„Nowy dramat” i (nowa) duchowość. Problem duchowych poszukiwań w rosyjskiej i białoruskiej dramaturgii XXI w. (na przykładzie wybranych utworów)

• Authors: Katarzyna Agata Wasińczuk
• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

Сучасная рускамоўная (як руская так i беларуская) „новая драма" асацыюецца найчасцей з п’есамі, напісанымі метадам verbatim, з дакументальнымі тэкстамі, у якіх выкарыстоўваюцца гіперрэалістычныя, натуралістычныя ці неабрутальныя элементы. Але гэта не адзіная тэндэнцыя, характэрная для паэтыкі сучаснай усходнеславянскай драматургіі. Паралельна развіваецца іншая, метафарычна-філасофская плынь “новай драмы”. Даны артыкул прысвечаны праблеме духоўнасці ў найноўшай рускай (Іван Вырыпаеў, Васілій Сігараў) і беларускай (Дзіяна Балыка, Павел Пражко, Андрэй Курэйчык) драматургіі. Мэта артыкула – выяўленне духоўных, сакральных элементаў выбраных твораў. Галоўная задача артыкула – аналіз спосабаў і мэтаў прадстаўлення духоўных пытанняў, даследаванне мадыфікацый выяўленння духоўнай праблематыкі. Аналізуемыя творы вылучаюцца сваім антрапалагічным характарам, а носьбітам семантыкі з'яўляецца чалавек і яго ўнутраныя пошукі, таму менавіта літаратурны персанаж становіцца асноўнай катэгорыяй даследавання. У артыкуле робіцца спроба аналізу і інтэрпрэтацыі рэлігійных і духоўных элементаў у творах, далёкіх ад маніфестацыі веры. Звяртаецца ўвага на выкарыстанне матываў і тэмаў хрысціянскай культуры, на актуалізацыю старажытнарускіх антрапалагічных тыпаў (такіх як скіталец, юродзівы). Даказваецца, што сучасныя рускія і беларускія драматургі ствараюць вобраз чалавека ў стане духоўнага пошуку, звяртаючыся як да рэлігійнага, так і да свецкага разумення духоўнасці.

EN

Contemporary Russian-language “new drama" (both Russian and Belarusian) is most often identified with plays performed using verbatim-theatre techniques, and with works of a documentary character that feature hyper-realistic, naturalistic or Neo-Brutalist elements. However, this is not the only distinctive tendency in the poetics of contemporary Eastern Slavic drama. There exists a completely different, metaphorical and philosophical current of evolution of „new drama". The present article is devoted to the concept of spirituality in new Russian (Ivan Vyrypayev, Vasiliy Sigarev) and Belarusian (Diana Balyko, Pavel Priazhko, Andrey Kureychik) drama, as it explores the sacral and spiritual elements in the latter and attempts to unveil the deeper meaning of several selected works. The author wishes to evaluate how spiritual issues are depicted, and to what modifications the presentation of these issues is subject to. Due to the obvious anthropological character of the works analyzed, where the human being and its spiritual queries become a semantic carrier, the literary character constitutes a primary analytical category in itself. The article is an attempt to analyze and interpret religious and spiritual elements in works that may sometimes not be perceived as a manifestation of faith. The article draws attention to the use of motifs known from the Christian cultural sphere and to the referencing and modernization of old Ruthenian  anthropological types (such as strannik, yurodivy). The author showcases how contemporary Russian and Belarusian playwrights depict the human being as a spiritual seeker, as they address both the sacred and the secularized understanding of spirituality.

