Absolwenci uczelni lubelskich na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego w okresie Polski Ludowej

• Authors: Arkadiusz Bereza

Title variants

EN

Graduates from Higher Education Institutions of Lublin Who Held the Positions of Supreme Court Judges in the Period of the Polish People’s Republic

Abstracts

EN

The article presents graduates from Lublin higher education institutions who, in the course of their legal professional careers, assumed Supreme Court judge positions in the period of the Polish People's Republic. The chronological framework of the study covers the period from the Supreme Court resuming operation in 1945 until the end of the last, sixth term of the Supreme Court in 1990, although nominations of KUL (Catholic University of Lublin) and UMCS (Maria Curie-Skłodowska University) graduates as "regular" judges of the Supreme Court concern the very period of the Polish People's Republic. The extension of temporal scope has resulted in presenting the profiles of two judges, pre-war KUL graduates, who were acting judges of the Supreme Court from 1948 to 1949 at the off-site adjudication centre of the Civil Chamber of the Supreme Court in Lublin. It was 1959 when two KUL graduates were appointed judges of the Supreme Court under the procedure set out in the Law on the System of Common Courts. From 1962 onwards, the Supreme Court used to be staffed through an appointment of Supreme Court judges for five-year terms by the Council of State according to the Act on the Supreme Court. These included five post-war KUL graduates, three of whom had started their studies before the outbreak of war. The end of provision of legal education at KUL (the last graduation ceremony took place in 1952) and the launch of legal studies at UMCS in 1949 resulted in as many as seven UMCS graduates holding the Supreme Court judge positions in the 1970s and especially in the 1980s. The first of them was elected in 1972 for the 3rd term of the Supreme Court. When the Supreme Court closed its operation on 30 June 1990 (as a result of shortening the 6th term due to serious changes made in the system of government) it was composed by two KUL graduates and six UMCS graduates.

PL

Artykuł dotyczy absolwentów lubelskich uczelni, którzy w swojej karierze prawniczej osiągnęli stanowisko sędziego Sądu Najwyższego w okresie Polski Ludowej. Ramy chronologiczne opracowania obejmują okres od wznowienia działalności Sądu Najwyższego w 1945 r. do zakończenia ostatniej VI kadencji Sądu Najwyższego w 1990 r., chociaż powołania na stanowiska „rzeczywistych” sędziów Sądu Najwyższego absolwentów KUL i UMCS dotyczą wyłącznie czasów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rozszerzenie cezur czasowych skutkowało zaprezentowaniem sylwetek dwóch sędziów, przedwojennych absolwentów KUL, którzy w latach 1948–1949 pełnili obowiązki sędziów Sądu Najwyższego w ośrodku sesji wyjazdowej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w Lublinie. W trybie określonym w Prawie o ustroju sądów powszechnych na stanowiska sędziów Sądu Najwyższego powołano po raz pierwszy dwóch absolwentów KUL w 1959 r. Od 1962 r. obsada Sądu Najwyższego opierała się na wyborze (powołaniu) sędziów Sądu Najwyższego na pięcioletnie kadencje przez Radę Państwa zgodnie z ustawą o Sądzie Najwyższym. W ich gronie mamy pięciu powojennych absolwentów KUL, z których trzech rozpoczęło studia jeszcze przed wybuchem wojny. Zakończenie kształcenia prawników na KUL (ostatnia promocja w 1952 r.) i rozpoczęcie od 1949 r. studiów prawniczych na UMCS spowodowało, że w latach siedemdziesiątych, a zwłaszcza osiemdziesiątych, na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego pojawiło się aż siedmiu absolwentów UMCS. Pierwszy z nich został wybrany w 1972 r. do Sądu Najwyższego III kadencji. W chwili gdy Sąd Najwyższy kończył swoją działalność z dniem 30 czerwca 1990 r. (w wyniku skrócenia VI kadencji w następstwie wprowadzonych poważnych zmian ustrojowych), w jego składzie było dwóch absolwentów KUL i sześciu absolwentów UMCS.

