Спектакль "Паўлінка" (1944–2021) Льва Літвінава як прастора барацьбы за памяць

• Authors: Tania Arcimovich

Title variants

PL

Spektakl „Paulinka” (1944–2021) Lwa Litwinowa jako narzędzie walki o pamięć

Abstracts

EN

The article explores  the almost indescribable history of the famous performance Pavlinka staged in 1944 by Lev Litvinav  that still is performed at the National Kupala Theatre in Minsk. Despite the ethnographic and comedy character of the performance, during the protests 2020, it became a space for the ideological struggle between the actors who left the theatre (joined the protests) and those who supported the regime. Briefly presenting the main points of this ideological campaign between two troupes of the National Kupala Theatre, the article describes the history of the play  Pavlinka and as well as the biography of its director Lev Litvinav, which the author could reconstruct using archival documents, including from Litvinav’s family archive.

BE

У артыкуле даследуецца амаль неапісаная гісторыя знакамітага спектакля Паўлінка Нацыянальнага тэатра імя Янкі Купалы, які быў пастаўлены рэжысёрам Львом Літвінавым ў 1944 годзе. Нягледзячы на этнаграфічна-камедыйны характар, падчас пратэстаў 2020 года гэты спектакль стаў прасторай ідэалагічнай барацьбы паміж акцёрамі, якія пакінулі тэатр (далучыўшыся да пратэстаў), і тымі, хто падтрымаў рэжым. Коратка паказваючы асноўныя моманты гэтай ідэалагічнай кампаніі паміж дзвюма трупамі Купалаўскага тэатра, артыкул апісвае гісторыю спектакля, а таксама біяграфію ягонага рэжысёра, якія аўтарка змагла аднавіць з дапамогай архіўных дакументаў, у тым ліку з сямейнага архіва Літвінавых.

PL

W artykule przedstawiono niemal nieznaną historię granego do dziś w Narodowym Teatrze Kupały w Mińsku słynnego spektaklu „Paulinka”, wystawionego w 1944 r. przez Lwa Litwinowa. Pomimo etnograficznego i komediowego charakteru przedstawienia, podczas protestów 2020 r. stał się on przestrzenią walki ideologicznej między aktorami, którzy opuścili teatr (przyłączyli się do protestów) a zwolennikami reżimu. W artykule nakreślono osie ideologiczne tego sporu, a także skrywane dotąd losy tytułowej Paulinki, zrekonstruowane przez reżysera na podstawie dokumentów pochodzących między innymi z archiwum rodzinnego Litwinowów.

Keywords

EN

National Kupala Theatre; Lev Litvinav; Pavlinka; Memory Studies

PL

Teatr Narodowy Janki Kupały; Lew Litwinow; Paulinka; pamięcioznawstwo

RU

Купалаўскі тэатр; Леў Літвінаў; Паўлінка; даследаванні памяці

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2022
• Volume: 16
• Pages: 159-175