PL

Współczesny rosyjskojęzyczny (zarówno rosyjski, jak i białoruski) „nowy dramat” utożsamiany jest najczęściej ze sztukami realizowanymi metodą verbatim, z utworami dokumentalnymi, w których wykorzystywane są elementy hiperrealistyczne, naturalistyczne czy neobrutalistyczne.Nie jest to jedyna tendencja charakterystyczna dla poetyki współczesnej dramaturgii wschodniosłowiańskiej. Równolegle funkcjonuje bowiem zgoła inny, metaforyczno-filozoficzny, kierunek rozwoju „nowego dramatu”. Artykuł poświęcony został problemowi duchowości w nowej dramaturgii rosyjskiej (Iwan Wyrypajew, Wasilij Sigariew) i białoruskiej (Diana Bałykо, Paweł Priażko, Andriej Kurejczyk). Celem była eksploracja elementów sakralnych i duchowych, dotarcie do sensów głębokich wybranych utworów. Autor postanowił zbadać, w jaki sposób prezentowane są problemy duchowe, jakim modyfikacjom podlega przedstawienie tej problematyki. Ze względu na wyraźny antropologiczny rys utworów, w których nośnikiem semantyki staje się człowiek i jego wewnętrzne poszukiwania, to postać literacka stanowi w tekście podstawową kategorię badawczą. Artykuł jest próbą analizy oraz interpretacji religijnych i duchowych elementów w tekstach niekiedy dalekich od manifestowania wiary. W artykule zwrócono uwagę na wykorzystanie motywów znanych z chrześcijańskiego kręgu kulturowego, przywołanie i uwspółcześnienie staroruskich typów antropologicznych (takich jak strannik, jurodiwy). Udowodniono, że współcześni dramatopisarze rosyjscy i białoruscy kreują obraz człowieka poszukującego, zwracając się zarówno ku religijnemu, jak również zsekularyzowanemu rozumieniu duchowości.

Keywords

RU

беларуская „новая драма", руская „новая драма", Дзіяна Балыка, Ан- дрэй Курэйчык, Павел Пражко, Іван Вырыпаеў, Васілій Сігараў

EN

Belarusian „new drama", Russian „new drama", Diana Balyko, Andrey Kureychik, Pavel Priazhko, Ivan Vyrypayev, Vasiliy Sigarev

PL

białoruski „nowy dramat”, rosyjski „nowy dramat”, Diana Bałyko, Andriej Kurejczyk, Paweł Priażko, Iwan Wyrypajew, Wasilij Sigariew

