Szkoły pijarskie na terenie Białorusi

• Authors: Mariusz Grzegorz Ausz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia losy szkół pijarskich prowincji litewskiej na terytorium Białorusi. Po okresie świetności nastąpił ich upadek po powstaniu listopadowym. Dopiero odbudowa prowincji szkolnictwa pijarskiego pod koniec XIX w. umożliwiła uruchomienie nowych szkół. Po I wojnie światowej otwarto kolegia na tzw. kresach w Lidzie, Szczuczynie oraz Lubieszowie; w Lidzie i Lubieszowie pijarzy prowadzili również działalność edukacyjną.

EN

This article presents the problem of Piarist schools of the Lithuanian provincial on the Belarusian territory.Unfortunately, the collapse of the November Uprising marked the end of the Piarist education. The Piarists paid for their involvement in education among students who actively participated in battles, etc. At the end of the 19th century, on the Austrian territory, Pia­rist school arose from ruins and function to this day, continuing the beautiful tradition, however, because of their negligible number they cannot function as they used to in the past.After the First World War, it was possible to regain colleges and open schools in Lida, Szczuczyn and Lubieszów.

RU

Артыкул прысвечаны школам піяраў на тэрыторыі Беларусі (т.зв. літоўская правін­цыя). Заняпад гэтых пабожных школ надыйшоў пасля лістападовага паўстання. Толькі рэканструкцыя асветы піяраў у названай правінцыі ў канцы ХІХ-стагоддзя дазволіла ад­крыцць новыя школы. Пасля першай сусветнай вайны ў так званых крэсах, напр. у Лідзе, Шчучыне і Любашове, ствараліся калегіі, дзе піяры займаліся асветніцкай дзейнасцю.

Keywords

PL

szkoły pijarskie; pijarzy; edukacja, Białoruś.

EN

Piarist schools, Piarists, education, Belarus

RU

асветніцкая дзейнасць піяраў, піяры, адукацыя, Беларусь

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2017
• Volume: 11

Dates

published

2017

online

2018-03-21

Contributors

author

Mariusz Grzegorz Ausz

References

• Źródła:
• Archiwum Polskiej Prowincji Pijarów, Collegium Lidense, sygn. 2, 5, 9, 21, 43, 44 (APPZP, CL).
• Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie, fond 172 (LCAP, 172).
• Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku, fond 1781 (NAHBM, 1781).
• Opracowania:
• Ausz Mariusz, Bugajska-Więcławska, Joanna. (2015). Zarys działalności edukacyjno-wycho-wawczej zakonu pijarów w Lidzie w latach 1927–1939. W: Roman Grzybowski, Krzysztof Jakubiak, Mariusz Brodnicki, Tomasz Maliszewski (red. ). Polskie dziedzictwo edukacyjne od XVI do XX wieku – ciągłość i zmiany (s. 474–495). Toruń: Wydawnictwo Marszałek.
• Beauvois, Daniel. (1991). Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832. T. II. Szkoły podstawowe i średnie. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL. Mariusz Grzegorz Ausz 26.
• Biegański, Stanisław. (1898). Szkoły pijarskie w Polsce. Lwów: „Muzeum”.
• Duchowość i pedagogia św. Józefa Kalasancjusza. Zarys syntezy. (2005). Kraków: Wydawca Polska Prowincja Zakonu Pijarów.
• Giordano Francesco. (1985). Święty Józef Kalasancjusz twórca szkoły pijarskiej. Przeł. Iwona Stec-Sedecka. Kraków: Wydawnictwo Scholae Piae.
• Gołek, Bartłomiej. (2012). Pedagogia pijarów [Zakonu Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych]. W: Janina Kostkiewicz (red. ). Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność (s. 133–163). T. 1. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Gozdawa, Marek. (1910). Wspomnienie o Pijarach witebskich. Kwartalnik Litewski, 1(1), s. 89–110.
• Hedemann, Otton. (1937). Szkoły walerianowskie X. X. pijarów łużewskich. Wilno: Wydawca Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Głębokiem.
• Kadulska, Irena. (2004). Akademia Połocka. Ośrodek kultury na Kresach 1812–1820. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Naruszewicz, Włodzimierz. (2001). Wspomnienia Lidzianina. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
• Niesiecki, Kacper. (1841). Herbarz polski. T. 8. Lipsk: Breitkopf i Härtel.
• Kucharzewski, Jan. (1914). Epoka paskiewiczowska. Losy oświaty. Warszawa–Kraków: Wydawca Gebethner i Wolff.
• Kurkowski, Jarosław. (1995). Nauczyciele i uczniowie szkoły pijarskiej w Szczuczynie. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 1, s. 83–104.
• Kurkowski, Jarosław. (1997). Pijarzy w Werenowie i Lidzie (1735–1845). Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki, 6(1), s. 41–117.
• Łukaszewicz, Józef. (1849–1851). Historia szkół w Koronie i w Wielkim Księstwie Litewskim od najdawniejszych czasów aż do roku 1794. T. I–IV. Poznań: Wydane nakładem księgarni Jana Konstantego Żupańskiego.
• Picanoyl, Leodegarius, (1932). Brevis conspectus historico-statisticus ordinis scholarum pi¬arum. Romae: Curia Generalis SchP.
• Pitala, Adam. (1993). Przyczynki do dziejów polskiej prowincji pijarów 1642–1992. Kraków.
• Podręczna encyklopedia kościelna. (1913). T. XXXI–XXXII. Kraków: Wydawca: G. Gebethner i S-ka.
• Szulc, Władysław. (1939). Spory Akademii Wileńskiej z pijarami o wyłączne prawo na szkoły 1723–1753. Ateneum Wileńskie, 1, s. 70–144.
• Taraszkiewicz, Jacek. (2015). Pierwsze stulecie zakonu pijarów na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1642–1740). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Zasztowt, Leszek. (1997). Kresy 1832–1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki PAN.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2017.11.11