Białoruski ruch narodowy w szkołach prawosławnych w Polsce w latach 20-tych XX wieku

• Authors: Aleksandr Gornyj
• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

У 1920–ыя гады беларускі нацыянальны рух у міжваеннай Польшчы значна пашырыў свой уплыў на розныя сферы грамадскага і культурнага жыцця, у тым ліку і на Праваслаўную царкву. У грамадска-палітычным дыскурсе беларускай меншасці Польшчы актыўна абмяркоўвалася пытанне пра беларусізацыю Праваслаўнай царквы і яе інстытутаў. Адным з галоўных варункаў гэтага працэсу з’яўлялася пашырэнне беларускага кампанента ў праваслаўных навучальных установах з мэтай выхавання новага пакалення беларускіх праваслаўных святароў, асабліва ў Віленскай духоўнай семінарыі і на багаслоўскім факультэце Варшаўскага ўніверсітэта. Уздзеянне беларускага нацыянальнага руху на гэтыя ўстановы выяўлялася ва ўдзеле выкладчыкаў і навучэнцаў у беларускім палітычным жыцці, выкладанні беларускай мовы, арганізацыі беларускіх кружкоў і творчых калектываў.

EN

The Belarusian national movement in interwar Poland significantly increased its influence on various aspects of social and cultural life, including the Orthodox Church in the 1920s. In the socio-political discourse of the Belarusian minority in Poland the Belarusization of the Orthodox Church and its institutions was actively discussed. One of the main conditions of this process was the expansion of the Belarusian Orthodox component in education, especially in the Vilnius Seminary and at the Theological Faculty of the University of Warsaw, the goal being to bring up a new generation of Belarusian priests. The influence of the Belarusian national movement in these institutions was reflected in the participation of teachers and students in the Belarusian political life, the teaching of the Belarusian language, the creation of Belarusian groups and creative teams.

PL

Białoruski ruch narodowy w Polsce międzywojennej znacznie zwiększył swój wpływ na różne aspekty życia społecznego i kulturalnego, w tym na Cerkiew prawosławną. W dyskursie społeczno-politycznym białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce aktywnie dyskutowano nad białorutenizacją Cerkwi i jej instytucji. Jednym z głównych warunków tego procesu była ekspansja białoruskiego składnika w szkołach prawosławnych w celu kształtowania nowej generacji białoruskich księży prawosławnych, głównie w seminarium w Wilnie oraz na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Wpływ białoruskiego ruchu narodowego w tych instytucjach znalazł odzwierciedlenie w udziale nauczycieli i uczniów w białoruskim życiu politycznym, nauczaniu języka białoruskiego, tworzeniu białoruskich grup i zespołów twórczych.

Keywords

RU

беларускі нацыянальны рух; Заходняя Беларусь; міжваенная Польшча; Праваслаўная царква; Віленская духоўная семінарыя; беларусізацыя

EN

Belarusian national movement; Western Belarus; interwar Poland; Orthodox Church; Vilnius Theological Seminary; Belarusization

PL

białoruski ruch narodowy; Zachodnia Białoruś; Polska międzywojenna; cerkiew; seminarium duchowne w Wilnie; białorutenizacja

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2016
• Volume: 10

Dates

published

2016

online

2016-12-22

Contributors

author

Aleksandr Gornyj

References

• Adamkowicz, A. (2016). Biełarusy u Litwie: uczora i sionnja. Kn. 2: Z Bogam pa-biełarusku. Wilnja: Asacyjacyja „Krywija”.
• Cymbał, A. (2016). Prawasłaunyja carkwa u Zachodnjaj Biełarusi (1921–1939). Minsk: MDLU.
• Dawidziuk, M. (1990). Sprawa biełarusizacyi prawasłaunaj carkwy u swiatle polityki polskich dzjarżaunych uład 1919–1939. W: Białoruski kaliandar na 1990 hod (67–92). Biełastok: GP BGKT.
• Gorny, A. (2011). Protaieriej Aleksandr Kousz: wiartannie z zabyccja. Grodnienskije jeparchialnyje wiedomosti, 11, s. 13–17.
• Gorny, A. (2012). Da historii Centralnaha biełaruskaha prawasłaunaha kamiteta pa biełarusizacyi carkwy. Nasza Słowo, 15, s. 6–7.
• Iwaniuk, W. (2004). Białoruskie wydawnictwa cerkiewne w II Rzeczypospolitej. W: A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik (red.), Prawosławne oficyny wydawnicze w Rzeczypospolitej (s. 212–224). Białystok: Instytut Historii UwB.
• Kałużanka, L. (1999). Z wopytu aswietnickaha służennja Prawasłaunaj carkwy (Zachodnaja Biełaruś: 1920–30–ja hh.). Prawasłauje, 8, s. 38–57.
• Kowalenja, A. (2014). Riżskij mir w sud’bie biełorusskogo naroda 1921–1953 gg. Kn. 1. Minsk: Białaruskaja nawuka.
• Krawcewicz, A. Smolenczuk, A., Tokć, S. (2011). Biełorusy: nacija Pograniczja. Wilnius: EGU.
• Mironowicz, A. (2006). Kościół prawosławny w Polsce. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.
• Moroz, M. (2001). „Krynica”. Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.
• Pawluczuk, U. (2012). Białorutenizacja i ukrainizacja języka liturgicznego w Kościele prawosławnym w II Rzeczypospolitej. Latopisy Akademii Supraskiej, 3, s. 171–181.
• Sliesariew, A. (2016). Dwiżenije cerkownogo obnowlienija w Mogilewskoj jeparchii posle Fiewralskoj riewolucii 1917 g.: Czriezwyczajnyj Sjezd duchowienstwa i mirian. ΧΡΟΝΟΣ. Cerkowno-istoriczeskij almanach, 3, s. 95–137.
• Tierieszkowicz, P. (2004). Etniczeskaja istorija Biełarusi XIX–naczała XX w.: W kontiekstie Centralno-Wostocznoj Jewropy. Minsk: BGU.
• Tracjak, I. (2013). Biełaruskaje katalickaje duchawienstwa lja wytokau sacyjakulturnaj identyfikacyi. Grodna: GrDU.
• Traczuk, J. (1989). „Prawasłaunaja Biełaruś” jako organ Prawosławnego Białoruskiego Zjednoczenia Demokratycznego. Slavia Orientalis, 3–4, s. 543–562.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2016.10.39