The Principle of Appropriate vacatio legis as an Element of the Principle of Protection of Citizens’ Trust in the State and the Law it Makes

• Authors: Małgorzata Ewa Stefaniuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problematyka zasad prawa konstytucyjnego ma wymiar szczególny, gdyż ich rola nie ogranicza się wyłącznie do tej gałęzi prawa. Są one jednocześnie zasadami całego porządku prawnego. Doktryna prawa konstytucyjnego podejmuje problematykę zasad prawa, jednak w wielu kwestiach wśród jej przedstawicieli panuje znaczna rozbieżność poglądów, zwłaszcza odnośnie do pojęcia konstytucyjnej zasady prawa, katalogu zasad czy ich statusu ontologicznego. Przedmiotem zainteresowania konstytucjonalistów jest przede wszystkim analiza treściowa poszczególnych zasad konstytucyjnych. Wiele kwestii jest pozostawionych teoretykom prawa, przy czym powoływanie się na ustalenia polskiej teorii prawa czy na koncepcje określane jako „zewnętrzne” (opracowane w ramach światowej teorii i filozofii prawa) ma miejsce stosunkowo rzadko.Za konstytucyjną zasadę prawa doktryna prawa i orzecznictwo uważają zasadę odpowiedniego vacatio legis. Została ona wyprowadzona przez polski Trybunał Konstytucyjny z zasady demokratycznego państwa prawnego za pośrednictwem zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez to państwo prawa. Chociaż nie jest to zasada expressis verbis wyrażona w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., jej pozycja jako zasady konstytucyjnej nie jest kwestionowana. Zasada odpowiedniego vacatio legis spełnia wymagania stawiane przez doktrynę zasadom prawa, ma silne uzasadnienie aksjologiczne wiążące się z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa prawnego oraz mocne zakorzenienie w tradycji kulturowo-prawnej.

EN

The issue concerning the principles of constitutional law has a special dimension because their role is not confined only to this branch of law. They are the principles of the whole legal order. The doctrine of constitutional law deals with the problems of law principles, yet its representatives have highly divergent views on many questions, in particular regarding the constitutional principle of law, the catalogue of principles, or their ontological status. The subject of interest of constitutionalists is first of all the content analysis of individual constitutional principles. Many questions are left to law theorists, the reference to the findings of the Polish law theory or to concepts defined as “external” (developed within the world’s law theory and philosophy) being comparatively rare. The law doctrine and judicial decisions regard the principle of appropriate vacatio legis as a constitutional one. It was derived by the Polish Constitutional Tribunal from the principle of democratic state under the rule of law through the principle of protection of citizens’ trust in the state and the laws it establishes. Although this principle is not explicitly expressed in Poland’s Constitution of 2nd April 1997, its position as a constitutional principle is not challenged. The principle of appropriate vacatio legis satisfies the requirements of the doctrine expected from law principles, it has a strong axiological justification associated with the need to ensure legal security, and it is deeply rooted in cultural-legal tradition.

Keywords

PL

konstytucyjna zasada prawa; zasada odpowiedniego vacatio legis; zasada demokratycznego państwa prawnego; zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez to państwo prawa; bezpieczeństwo prawne; tradycja kulturowo-prawna

EN

constitutional principle of law; principle of appropriate vacatio legis; principle of democratic state under the rule of law; principle of protection of citizens’ trust in the state and the laws it establishes; legal security

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Iuridica Lublinensia
• Year: 2016
• Volume: 25
• Issue: 1

