O „uniwersaliach” w pieśniach etnicznych: pogranicze białorusko-polskie i polsko-słowackie

• Authors: Галина Кутырёва-Чубаля
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W kontekście badania przez nas etnogenezy kultury pieśniowej Białorusi,  współzależności w niej elementów bałtycko-słowiańskich, ważne jest właściwe wyodrębnienie słowiańskiego kompleksu muzyczno-stylistycznego. Został on przedstawiony w artykule poprzez kilka form sylaborytmicznych oraz oryginalny tryb muzyczny (mianowicie całotonowy); charakteryzują one różne gatunki pieśni obrzędowych i pozaobrzędowych. Wymienione formanty przedstawiają sobą wokalne memy ogólnosłowiańskiego znaczenia.

EN

In the context of the ethno genesis of Belarusian song culture examination and the coexistence of Baltic-Slavic elements in it, it is important to properly extract the Slavic musical stylistic complex. In this article it was presented through a few syllable rhythmic forms in various ritual and non-ritual song genres. The given formants represent vocal memes of pan-Slavic importance. Their mapping gives rhythmic ranges which unite the areas of Polish, Slovak and Belarusian border. The vocal musical slavicizms are present in the basins of Prypiat and Dnieper rivers and, which had not been noticed before, in the Upper Niemen (border zone of Minsk and Grodno regions).The aspects of linguistic-musical analysis allow to show common types of vocal forms (compositions), which can be interpreted in two ways: a) as an evidence of affinity, cultural-The aspects of linguistic musical analysis allow to show common types of vocal forms (compositions), which can be interpreted in two ways: a) as an evidence of affinity, cultural-language homogeneity, b) as a result of convergence in the development of „language of culture” in different parts of analyzed region.

RU

В контексте изучения нами этногенеза песенной культуры Беларуси, соотношения в ней балто-славянских элементов важно выделить и собственно славянский музыкально-стилевой комплекс. Он представлен в статье несколькими слогоритмическими формами в различных песенных жанрах, обрядовых и необрядовых. Названные форманты представляют собой вокальные мемы межславянского значения. Картографирование их даёт изомелы и ритмические изодоксы, объединяющие земли словацко-польского пограничья и Беларуси. Музыкально-вокальные славянизмы обнаруживаются в Поприпятье, Поднепровье и, что не было замечено ранее, в верховьях Нёмана (пограничье Минской и Гродненской областей). Аспекты лингво-музыкального анализа позволяют выявить типы вокальных форм, которые можно интерпретировать исторически двояко: а) как проявление родства, культурно-языкового моногенизма, б) как результат конвергенции процессов развития „языка культуры” (Н. Толстой) в различных частях исследуемого региона.

Keywords

PL

pokrewieństwo; homogenia; konwergencja; memy wokalne; sylaborytmika; tryb muzyczny