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2018
• Volume: 12

Dates

published

2018

online

2019-03-27

Contributors

author

Katarzyna Agata Wasińczuk

References

• Źródła / Sources / Источники:
• Bałyko, Diana. (2005). Biełyj angieł s cziernymi kryljami. [Балыко, Диана. (2005). Белый ангел с черными крыльями]. Режим доступа: http://www.netslova.ru/balyko/b-angel.html (доступ: 26.11.2017).
• Kuriejczik, Andriej. (2002). Potieriannyj raj. [Курейчик, Андрей. (2002). Потерянный рай. Режим доступа: http://www.theatre-library.ru/authors/k/kureychik (доступ: 22.10.2017)].
• Priażko, Pawieł. (2006). Trusy. [Пряжко, Павел. (2006). Трусы]. Режим доступа: http://www.theatre-library.ru/authors/p/pryazhko (доступ: 10.11.2017).
• Sigariew, Wasilij. (2006). Agasfer. [Сигарев, Василий. (2006). Агасфер]. Режим доступа: http://vsigarev.ru/doc/agasfer.html (доступ: 02.12.2017).
• Wyrypajew, Iwan. (2011). Kisłorod, Ijul, Taniec Dieli. Pjesy. Moskwa: Prospiekt. [Вырыпаев,Иван]. (2011). Кислород, Июль, Танец Дели. Пьесы. Москва: Проспект.
• Opracowania / Literature / Литература:
• Biegluk-Leś, Weronika. (2014). Nieradosne gry kulturowej dekonstrukcji. Tlen Iwana Wyrypajewa. Białostockie Studia Literaturoznawcze, 5, s. 371–392.
• Dawydowa, Marina, Potapow, Igor. (2006). Iwan Wyrypajew: Nie choczu pokazatsia sumaszedszim,no ja żdu epochu wozrożdienija. [Давыдова, Марина, Потапов, Игорь. (2006). Иван Вырыпаев: Не хочу показаться сумашедшим, но я жду эпоху возрождения]. Режим доступа: http://www.art.theatre.ru/authors/directors/karbauskis/8389/ (доступ:
• 10.12.2017).
• Dmitrijewskaja, Marina. (2016). Moj bog eto ewolucyonnoje razwitije. [Дмитриевская, Марина. (2016). Мой бог это эволюционное развитие]. Режим доступа: http://ptj.spb.ru/archive/83/theater-and-religion/ivan-vyrypaev-moj-bog-eto-evolyucionnoe-razvitie/ (доступ: 10.12.2017).
• Epsztiejn, Michaił. (1996). Postatieizm, ili biednaja riegija. Oktiabr, 9, s. 158–165. [Эпштейн,Михаил. (1996). Постатеизм, или бедная религия. Октябрь, 9, с. 158–165].
• Gonczarowa-Grabowskaja, Swietłana. (2010). Dramaturgija A. Kuriejczika (żanrowaja stratiegija). Russkij jazyk i litieratura, 1, s. 55–62. [Гончарова-Грабовская, Светлана. (2010). Драматургия А. Курейчика (жанровая стратегия). Русский язык и литература, 1,с. 55–62].
• Gulina, Anastasija. (2014). Dramaturgija Nikołaja Chalezina: politika w tieatralnoj maskie. Studia Białorutenistyczne, 8, s. 125–135. [Гулина, Анастасия. (2014). Драматургия Николая Халезина: политика в театральной маске. Studia Białorutenistyczne, 8, s. 125–135].
• Gulina, Anastasija. (2016). Problema samoidientifikacyi gierojew w dramaturgii Pawła Priażko. Studia Białorutenistyczne, 10, s. 199–209. [Гулина, Анастасия. (2016). Проблема самоидентификации героев в драматургии Павла Пряжко. Studia Białorutenistyczne, 10, s. 199–209].
• Kołkunowa, Ksienija, Malewicz, Tatjana. (2014). Poniatije „duchownost`” w sowriemiennoj rossijskoj litieraturie. Wiestnik PSTGU, 6(56), s. 72–88. [Колкунова, Ксения, Малевич,
• Татьяна. (2014). Понятие „духовность” в современной российской литературе. Вестник ПСТГУ, 6(56), с. 72–88].
• Kowalczyk, Stanisław. (1995). Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego. Wrocław: TUM.
• Kuzniecow, Siergiej. (2008). Nowiejszyj bolszoj tołkowyj słowar russkogo jazyka. Sankt-Petersburg:Norint. [Кузнецов, Сергей. (2008). Новейший большой толковый словарь русского языка. Санкт-Петербург: Норинт].
• Malutina, Natalja. (2014). Płastika piersonifikacyi gołosa kak katalizator diejstwija w sowriemiennoj dramie. W: Tatjana Żurczewa (red.). Nowiejszaja drama rubieża XX i XXI wiekow. Problema diejstwija (s. 29–45). Samara: Samarskij uniwiersitiet. [Малютина, Наталия. (2014). Пластика персонификации голоса как катализатор действия в современной
• драме. В: Татьяна Журчева (ред.). Новейшая драма рубежа XX и XXI вв. Проблема действия. (с. 29–45). Самара: Самарский университет].
• Lewicki, Roman. (2002). Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Mazurek, Halina. (2008). Przypowieść z refrenem. O dramatach Iwana Wyrypajewa. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, 20, s. 84–95.