Dates

published

2022

Contributors

author

Tania Arcimovich

• Uniwersytet im Justusa Liebiga w Giessenie

References

• Archival sources / Źródła archiwalne
• BDAMLM (Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва, Минск), f. 126, v. 1, spr. 568. Scienahrama viečara, prysviečanaha 15-cihadovamu jubilieju kiraŭnika BDT-1 tav. Litvinavu, 2.06.34. [БДАМЛМ, ф. 126, в. 1, спр. 568. Сценаграма вечара, прысвечанага 15-цігадоваму юбілею кіраўніка БДТ-1 тав. Літвінаву, 2.06.34].
• BDAMLM, f. 126, v. 1, spr. 567. Postanovki režissera L. M. Litvinova s 1918–1962 gg. [БДАМЛМ, ф. 126, в. 1, спр. 567. Постановки режиссера Л. М. Литвинова с 1918–1962 гг.].
• BDAMLM, f. 126, v. 1, spr. 35. Modeĺ, Mendeĺ. Tvorčy šliach L.M. Litvinava. 1934. [БДАМЛМ, ф. 126, в. 1, сп. 35. Модэль, Мэндэль. Творчы шлях Л.М. Літвінава. 1934.]
• BDAMLM, f. 335, v. 1, spr. 35. Barys Bur’jan. Prafiesija – režysior. Da 70-hoddzia z dnia naradžennia L. Litvinava. LiM, 15 krasavika 1969. [БДАМЛМ, ф. 335, в. 1, спр. 35. Барыс Бур’ян. Прафесія – рэжысёр. Да 70-годдзя з дня нараджэння Л. Літвінава. ЛіМ, 15 красавіка 1969].
• BDAMLM, f. 126 v. 1, spr. 568. Vystup tav. Dunca ad 20.03.1934. [БДАМЛМ, ф. 126 в. 1, спр. 568. Выступ тав. Дунца ад 20.03.1934].
• BDAMLM, f. 126, v. 1, spr. 570. Scienahrama dyskusii ab farmalizmie ŭ mastactvie ŭ BDT-1, 28–31.03.1936. [БДАМЛМ, ф. 126, в. 1, спр. 570 Сценаграма дыскусіі аб фармалізме ў мастацтве ў БДТ-1, 28–31.03.1936].
• BDAMLM, f. 126, v. 1, spr. 569. Pratakol dysputa pa spiektakli „Žakieryja” u pastanoŭcy Litvinava i ab tvorčych mietadach teatra, 22–26.03.1934.
• [БДАМЛМ, ф. 126, в. 1, спр. 569. Пратакол дыспута па спектаклі „Жакерыя” у пастаноўцы Літвінава і аб творчых метадах тэатра, 22–26.03.1934].
• BDAMLM, f. 335, v. 1, spr. 60. Litvinov, Igorʹ. Načalʹnyj period tvorčestva režissera Teatra im. Ânki Kupaly L.M. Litvinova i ego otraženie v belorusskom teatrovedenii, 1984. [БДАМЛМ, ф. 335, в. 1, спр. 60. Литвинов, Игорь. Начальный период творчества режиссера Театра им. Янки Купалы Л.М. Литвинова и его отражение в белорусском театроведении, 1984].
• BDAMLM, f. 335, v. 1, spr. 21. Zahad Upraŭliennia pa spravach mastactva pry SM BSSR, 25.08.1950. [БДАМЛМ, ф. 335, в. 1, спр. 21. Загад Упраўлення па справах мастацтва пры СМ БССР, 25.08.1950].
• BDAMLM, f. 238, v. 1, spr. 119. Režysiorskaja raspracoŭka p’jesy, aŭtohraf S. Biryly, 1944–1945. [БДАМЛМ, ф. 238, в. 1, спр. 119. Рэжысёрская распрацоўка п’есы, аўтограф С. Бірылы, 1944–1945].
• Sâmejny arhìǔ. Kolas, Grygory. „Ale hto ž z ìh vedaǔ”, 17.08.1988. [Сямейны архіў. Колас, Грыгоры. „Але хто ж з іх ведаў”, 17.08.1988].
• Sâmejny arhìǔ. Lìst Barysa Bur’âna Ìgaru Lìtvìnavu, 04.06.1981 [Сямейны архіў. Ліст Барыса Бур’яна Ігару Літвінаву, 04.06.1981].
• Sâmejny arhìǔ. Lìst Ìgara Lìtvìnava Maksìmu Lužanìnu, ne skončana ì ne adpraǔlena, 1986. [Сямейны архіў. Ліст Ігара Літвінава Максіму Лужаніну, не скончана і не адпраўлена, 1986].
• Sâmejny arhìǔ. Lìst Ìgaru Lìtvìnavu ad Žanny Laškevìč, 17.02.1999. [Сямейны архіў. Ліст Ігару Літвінаву ад Жанны Лашкевіч, 17.02.1999].
• Sâmejny arhìǔ. Lìstavanne z BRA UAAP, 1981–1983 [Сямейны архіў. Ліставанне з БРА УААП, 1981–1983].
• Sâmejny arhìǔ. Šostak, Irina. Lev Litvinov. (1969). Teatr, 7, s. 86–88, kopiâ s pometkami Igorâ Litvinova. [Сямейны архіў. Шостак, Ирина. Лев Литвинов. (1969). Театр, 7, с. 86–88, копия с пометками Игоря Литвинова].
• Video sources / Źródła video
• Paŭlinka, past. L. Litvinava, rež. M. Pinihin, 22.06.2021, jutubkanal „Kupalaŭcy”. [Паўлінка, паст. Л. Літвінава, рэж. М. Пінігін, 22.06.2021, ютубканал „Купалаўцы”]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=caeMIEEMg-s (dostęp: 01.04.2022).