Keywords

EN

judiciary; Supreme Court; Catholic University of Lublin; Maria Curie-Skłodowska University; Lublin; Polish People's Republic

PL

sądownictwo; Sąd Najwyższy; Katolicki Uniwersytet Lubelski; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej; Lublin; Polska Ludowa

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2023
• Issue: 56
• Pages: 799-821

Dates

published

2023

Contributors

author

Arkadiusz Bereza

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• 100 lat nauk prawnych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, red. K. Burczak, E. Czepczyńska, M. Dyjakowska, M. Jońca, S. Kwiecień, Lublin 2018.
• 25 lat Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, oprac. J. Malarczyk, R. Tokarczyk, Lublin 1975.
• 45 lat Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin 1995.
• Bereza A., Ośrodki sesji wyjazdowych Izby Cywilnej i Izby Karnej Sądu Najwyższego w Lublinie (styczeń 1948 – czerwiec 1949), w: Omnia sunt interpretanda. Teoria i dogmatyka prawnicza. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Leszczyńskiemu, red. A. Korybski, B. Liżewski, Lublin 2023.
• Bereza A., Polityczne i prawne uwarunkowania uchwalenia ustawy o Sądzie Najwyższym w 1962 r., „Miscellanea Historico-Juridica” 2015, 14, 1.
• Bereza A., Sąd Najwyższy 1917–2017. Prezesi, sędziowie, prokuratorzy Sądu Najwyższego, Warszawa 2017.
• Bereza A., Sąd Najwyższy w latach 1945–1962. Organizacja i działalność, Warszawa 2012.
• Bereza A., Wpływ polskiego Października ’56 na organizację i funkcjonowanie Sądu Najwyższego (zarys problematyki), w: Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M. Ptak, Wrocław 2010.
• Celej M., Działalność Krajowej Rady Sądownictwa w latach 1989–2009, w: Krajowa Rada Sądownictwa. XX-lecie działalności, red. P. Tuleja, Warszawa–Toruń 2010.
• Dębiński A., Prawo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Historia i współczesność, Lublin 1999.
• Dziekani Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. A. Dębiński, I. Leraczyk, J. Misztal-Konecka, W.S. Staszewski, Lublin 2021.
• Dzięcioł B., Gaj J., Kotowski S., Żak J., Historyczny rozwój Sądu Najwyższego jako naczelnego organu sądowego, „Nowe Prawo” 1984, 11–12.
• Gałaszewska-Chilczuk D., „Wrogie” uniwersytety. Polityka państwa komunistycznego wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (1944–1969), Warszawa 2013.
• Krajowa Rada Sądownictwa. XX-lecie działalności, red. P. Tuleja, Warszawa–Toruń 2010.
• Kruszyński M., Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL, Lublin 2015.
• Początki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej we wspomnieniach studentów i pracowników 1944–1955, red. R. Szczygieł, Lublin 2015.
• Powstanie i organizacja Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w świetle źródeł, oprac. J. Malarczyk, Lublin 1968.
• Profesorowie prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. A. Dębiński, W. Staszewski, M. Wójcik, Lublin 2008.
• Rzepliński A., Kara śmierci w trybie doraźnym (sprawa IVK dor. 24/83 w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie), „Archiwum Kryminologii” 2007–2008, 29–30.
• Sędziowie Sądu Najwyższego kadencji 23 V 1987–22 V 1992, oprac. Biuro Orzecznictwa Sądu Najwyższego, Warszawa 1989.
• Słownik biograficzny adwokatów polskich A–Ż, t. III, z. 1, Warszawa 2017.
• Strus-Wołos M., Adw. dr Tomasz Majewski (1917–2006), „Palestra” 2006, 7–8.
• Surmacz M., Szczerbińska-Budzyńska B., Uczniowie Szkoły Zamoyskiego w walkach o niepodległość i granice państwa, „Studia i Materiały Lubelskie” 2020, 22.
• Walczak R., Sprawowanie kierowniczej roli partii w sądach i prokuraturze w Polsce Ludowej (studium politologiczne), Warszawa 1987.
• Wnuk J., Kształcenie prawników w oficerskich obozach jenieckich, „Palestra” 1974, 7 (199).
• Wolter A., Piętnastolecie Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 1964, 11, 1.
• Wrona J., Zaporowski Z., 70 lat Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Studia z dziejów Uczelni, Lublin 2015.
• Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. K. Burczak, L. Fiejdasz-Buczek, A. Haładyj, S. Hypś, R. Pal, Lublin 2016.
• XXV-lecie Naczelnego Sądu Administracyjnego na tle dziejów sądownictwa administracyjnego w Polsce, Warszawa 2005.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2023.56.799-821

Biblioteka Nauki

33917087