Autor liczy na to, że artykuł stanie się zachętą do podejmowania analogicznych studiów dla innych miast Polski międzywojennej. Suma takich badań pozwoli w przyszłości na przeprowadzenie szerszych analiz, których wyniki uzupełnią ustalenia historiografii anglosaskiej.

Keywords

EN

crime; Lublin; Second Polish Republic; GIS; criminology; thieves; poverty; exclusion

PL

przestępczość; Lublin; Druga Rzeczypospolita; GIS; kryminologia; złodzieje; bieda; wykluczenie

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2023
• Issue: 56
• Pages: 507-557

Dates

published

2023

Contributors

author

Mateusz Rodak

• Instytut Historii im. T. Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

References

• Fiszman-Sznajdman R., Mój Lublin, Lublin 1989.
• „Głos Lubelski” 1924–1927, 1929, 1931–1934.
• „Kurier Warszawski” 1932.
• „Nowa Ziemia Lubelska” 1924.
• „Ziemia Lubelska” 1918, 1920, 1921, 1923, 1925, 1927–1931.
• Czekaj K., Socjologia szkoły chicagowskiej i jej recepcja w Polsce, Katowice 2007.
• Dolecka M., Przyczyny i charakter bezrobocia w Lublinie w okresie międzywojennym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F” 2012, 57, 1.
• Dzieje Lubelszczyzny, t. 1, red. T. Mencel, Lublin 1974.
• Exeter D.J., Boyle P.J., Does young adult suicide cluster geographically in Scotland?, „Journal of Epidemiology and Community Health” 2007, 61 (8).
• Galor Z., Margines społeczny a margines socjalny i margines strukturalny. U podstaw socjologii marginalizacji w świetle badań poznańskich z lat 2010–2013 w: Życie na skraju. Marginesy społeczne wielkiego miasta, red. Z. Galor, B. Goryńska-Bittner, S. Kalinowski, Bielefeld 2014.
• Goldschneider M., Przestepczość na warszawskiej Pradze z perspektywy współczesnych teorii ekologicznych w kryminologii, „Archiwum Kryminologii” 2012, 34.
• Kaczyńska E., Town and Countryside in Penal Judicature and Criminality. Kingdom of Poland, 1815–1914, „Acta Poloniae Historica” 1995, 71.
• Kelly S., Charlton J., Jenkins R., Suicide deaths in England and Wales, 1982–92: the contribution of occupation and geography, „Population Trends” 1995, 80.
• Kloc K., Wielkomiejska gangrena. Margines społeczny międzywojennego Krakowa, Kraków 2016.
• Kopciowski A., Półświatek przestępczy na łamach lubelskiej prasy jidysz (1918–1939), „Studia Judaica” 2014, 1 (33).
• Kopciowski A., Szama Grajer – król lubelskiego getta, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, 16.
• Kopciowski A., Wos hert zich in der prowinc? Prasa żydowska na Lubelszczyźnie i jej największy dziennik „Lubliner Tugblat”, Lublin 2015.
• Kopciowski A., Żydowscy sutenerzy w międzywojennej Polsce. Próba charakterystyki środowiska na przykładzie Lublina, „Res Historica” 2022, 54.
• Krajewski K., Przestępczość w II Rzeczypospolitej w świetle danych statystycznych, „Archiwum Kryminologii” 2012, 34.
• Krzykała S., Dzieje Lublina, t. II, Lublin 1975.
• Lewis G., Sloggett A., Suicide, Deprivation, and Unemployment: Record Linkage Study, „British Medical Journal” 1998, 317.
• Litwiński R., Organizacja Policji Państwowej w Lublinie w latach 1919–1939, „Res Historica” 2002, 15.
• Litwiński R., Policja Państwowa w województwie lubelskim w latach 1919–1939, Lublin 2001.
