„Worthless and in Fact Harmful” – Censorship in Poland in 1951 on Two English Writers: Graham Greene and Gilbert Chesterton

• Authors: Gabriela Gajda

Title variants

PL

„Bezużyteczne a nawet szkodliwe” – cenzura w Polsce w roku 1951 wobec publikacji dzieł Grahama Greene’a i Gilberta Chestertona

Abstracts

PL

Cenzura w Polsce w okresie stalinowskim była jednym z najważniejszych organów władzy, który pozwalał wpływać na światopogląd obywateli. Jako narzędzie propagandowe decydował o tym, co przekazywać odbiorcom i w jakiej interpretacji. Celem artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób prace dwóch autorów anglojęzycznych zostały ocenione przez pracowników urzędu cenzury. Zarzuty i interpretacje powieści dokonane przez cenzurę pozwalają zrozumieć, jak Zachód był postrzegany w kraju demokracji ludowej i jak chciano przedstawić czytelnikom kraje kapitalistyczne.

EN

Censorship in Poland during the Stalinist Era was one of the most important organs of power which made it possible to influence the worldview of citizens. As a propaganda tool, it decided what to convey to the recipients and in what interpretation. The aim of the article is to present how the works of two English authors were assessed by the employees of the censorship office. The accusations and the interpretations of the novel made by the censors help to understand how the West was perceived in the country of people’s democracy and how capitalist countries were wanted to be presented to readers.

Keywords

EN

censorship; English literature; ideology; Marxism

PL

cenzura; literatura angielska; ideologia; marksizm

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2023
• Issue: 56
• Pages: 843-870

Dates

published

2023

Contributors

author

Gabriela Gajda

• Uniwersytet Wrocławski

References

• [Cenzura PRL]. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r., oprac. Z Żmigrodzki, Wrocław 2002.
• Chesterton G.K., Przygody księdza Browna, Warszawa 1951.
• Greene G., A Gun for Sale, London 2005.
• Greene G., Broń na sprzedaż, Warszawa 1951.
• Bates J.M., From State Monopoly to a Free Market of Ideas? Censorship in Poland, 1976–1989, w: Critical studies, Censorship & Cultural Regulation in the Modern Age, red. B. Müller, Amsterdam–New York 2004.
• Brennan M., Graham Greene: Fictions, Faith and Authorship, London 2016.
• Budrowska K., Cenzura, tabu i wstyd. Cenzura obyczajowa PRL-u, „Napis” 2012, 18.
• Budrowska K., Writers, Literature and Censorship in Poland 1948–1958, Berlin 2020.
• Busse K., Wróg czy sojusznik? Stowarzyszenie PAX pod kontrolą aparatu bezpieczeństwa, w: Nie tylko partia? Organizacje społeczne w Polsce Ludowej 1944–1989. Geneza, funkcjonowanie, znaczenie, red. T. Ruzikowski, Warszawa 2017.
• Kamińska-Chełminiak K., Cenzura w Polsce 1944–1960, Warszawa 2019.
• Kamińska-Chełminiak K., Wpływ Związku Radzieckiego na proces tworzenia cenzury państwowej w Polsce (1944–1945), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2020, 55.
• Kamińska-Chełminiak K., Wy jesteście aparatem, który ma demaskować wroga. Polscy cenzorzy w latach 40. XX wieku, „Zeszyty Prasoznawcze Kraków” 2017, 60.
• Klemperer V., The language of the Third Reich. LTI – Lingua Tertii Imperii: a philologist’s notebook, London 2020.
• Krzywicki A., Poststalinowski karnawał radości: V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń 1955 r., Warszawa 2009.
• Looby R., Censorship, Translation and English Language Fiction in People’s Poland, Leiden/Boston 2015.
• Mazur M., O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956, Lublin 2009.
• Mazur M., Ligarski S., Cywilizacja komunizmu. Odmiana nadwiślańska 1944–1956, Warszawa 2016.
• Wiśniewska-Grabarczyk A., Censorship of literature in post-war Poland: in light of the confidential Bulletins for censors from 1945 to 1956, Lodz–Cracow 2022.
• Zaremba M., Wielkie Rozczarowanie. Geneza rewolucji „Solidarności”, Kraków 2023.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2023.56.843-870

Biblioteka Nauki

33919965