• Mariański, Janusz. (2013). Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość. Kraków: Nomos.
• Mięsowska, Lidia. (2005). Interpretacja motywów biblijnych w najnowszej dramaturgii rosyjskiej. W: Lucyna Rożek (red.). Dziedzictwo religijne w literaturze i kulturze Europy XIX i XX wieku (s. 203–210). Częstochowa: AJD.
• Ożegow, Siergiej, Szwiedowa, Natalija. (2009). Tołkowyj słowar’ russkogo jazyka. Moskwa: Oniks. [Ожегов, Сергей, Шведова, Наталия. (2009). Толковый словарь русского языка. Москва: Оникс].
• Polakowa, Marija. (2011). Dusza i tieło w kontiekstie sieksualnoj riewolucyi. Biełyj angieł z czernymi kryljami Diany Bałyko. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, 21, s. 179– 193. [Полякова, Мария. (2011). Душа и тело в контексте сексуальной революции. Белый ангел с чeрными крыльями Дианы Балыко. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze,
• 21, s. 179–193].
• Popczyk-Szczęsna, Beata. (2010). Biblia – wzorzec i rekwizyt. O scenicznej twórczości Iwana Wyrypajewa. W: Ewa Partyga, Maria Prussak (red.). Życie Księgi (s. 196–212). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata.
• Rogińska, Maria. (2014). Sacrum ponowoczesne. Nauka i nowa duchowość w poszukiwaniu całości. Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica, 6(156), s. 51–68.
• Rudniew, Pawieł. (2018) Drama pamiati. Oczerki istorii rossijskoj dramaturgii 1950–2010-e. Moskwa: Nowoje literaturnoje obozrienije. [Руднев, Павел. (2018). Драма памяти. Очерки истории российской драматургии 1950–2010-е. Москва: Новое литературное обозрение].
• Rudniew, Pawieł. (2013). Nowaja pjesa w Rossii. [Руднев, Павел. (2013). Новая пьеса в России]. Режим доступа: http://magazines.russ.ru/znamia/2013/4/r14.html (доступ: 15.09.2017). „Новая драма” и (новая) духовность. Проблема духовных исканий…
• Rudniew, Pawieł. (2007). Tieatralnyje wpieczatlenija Pawła Rudniewa. [Руднев, Павел. (2007). Театральные впечатления Павла Руднева]. Режим доступа: http://magazines.russ.ru/novyi_mi/2007/7/ru19.html (доступ: 5.09.2017).
• Skoropanowa, Irina. (2007). Minskaja szkoła na rubieże XX–XXI ww. Chriestomatija. W: Irina koropanowa (red.). Russkaja litieratura. Kurs liekcyj (s. 95–126). Minsk: BGPU-IZS. [Скоропанова, Ирина. (2007). Минская школа на рубеже XX–XXI вв. Хрестоматия. В: Ирина Скоропанова (ред.). Русская литература. Курс лекций (с. 95–126). Минск: БГПУ-ИЗС].
• Skowronek, Katarzyna, Pasek, Zbigniew. (2013). Czy istnieje duchowość bez sacrum? W: Zbigniew Pasek, Katarzyna Skowronek, Radosław Tyrała (red.). Pozareligijne wymiary duchowości (s. 7–16). Kraków: Libron – Filip Lohner.
• Smolskaja, Kristina. (2009). Zierkało naszego wriemieni. Nużna li otieczestwiennoj scenie sowriemiennaja biełorusskaja dramaturgija? Biełaruskaja dumka, 4, s. 113–117. [Смольская, Кристина. (2009). Зеркало нашего времени. Нужна ли отечественной сцене современная белорусская драматургия? Беларуская думка, 4, с. 113–117].
• Strzelecki, Ryszard. (2014). Kategorie sakrologiczne w badaniach literackich i teatralnych. W: Wojciech Kaczmarek (red.). Dramat i teatr religijny (s. 39–59). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Swiesznikowa, Marija (2009). Iwan Wyrypajew: Prawilnyje otwiety nużny kak kisłorod. [Свешникова, Мария. (2009). Иван Вырыпаев: Правильные ответы нужны как кислород]. Режим доступа: https://russia.tv/article/show/article_id/10203/ (доступ: 02.09.2017).
• Tiupa, Walerij. (1999). Grani i granicy pritczi. Tradicyja i litieraturnyj process. Nowosibirsk: Izdatelstwo Sibirskogo otdielenija RAN. [Тюпа, Валерий. (1999). Грани и границы притчи. Традиция и литературный процесс. Новосибирск: Издательство Сибирского отделения РАН].
• Wargacki, Stanisław. (2016). Duchowość w kulturze ponowoczesnej. Zeszyty Naukowe KUL, 4(59), s. 27–51.
• Wyrypajew, Iwan. (2011). O tieatrie. W: Iwan Wyrypajew. Kisłorod, Ijul, Taniec Dieli. Pjesy (s. 5–8). Moskwa: Prospiekt. [Вырыпаев, Иван. (2011). О театре. В: Иван Вырыпаев.Кислород, Июль, Танец Дели. Пьесы (с. 5–8). Москва: Проспект].

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2018.12.155-173