Strategie metateatralne we współczesnym dramacie białoruskim

• Authors: Beata Siwek
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule została podjęta analiza zjawiska metateatralności we współczesnym dramacie białoruskim. Źródła konstrukcji metateatralnych sięgają intermediów. Tak jak one mają na celu urozmaicenie sztuki ramowej, dlatego dużą rolę odgrywają w nich piosenki, taniec, wstawki muzyczne, konwencjonalne scenki. Drugim typem, wywodzącym się z prologów, jest motyw teatru w teatrze wykorzystywany często do zaprezentowania poglądów artystycznych autora. Metadramatyczność trudno rozpatrywać jedynie w kategoriach formalnych, choć niewątpliwie zmienia ona stylistykę tekstu dramatycznego. Wprowadza jednocześnie wartościowanie estetyczne (wierne lub karykaturalne, groteskowe odbicie rzeczywistości zewnętrznej lub rzeczywistości dzieła) oraz – co wydaje się najważniejsze – staje się wyrazem filozofii i światopoglądu autora, wyrazem sposobu, w jaki dostrzega on i interpretuje kluczową relację między światem rzeczywistym a światem przedstawionym.

EN

The article was aimed at analyzing the phenomenon metatheatricality in the modern Belarusian drama The sources of construction of meta theater date back to intermedia. Just as they are intended to diversify art the framework. therefore songs, dance, music inserts and conventional scenes play an important role in them. The second type, which originates from the prologue is the theme of the theater within the theater, often used for presenting artistic views of the author. Metadramaticality can hardly be considered only in terms of formal although undoubtedly changes the style of the dramatic text. It simultaneously implements aesthetic evaluation (accurate or caricatured, grotesque reflection of external reality or the reality of work of art and, which seems to be the most important), it becomes an expression of the philosophy and the world outlook of the author, an expression of the way they see and interpret the crucial relationship between the real world and the world presented.

RU

У артыкуле праведзены аналіз з’явы метатэатральнасці ў сучасный беларускай драматургіі. Свой пачатак метатэатральныя канстуркцыі бяруць з інтэрмедый. Паколькі ствараліся яны з мэтай зрабіць больш разнастайнай асноўную п’есу, істотную ролю адыгрываюць у іх песня, танец, музычныя ўстаўкі, простыя сцэнкі. Другім тыпам, які выводзіць свой радавод з пралогаў, з’яўляецца матыў тэатра ў тэатры, што часта выкарыстоўваецца з мэтай прадстаўлення мастацкіх пазіцый аўтара. Метадраматычнасць, несумненна, змяняе стылістыку драматургічнага тэксту, аднак цяжка разглядаць яе выключна ў фармальных катэгорыях. Яна адначасова ўводзіць эстэтычную катэгарызацыю (вернае альбо карыкатурнае, гратэскнае адлюстраванне знешняй рэчаіснасці, альбо мастацкага свету твора), а таксама, што здаецца найважнейшым, робіцца выразам філасофіі і светапогляду аўтара, выразам аўтарскай інтэрпрэтацыі рэляцый паміж рэальным і мастацкім светам.

Keywords

PL

metateatralność, intermedium, groteska, historia, dramat

EN

metatheatricality; intermedium; grotesque; history; drama

RU

метатэатральнасць; інтэрмедыя; гратэск; гісторыя; п’еса

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2016
• Volume: 10

Dates

published

2016

online

2016-12-22

Contributors

author

Beata Siwek

References

• Adamczyk, M., Klimkowicz, M. (2013). Vita brevis albo spodnie świętego Jerzego. Przeł. A. Goral. W: B. Siwek (red.), Labirynt. Antologia współczesnego dramatu białoruskiego (s. 89–129). Radzyń Podlaski: RaSIL.
• Adorno, T. (1990). Czy sztuka jest zabawą? W: T. Adorno. Sztuka i sztuki. Wybór esejów. Przeł. K. Krzemień-Ojak. Warszawa: PIW.
• Bielski, A. (1993). Puciawinami abnaulennia. Maładaja biełaruskaja dramaturhija 80-paczatku 90-ch hh. Rodnaje słowa, 10, s. 19–24.
• Burzyńska, A. (2005). Mechanika cudu. Strategie metateatralne w polskiej dramaturgii awangardowej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Dygul, J. (2010). Komedia w komedii, czyli o metateatralności w siedemnastowiecznej dramaturgii włoskiej. Odrodzenie i Reformacja w Polsce, LIV, s. 41–67.
• Dygul, J. (2012). Metateatralność w dramaturgii Carla Goldoniego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gołubiew, Z. (2015). Granice wolności w sztuce. W: A. Bartuś (red.), Granice wolności (s. 63–66). Oświęcim: Urząd Miasta Oświęcim.
• Garobczanka, T. (2002). Na miaży stahoddziau. Suczasny biełaruski dramatyczny teatr. Minsk: Biełaruskaja nawuka.
• Gniłamiodau, U., Łauszuk, S. (red.). (2003). Historyja biełaruskaj litaratury ХХ stahoddzia u czatyroch tamach. T. 4. Kn. 2. Minsk: Biełaruskaja nawuka.
• Kolarzowa, R. (2003). Między grą a sumieniem. Z problematyki nowej sztuki. Estetyka i Krytyka, 2(5).
• Kuligowska-Korzeniewska, A. (2014). Niemy poeta, czyli o dramacie i teatrze białoruskim. Dialog, 1, s. 210–219.
• Lewin, P. (1967). Intermedia wschodniosłowiańskie XVI–XVIII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pavis, P. (2002). Słownik terminów literackich. Przeł. S. Świontek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pietrzak, P. (2007). Powieść nowoczesna i dylematy współczesnej nauki o literaturze. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ruta-Rutkowska, K. (2012). Polska tradycja metadramatu. Wybrane zagadnienia, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sarrazac, J.-P. (red.). (2007). Słownik dramatu nowoczesnego i najnowszego. Przeł. M. Borowski, M. Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Sławiński, J. (red.). (2000). Słownik terminów literackich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Siwek, B. (2011). Wolność ukrzyżowana. Rzecz o białoruskim dramacie i teatrze. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Świontek, S. (1999). Dialog–dramat–metateatr. Łódź: Errata.
• Wasiuczenka, P. (2000). Suczasnaja biełaruskaja dramaturhija. Minsk: Mastackaja litaratura.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2016.10.183