Motywy i symbole biblijne w polskojęzycznej poezji Białorusi XIX wieku

• Authors: Iryna Bahdanowicz
• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

Артыкул прысвечаны спецыфіцы развіцця рэлігійнай паэзіі ў польскамоўнай літаратуры Беларусі ХІХ стагоддзя. Аналізуюцца асаблівасці інтэрпрэтацыі біблійных матываў і вобразаў ў творчасці Тадэвуша Лады-Заблоцкага, Яна Чачота, Габрыэлі Пузыні, Уладзіслава Сыракомлі, адзначаецца, што зварот да іх быў абумоўлены ўплывам рамантызму. Верш Т. Лады-Заблоцкага Жаль Ераміі даследуецца як літаратурны парафраз 137 псалма (ва ўсходнехрысціянскай традыцыі – 136). Звяртаецца ўвага на цыкл рэлігійных вершаў Я.Чачо- та са зборніка Pieśni Ziemianina, які не быў дагэтуль прадметам увагі беларускіх даследчыкаў. Творы паэта, узорам для якога былі Пасланні апостала Паўла, разглядаюцца як паэтычная інтэрпрэтацыя біблійных запаведзяў і хрысціянскіх дабрачыннасцяў, што дае падставугаварыць пра своеасаблівы паэтычны “катэхізіс” Чачота. Параўнанне біблійных матываў у творчасці Г.Пузыні і У.Сыракомлі дазволіла выявіць асацыятыўную блізкасць аўтараў нашляху новай метафарызацыі і пераасэнсавання хрысціянскіх сімвалаў, такіх як: звон, крыж, святар, храм. Робяцца высновы, што ў літаратуры рамантызму, асабліва ў паэзіі, узрастае цікавасць да паэтыкі псалмоў як жанру і да біблійнай сімволікі. Зварот да біблійных матываў і вобразаў дапамагае паэтам выявіць патрыятычныя матывы, сакралізаваць іх, актуалізаваць ідэалы свабоды і змагання за вызваленне айчыны. Рэлігійная паэзія гэтага часу выконвае дыдактычна-выхаваўчую функцыю, набывае форму своеасаблівага паэтычнага “свецкага апостальства”. Таму можна гаварыць пра паэтычную хрысціянскую педагогіку, прынцыпы экзегезы і катэхезы якой грунтуюцца на маральных прыкладах з нацыянальнай гісторыі.

EN

This article is devoted to the development of spiritual poetry in Polish-language literature of Belarus in the 19th century. Focus is brought to the interpretation of biblical motifs and images in the works of T. Lada-Zablotsky, Y. Chachot, G.Puzynya and V. Syrokomlya, with reference to the influence of romanticism on these writers. The poem Iyeremia’s cry by T. Lada-Zablotsky is presented as a literary paraphrase of Psalm 137 (136 in Eastern Christian tradition). Special attention is paid to the series of religious poems by Y. Chachot from the volume Songs of the Landlord, never studied before by Belarusian researchers. His works, modelled after the Epistles of Paul, have been received as a poetic interpretation of the Commandments and Christian Virtues, which in turn brought the concept of poetic “catechism” in Y. Chachot’s oeuvre. The comparison of the Biblical motifs in the works of G. Puzynya and V. Syrokomlya proves the associative closeness of the authors, seeking original metaphors and striving to give new meanings to Christian symbols, such as the bell, the cross, the church, or the cleric. The author comes to the conclusion that the interest in psalms as a genre and the biblical symbolism contained therein increased greatly in romantic literature, especially in poetry. References to biblical motifs allowed the poets to express patriotic feelings, to sacralize them, and to emphasize the ideals of freedom. Religious poetry of the period studied served didactic purposes, taking the form of a certain “secular apostleship”. We can therefore speak of poetic Christian pedagogy, whose principles of exegesis and catechesis were based on moral examples drawnfrom national history.

