Białoruś i jej mieszkańcy w latach I wojny światowej w świetle wspomnień

• Authors: Mariusz Korzeniowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Białoruś i jej mieszkańcy w latach I wojny światowej stali się jednym z tematów wypełniających wspomnienia i pamiętniki. Obserwacje, podejmowane – w bliższej lub dalszej perspektywie od zakończenia Wielkiej Wojny – próby oceny zachodzących zdarzeń posiadają różny walor poznawczy. Warto zwrócić uwagę, że ich autorzy wywodzili się nie tylko z ludności miejscowej, ale także przybywali z ziem polskich. Dla tych ostatnich zetknięcie się z białoruską rzeczywistością i społeczeństwem niosło możliwość dokonania szeregu obserwacji, m.in. dotyczących: różnych aspektów ludzkiej egzystencji, mentalności, kultury czy pracy. Przedmiotem rozważań, prowadzonych na podstawie subiektywnie dobranych wspomnień, będzie próba przedstawienia dokonanych przez ich autorów obserwacji, a więc oceny postaw mieszkańców guberni białoruskich, świadomości narodowej Białorusinów czy postrzeganie niektórych aspektów ich działalności politycznej w latach I wojny światowej. Poczynione obserwacje mają ważny walor poznawczy. Pozwalają zapoznać się z charakterystyką miejscowej ludności, wypełniających wspomnienia i pamiętniki. Obserwacje, podejmowane – w bliższej lub dalszej perspektywie od zakończenia Wielkiej Wojny – próby oceny zachodzących zdarzeń posiadają różny walor poznawczy. Warto zwrócić uwagę, że ich autorzy wywodzili się nie tylko z ludności miejscowej, ale także przybywali z ziem polskich. Dla tych ostatnich zetknięcie się z białoruską rzeczywistością i społeczeństwem niosło możliwość dokonania szeregu obserwacji, m.in. dotyczących: różnych aspektów ludzkiej egzystencji, mentalności, kultury czy pracy. Przedmiotem a zarazem ich oceną formułowaną w latach I wojny światowej.

EN

During the First World War, Belarus and its inhabitants became a recurrent subject in memories and memoirs alike. The observations and attempts at the assessment of events in the nearer and further perspective undertaken on an ongoing basis since the end of the Great War are of various cognitive value. It is worth noting that their authors originated not only from the local population, but could also be newcomers from the Polish lands. For the latter, the clash with Belarusian reality and society constituted an opportunity for a number of observations, including those concerning various aspects of human existence, mentality, culture and work. The reflections contained in this article, based on subjectively selected memoirs, constitute an attempt to present the conclusions of the authors of said memoirs regarding the attitudes of the residents of Belarusian governorates, the national consciousness of Belarusians, or several aspects of their political activity during the First World War. These observations have high cognitive value, as they define the distinctive traits of the local population, and assess their behavior during the war. The study also shows that Belarus and its inhabitants did not constitute a significant issue for the authors of the memoirs analyzed. The evolution of the Belarusian national movement was discussed therein only occasionally.

RU

Беларусь і яе насельніцтва ў перыяд першай сусветнай вайны cталіса адной з папулярных тэм тагачасных успамінаў і дзённікаў. Назіранні, спробы непасрэднай ацэнкіздарэнняў, што адбываліся адразу пасля вялікай вайны ці трохі пазней, характарызуюццарозным пазнавальным узроўнем. Варта звярнуць увагу на тое, што іх аўтарамі былі нетолькі выхадцы з аўтахтоннага насельніцтва, але таксама і прышэльцы з польскіх земляў.Для польскіх бежанцаў сутыкненне з беларускай рэальнасцю і мясцовым насельніцтвамдавала магчымасць назнаёміцца з рознымі аспектaмі чалавечага жыцця, ментальнасці,культуры і дзейнасці. Прадметам даследавання, якое абапіраецца на матэрыялесуб’ектыўна выбраных аўтарам успамінаў, з’яўляецца спроба прадстаўлення назіранняўсведкаў, то бок ацэнкі пункту погляду жыхароў беларускіх губерняў, нацыянальнайсвядомасці беларусаў, успрымання некаторых аспектаў іх палітычнай дзейнасці ў перыядпершай сусветнай вайны. З разваг паўстае карціна, з якой вынікае, што Беларусь і яежыхары не былі непасрэдным прадметам зацікаўлення аўтараў успамінаў. Нягледзячы нагэта назіранні сведкаў і так прыносяць каштоўную інфармацыю. Дазваляюць пазнаёміццаз характарыстыкай аўтахтоннага насельніцтва і іх ацэнкай, з якой вынікае, што часткааўтараў успамінаў не разумее палітычных імкненняў беларусаў у так істотным для іхгісторыі перыядзе, якім з’яўляліся гады першай сусветнай вайны.

Keywords

PL

historia Białorusi, Białorusini, I wojna światowa, wspomnienia

EN

Belarusians, First World War, memoirs, national consciousness, Belarusian national movement

RU

гісторыя Беларусі, беларусы, першая сусветная вайна, успаміны

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2018
• Volume: 12

Dates

published

2018

online

2019-03-27

Contributors

author

Mariusz Korzeniowski

References

• Czapska, Maria. (2004). Europa w rodzinie. Czas odmieniony. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Glinka, Władysław. (1927). Pamiętnik z Wielkiej Wojny. T. 1–4. Warszawa: Skład Główny Gebethner i Wolff.
• Kieniewicz, Antoni. (1989). Nad Prypecią, dawno temu… Wspomnienia zamierzchłej przeszłości. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kossakowski, Michał, Stanisław. (2010). Diariusz 21 V–31 VIII 1915. Marek Mądzik (red.). T. 1. Cz. 1. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kossakowski, Michał, Stanisław. (2016a). Diariusz 29 kwietnia–31 grudnia 1917. Dariusz Tarasiuk, Mariusz Korzeniowski, Krzysztof Latawiec (red.). T. 2. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kossakowski, Michał, Stanisław. (2016b). Diariusz 1 stycznia–31 grudnia 1918. Mariusz Korzeniowski, Dariusz Tarasiuk, Krzysztof Latawiec (red.). T. 3. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Obiezierska, Helena. (1995). Jedno życie prywatne na tle życia narodu polskiego w wieku XX. Bydgoszcz: Wydawnictwo TANAN.
• Romer, Eugeniusz. (1995). Dziennik 1914–1918. Warszawa: Wydawnictwo Interlibro.
• Wojciechowski, Stanisław. (1938). Moje wspomnienia. T. 1. Lwów: Książnica-Atlas.
• Woyniłłowicz, Edward. (1931). Wspomnienia 1847–1928. Wilno: Komitet Uczczenia śp. E. Woyniłłowicza.
• Wójtowicz, Ryszard, Marian. (1936). Społeczna praca ludowa w czasie wojny. Pamiętnik instruktora opieki nad wygnańcami Centralnego Komitetu Obywatelskiego, pisany na tułaczce w Rosji.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2018.12.21-33