• Paŭlinka, rež. A. Zarchi, kinastudyja “Bielarusfiĺm” 1952, ûtubkanal „Klassika sovetskogo kino” [Паўлінка, рэж. А. Зархі, кінастудыя „Беларусфільм” 1952, ютубканал „Классика советского кино”.] Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=1z35eVR3uNA (dostęp: 01.04.2022).
• Sto dzion z Kupalaŭskim i ŭžo 29 dzion pa-za jaho scienami, 20.09.2020, jutubkanal „Kupalaŭcy”. [Сто дзён з Купалаўскім і ўжо 29 дзён па-за яго сценамі, 20.09.2020, ютубканал „Купалаўцы”]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=EEybDeWkMyw (dostęp: 01.04.2022).
• Studies / Opracowania
• Bratočkin, Aleksej. (2021). Nostalʹgiâ po buduŝemu. Colta. 12.10.2021. [Браточкин, Алексей. (2021). Ностальгия по будущему, Colta, 12.10.2021]. Pobrano z: https://www.colta.ru/articles/specials/28544-aleksey-bratochkin-belarus-buduschee-chetyre-versii?fbclid=IwAR0NWPcULQq7HQRh6DzDwVRh_QPzUD5JYhHULYX0QAooH3Ph0pBogaNyQ8c. (dostęp: 01.04.2022).
• Harobčanka, Tamara. (1976). Kupalaŭskija vobrazy na bielaruskaj scenie. Minsk: Navuka i technika. [Гаробчанка, Тамара. (1976). Купалаўскія вобразы на беларускай сцэне. Мінск: Навука і тэхніка].
• Gerasimova, Inna. (2012). Režisser Lev Litvinov (1899–1963). Rekonstrukciâ istorii tvorčeskogo puti. W: Nacionalʹnyj teatr v kontekste mnogonacionalʹnoj kulʹtury: arhivy, biblioteki, informaciâ (s. 177–192). Moskva: RGBI. [Герасимова, Инна. (2012). Режиссер Лев Литвинов (1899–1963). Реконструкция истории творческого пути. В: Национальный театр в контексте многонациональной культуры: архивы, библиотеки, информация (с. 177–192). Москва: РГБИ].
• Gerasimova, Inna. (2018). Režisserskaâ škola belorusskogo GOSETa. W: Nacionalʹnyj teatr v kontekste mnogonacionalʹnoj kulʹtury: arhivy, biblioteki, informaciâ (s. 70–89). Moskva: RGBI. [Герасимова, Инна. (2018). Режиссерская школа белорусского ГОСЕТа. Национальный театр в контексте многонациональной культуры: архивы, библиотеки, информация (с. 70–89). Москва: РГБИ].
• Litvinov, Igorʹ; Litvinov, Rustem. (2018). Hronika Litvinovyh. Kazan: Roketa. [Литвинов, Игорь; Литвинов, Рустем. (2018). Хроника Литвиновых. Казань: Рокета].
• Malʹcev, Vladimir. (2018). „Žakeriâ” P. Merime v sceničeskoj peredelke Lʹva Litvinova. W: Nacionalʹnyj teatr v kontekste mnogonacionalʹnoj kulʹtury: arhivy, biblioteki, informaciâ (s. 90–106). Moskva: RGBI. [Мальцев,
• Владимир. (2018). „Жакерия” П. Мериме в сценической переделке Льва Литвинова. В: Национальный театр в контексте многонациональной культуры: архивы, библиотеки, информация (с. 90–106). Москва: РГБИ].
• Martinovič, Denis; Pankratova, Anastasiâ. Kak v Kupalovskom prošel pervyj spektaklʹ posle vyborov: „Ostorožno, mogut bytʹ bèčebèšniki”. Salіdarnascʹ, 4.03.2021. [Мартинович, Денис; Панкратова, Анастасия. Как в Купаловском прошел первый спектакль после выборов: “Осторожно, могут быть бэчебэшники”. Салідарнасць, 4.03.2021]. Pobrano z: https://gazetaby.com/post/kak-v-kupalovskom-proshel-pervyj-spektakl-posle-vy/173944/ (dostęp: 01.04.2022).
• Otčet Centralʹnogo Komiteta KP(b)Belorussii. Sovetskaâ Belorussiâ, 17.02.1949. [Отчет Центрального Комитета КП(б)Белоруссии. Советская Белоруссия, 17.02.1949.].
• Sabalieŭski, Anatoĺ. (1990). Admietny Slied. Spadčyna, 3, s. 7–10. [Сабалеўскі, Анатоль. (1990). Адметны След. Спадчына, 3, с. 7–10].
• Said, Edward W. (2000). Invention, Memory, and Place. Critical Inquiry, 26(2), pp. 175–192.
• Smercʹ Kupaly: nâščasny vypadak, samagubstva cì zabojstva? Saûz belaruskìh pìsʹmennìkaǔ, 28.06.2017. [Смерць Купалы: няшчасны выпадак, самагубства ці забойства? Саюз беларускіх пісьменнікаў, 28.06.2017.] Pobrano z: https://lit-bel.org/news/Smertsy-Kupali-nyashchasni-vipadak-samagubstva-ts-zaboystva-7816/. (dostęp: 01.04.2022).
• Terdiman, Richard. (1993). Present Past: Modernity and the Memory Crisis. Cornell University Press.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2022.16.159-175

Biblioteka Nauki

32222661