PL

W artykule podjęto temat rozwoju poezji religijnej w polskojęzycznej literaturze białoruskiej XIX w. Analizie poddano sposoby interpretacji motywów biblijnych w twórczości Tadeusza Łady- Zabłockiego, Jana Czeczota, Gabrieli Puzyniny, Władysława Syrokomli, uwzględniając przy tym swoiste oddziaływanie romantyzmu na wymienionych twórców. Tekst Łady-Załockiego Żale Jeremiasza przedstawiono jako parafrazę psalmu 137 (w tradycji wschodniochrześcijańskiej – 136). Zwrócono uwagę na cykl religijnych wierszy Czeczota z tomu Pieśni ziemianina, który dotychczas nie był przedmiotem zainteresowania białoruskich naukowców. Utwory poety wzorowane na listach apostoła Pawła odczytano jako poetycką interpretację przykazań i cnót chrześcijańskich, co pozwoliło sformułować tezę o swoistym „katechizmie” poetyckim Czeczota. Porównanie motywów biblijnych w twórczości Puzyniny i Syrokomli pokazało bliskość asocjacyjną autorów, poszukujących niebanalnych metafor i dążących do nadania nowych znaczeń symbolom chrześcijańskim, takim jak: dzwon, krzyż, kościół, kleryk. Autorka artykułu dochodzi do wniosku, że w literaturze romantycznej, zwłaszcza w poezji, wzrasta zainteresowanie psalmami jako gatunkiem oraz zapisaną w nich symboliką biblijną. Odwołania do motywów biblijnych pomagają poetom wyrażać uczucia patriotyczne, sakralizować je, eksponować ideę wolności. Poezja religijna badanego okresu pełni funkcje dydaktyczne, przybierając postać swoistego „świeckiego apostolstwa”. Można zatem mówić o poetyckiej pedagogice chrześcijańskiej, której zasady egzegezy i katechezy oparte są na wzorach zaczerpniętych z historii narodowej.

Keywords

RU

беларуская літаратура, біблійныя матывы і вобразы, рэлігійная паэзія, рамантызм, хрысціянскія сімвалы

EN

Belarusian literature, biblical motifs, religious poetry, romanticism, Christian symbols

PL

literatura białoruska, motywy biblijne, poezja religijna, romantyzm, symbole chrześcijańskie

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2018
• Volume: 12

Dates

published

2018

online

2019-03-27

Contributors

author

Iryna Bahdanowicz

References

• Źródła / Sources / Источники:
• Bajron, George, Gordon. (2012). Promietej: Stichotworenija. Pierewod s anglijskogo. Sankt--Pietierburg: Amfora; Moskwa: Komsomolskaja prawda. [Байрон, Джордж, Гордон. (2012). Прометей: Стихотворения. Перевод с английского. Санкт-Петербург: Амфора; Москва: Комсомольская правда]. [Byron, George, Gordon]. (1979). Selections from Byron. Moscow: Progress Publisher.
• Czaczot, Jan. (2014). Ścipłaść mierkawannia pra samoha siabie i inszyja wierszy. Pierakład z polskaj mowy I. Bahdanowicz. Nasza wiera, 3, s. 27–29. [Чачот, Ян. (2014). Сціпласць меркавання пра самога сябе і іншыя вершы. Пераклад з польскай мовы І. Багдановіч.
• Наша вера, 3, с. 27–29].
• [Czeczot, Jan]. (1846). Peśni ziemianina, przez tłumacza Piosnek wieśniaczych znad Niemna i Dźwiny. Wilno: Drukiem Józefa Zawadzkiego.
• Łada-Zabłocki, Tadeusz. (1844). Poezje (rękopis). W: Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Vilnius, F 9-2148.
• Łada-Zabłocki, Tadeusz. (1845). Poezje. Petersburg: W Drukarni Karola Kraja.
• Łada-Zabłocki, Tadeusz. (1846). Żale Jeremiasza. Naśladowanie Psalma sto trzydziestego siódmego.
• Nasza wiera, 2, s. 44–45. [Пузыня, Габрыэля. (2017). Касцёл у Бялынічах. Пераклад з польскай мовы І. Багдановіч. Наша вера, 2, с. 44–45].
• Psałtyr. (2016). Pierakład z starahreckaj a. A.Nadsana. Połack: Hreka katalickaja parafija Swiatapakutnika Jazafata u h. Połacku. [Псалтыр. (2016). Пераклад з старагрэцкай а. А. Надсана. Полацк: Грэка-каталіцкая парафія Святапакутніка Язафата ў г. Полацку].
• Puzynina, Gabryela. (1845). Dalej w świat. Wilno: Drukiem Józefa Zawadzkiego.
• Puzynia, Gabryela. (2017). Kascioł u Białyniczach. Pierakład z polskaj mowy I. Bahdanovicz.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2018.12.83-101