• Litwiński R., Z problematyki bezpieczeństwa i porządku publicznego w międzywojennym Lublinie, „Res Historica” 2002, 15.
• Litwiński R., Lublin in the Interwar Period: The City and Its Residents, “Res Historica” 2022, 53.
• Lublin – dzieje miasta, t. II, red. T. Radzik, Lublin 2000.
• Mędrzecki W., Odzyskany śmietnik. Jak radziliśmy sobie z niepodległością w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2022.
• Mordwa S., Geografia przestępczości. Uwagi na temat przestrzennych analiz przestępczości przy wykorzystaniu technik cyfrowych, „Archiwum Kryminologii” 2010, 32.
• Mordwa S., Techniki GIS – w poszukiwaniu hot spotów przestępczości, „Archiwum Kryminologiczne” 2015, 37.
• Mordwa S., Zastosowanie GIS w badaniach przestępczości, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 2013, 14.
• Moss E., Night Raiders. Burglary and the Making of Modern Urban Life in London 1860–1968, Oxford 2019.
• Piątek G., Gdynia miasto obiecane. Miasto, modernizm, modernizacja 1920–1939, Warszawa 2022.
• Pióro Z., Ekologia społeczna w urbanistyce. Na przykładzie badań lubelskich i toruńskich, Kraków 1962.
• Radomski M., Margines społeczny w Zagłębiu Dąbrowskim w dwudziestoleciu międzywojennym, Kraków 2020, maszynopis pracy magisterskiej.
• Radzik T., Społeczność żydowska Lublina w międzywojennym dwudziestoleciu. Obraz statystyczny, w: Żydzi w Lublinie, t. I, Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. T. Radzik, Lublin 1995.
• Rocznik Statystyczny Warszawy 1928 r., Warszawa 1929.
• Rocznik Statystyczny Wilna 1921–1928, Wilno 1930.
• Rocznik Statystyczny Wilna 1930, Wilno 1931.
• Rocznik Statystyczny Wilna 1931, Wilno 1932.
• Rocznik Statystyczny Lublina 1936, Lublin 1937.
• Rodak M., Bezdomność w międzywojennym Lublinie, „Rocznik Lubelski” 2015, 41.
• Rodak M., Kasiarze w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2022.
• Rodak M., Między kasiarzem a sutenerem. Międzywojenne żydowsko-chrześcijańskie środowisko przestępcze ulicy Ostrowskiej. Studium przypadku, w: Gospodarka. Wybrane problemy gospodarcze na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. A. Landau-Czajka, Warszawa 2021 (Stosunki Polsko-Żydowskie, 4).
• Rodak M., Mit a rzeczywistość. Przestępczość osób narodowości żydowskiej w II Rzeczypospolitej. Casus województwa lubelskiego, Warszawa 2012.
• Rodak M., Pospolitacy, cuwaksi, powrotowcy. Osadzeni w Więzieniu Karnym Warszawa –Mokotów (1918–1939), Warszawa 2017.
• Rodak M., Prostytucja w Lublinie w dwudziestoleciu międzywojennym, w: Badania nad dziejami społecznymi XIX i XX wieku, red. J. Żarnowski, seria: Metamorfozy Społeczne, t. 2, Warszawa 2007.
• Rzeczkowska E., Dziesiąta w XX wieku, w: Dziesiąta. Lublin. Historia dzielnic, red. D. Szulc, J. Chachaj, H. Mącik, Lublin 2017.
• Sitkowski A., Statystyka przestępczości zawodowej na terenie Warszawy, „Archiwum Kryminologiczne” 1933, 1, 3–4.
• Weinberg B., The Criminal Class and the Ecology of Crime, „Historical Social Research” 1990, 9, 4.
• https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/ulica-ogrodowa-w-lublinie-historia-ulicy/ [dostęp: 15 II 2023].
• https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/lublin-ulica-jateczna-nie-istnieje/ [dostęp: 15 II 2023].

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2023.56.507-557

Biblioteka Nauki

33915984