EN

affinity; homogeneity; convergence; vocal memes; syllable rhythmic; melody mode

RU

родство; моногенизм; конвергенция; вокальные мемы; силлаборитмика; лад

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2015
• Volume: 9

Dates

published

2015

online

2016-02-26

Contributors

author

Галина Кутырёва-Чубаля

References

• Biełaruskaja narodnaja tworczasć: Żanićba Ciareszki, red. Anatol Siamionawicz Fiadosik, Minsk: Nawuka i technika, 1992.
• Jełatow Wiktor Iwanowicz, Ritmiczeskije osnowy biełorusskoj narodnoj muzyki, red. Giennadij Iwanowicz Cytowicz, Minsk: Nauka i tiechnika, 1966.
• Jełatow Wiktor Iwanowicz, Miełodiczeskije osnowy biełorusskoj narodnoj muzyki, red. Giennadij Iwanowicz Cytowicz, Minsk: Nauka i tiechnika, 1970.
• Kwitka Kłyment Wasylowicz W., Naspiwy żnywnych piseń piwniczno-zachidnych rajoniw terytoriji poszyrennia ukrajinśkoji mowy, [w:] Idem, Wybrani statti, cz. 1, Kyjiw: Muzyczna Ukraina, 1985.
• Kutyriowa-Czubala Galina Grigorjewna, Biełorusskij żniwnyj napiew: archietipy, innowacyi, dialekty, red. Jarosław Janicki, Libor Pavera, Bielsko-Biała: Wydawnictwo ATH, 2009.
• Kutyriowa-Czubala Galina Grigorjewna, Piesiennyj ritm „ciareżka” w Biełarusi i na pograniczjach, „Acta Baltico-Slavica”, t. 33, red. I. Grek-Pabisowa, Warszawa: SOW PAN, 2009.
• Kutyriowa-Czubala Galina Grigorjewna, Piesiennost’ Posożja kak istocznik stilewych nowacyj w Centralnoj i Siewiero-Zapadnoj Biełarusi, [w:] Ot kongriessa k kongriessu. Matieriały Wtorogo Wsierossijskogo kongriessa folkłoristow, t. 1, Gosudarstwiennyj respublikanskij centr russkogo folkłora, red. Anatolij Stiepanowicz Kargin, Moskwa: GRCRF, 2010.
• Kutyriowa-Czubala Galina Grigorjewna, Polskaja piesnia w Biełarusi: bytowanije, mieżjazykowyje i stilewyje attrakcyi, „Rozprawy Komisji Językowej”, t. 57, red. Sławomir Gala, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 2011.
• Lietuvių tautosaka. Penki tomai. Pirmas tomas, Dainos, Vilnius: Valstybinė politinės irmokslinės literatūros leidykla, 1962.
• Mażejka Zinaida Jakauleuna, Piesni biełaruskaha Paazierja, red. Мichaił Jakaulewicz Hrynbłat, Ryhor Ramanawicz Szyrma, Minsk: Nawuka i technika, 1981.
• Martynow Wiktor Władimirowicz, Jazyk w prostranstwie i wriemieni. K problemie głottogienieza sławian, red. Wiktorija Nikołajewna Jarcewa, Moskwa: Editorial URSS, 2004.
• Mucharinskaja Lidija Saułowna, Niekotoryje woprosy tipołogii narodnych napiewow, [w: ]„Tradicyonnoje i sowriemiennoje narodnoje muzykalnoje iskusstwo”, wyp. 29, red. Borisława Borisowna Jefimienkowa, Moskwa: GMPI im. Gniesinych, 1976.
• Piesni Biełastoczczyny, red. Anatol Siamionawicz Fiadosik, Minsk: Biełaruskaja nawuka, 1997.
• Rybak Jurij Petrowycz, Siezonno-trudowyj cikl i pisennij nradyciji werchnioprypjatśkojinyzowyny: żnywo, „lito”, [w:] „Etnokulturna spadszczyna Polissia”, wyp. 5, red. Wiktor Pawłowycz Kowalczuk, Riwne: Perspektywa, 2004.
• Tradycijni pisni ukrajinciw Piwnicznoho Pidlaszszia. Za materiałamy ekspedycij 1999–2001 rokiw Łarysy Łukaszenko ta Hałyny Pochyłewycz, red. Bohdan Stepanowycz Łukaniuk, Lwiw: Kamuła, 2006.
• Tradycyjnaja mastackaja kultura biełarusauv [u 6 tamach], t. 1. Mahileuskaje Padniaprouje, Minsk: Biełaruskaja nawuka, 2001.
• Tradycyjnaja mastackaja kultura biełarusau [u 6 tamach], t. 2. Wiciebskaje Padzwinnie, Minsk: Biełaruskaja nawuka, 2004.
• Tradycyjnaja mastackaja kultura biełarusau [u 6 tamach], t 3. Hrodzienskaje Paniamonnie [u 2 kn.], kn. 2. Minsk: Wyszejszaja Szkoła, 2006.
• Slovenké ľudové piesne, Sväzok II, red. František Poloczek, Bratislava: Slovenská akadémia vied v Bratislave, 1952.
• Żniunyja piesni, red. Anatol Siamionawicz Fiadosik, Minsk: Nauka i technika, 1974.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2015.9.119