Dates

published

2016

online

2016-04-11

Contributors

author

Małgorzata Ewa Stefaniuk

References

• Bałaban A., Katalog zasad naczelnych Konstytucji w polskich podręcznikach prawa konstytucyjnego, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2007.
• Banaszak B., Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
• Bisztyga A., Kilka uwag o zasadach naczelnych Konstytucji RP, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Chmielarz A., Funkcja prawna konstytucji na przykładzie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2011.
• Complak K., Konstytucyjne postanowienie programowe czy normy o celach państwa, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
• Dudek D., Prawo konstytucyjne, administracyjne i procedura administracyjna, [w:] Prawo polskie. Próba syntezy, red. T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska, Warszawa 2009.
• Działocha K., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP (Stan doktryny prawa), [w:] Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. K. Działocha, Warszawa 2005.
• Garlicki L., Komentarz do Rozdziału I Konstytucji, [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. L. Garlicki, t. 5, Warszawa 2007.
• Garlicki L., Materialna interpretacja klauzuli demokratycznego państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, red. S. Wronkowska, Warszawa 2006.
• Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988, z. 3.
• Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Normy programowe w Konstytucji, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
• Granat M., Pojęcie i przedmiot prawa konstytucyjnego, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2008.
• Granat M., Pojmowanie konstytucyjnych zasad prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Jackowski M., Ochrona praw nabytych a kryzys gospodarczy, „Państwo i Prawo” 2009, z. 8.
• Kasprzyk A., Instytucja vacatio legis – pojęcie i znaczenie dla polskiego prawodawstwa, [w:] Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kościa SVD, red. A. Dębiński, P. Stanisz, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, W.Sz. Staszewski, A. Szarek-Zwijacz, M. Wójcik, Lublin 2013.
• Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretyczno-prawne, Poznań 2012.
• Kowalski J., Konstytucje Polski XVIII–XX wieku a europejska tradycja konstytucyjna, Poznań 2014.
• Kruk M., Konstytucyjne zasady podstawowe – ich znaczenie prawne i katalog, [w:] Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, red. W. Sokolewicz, Warszawa 1998.
• Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa, doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001.
• Leszczyński L., Maroń G., Pojęcie i treść zasad prawa oraz generalnych klauzul odsyłających. Uwagi porównawcze, „Annales UMCS. Sectio G” 2013, Vol. LX, nr 1.
• Maroń G., Zasady prawa. Pojmowanie i typologie a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Poznań 2011.
• Mączyński A., Łyszkowska A., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Trybunał Konstytucyjny, [w:] Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, red. K. Działocha, Warszawa 2005.
• Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Toruń 2003.
• Oniszczuk J., Prawo do dobrej demokracji i zasada zaufania jednostki do państwa, [w:] Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka, Rzeszów 2007.
• Polskie prawo konstytucyjne, red. D. Górecki, Warszawa 2012.
• Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2008.
• Prawo konstytucyjne, red. Z. Witkowski, Toruń 2013.
• Prawo konstytucyjne RP (Instytucje wybrane), red. J. Buczkowski, Rzeszów – Przemyśl 2013.
• Preisner A., Zwyczaj i prawo zwyczajowe, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
• Pułło A., Idea konstytucjonalizmu w systemie zasad prawa konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 5.
• Pułło A., Z problematyki zasad prawa: idee ogólne w prawie konstytucyjnym, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 1.
• Safjan M., Pojęcie i funkcje zasad prawa prywatnego, [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007.
• Sagan S., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2013.
• Sarnecki P., Stan nauki prawa konstytucyjnego w Polsce, „Państwo i Prawo” 2010, z. 7.
• Sarnecki P., Systematyka konstytucji, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
• Stefaniuk M., Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989–2007, Lublin 2009.
• Stefaniuk M., Ważny interes (publiczny, społeczny, państwa) jako warunek odstępstwa od zasady zachowania odpowiedniego vacatio legis, [w:] Demokratyczne państwo prawa, red. M. Aleksandrowicz, A. Jamróz, L. Jamróz, Białystok 2014.
• Tkacz S., O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (od dogmatyki do teorii), Toruń 2014.
• Trzciński J., Bezpośrednie stosowanie zasad naczelnych Konstytucji przez sądy administracyjne, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Tulej M., Orzecznictwo interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego a reguły wykładni prawa, Warszawa 2012.
• Tuleja P., Normatywna treść praw jednostki w ustawach konstytucyjnych RP, Warszawa 1997.
• Tuleja P., Zasady konstytucyjne, [w:] Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, red. P. Sarnecki, Warszawa 1997.
• Tuleja P., Zasady prawa a zasady konstytucyjne, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Winczorek P., Konstytucja i wartości, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
• Wojciechowski M., Pewność prawa, Gdańsk 2014.
• Wojtyczek K., Formy konstytucjonalizacji zasad konstytucyjnych, [w:] Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, red. P. Sarnecki, Warszawa 1997.
• Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
• Wołpiuk W.J., Zasady oraz wartości a jakość konstytucji, [w:] Jakość prawa, red. A. Wasilkowski, Warszawa 1996.
• Wronkowska S., Glosa do wyroku z 15 II 2005, K 48/2004, „Państwo i Prawo” 2006, z. 4.
• Wronkowska S., Publikacja aktów normatywnych – przyczynek do dyskusji o państwie prawnym, [w:] Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, red. G. Skąpska, Toruń 2000.
• Wronkowska S., Zieliński M., Zasady techniki prawodawczej. Komentarz, Warszawa 2004.
• Wróbel A., Zasady (naczelne) Konstytucji w orzecznictwie Sądu Najwyższego, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Wyrok TK z dnia 12 stycznia 1995 r., OTK 1995, nr 1, poz. 2.
• Wyrok TK z dnia 25 kwietnia 2001 r., K 13/01, OTK 2001, nr 4, poz. 82.
• Wyrok TK z dnia 20 listopada 2002 r., K41/02, PTK 2002, nr 6, poz. 83.
• Wyrok TK z dnia 16 września 2003 r., K 55/02, OTK 2003, seria A, nr 7, poz. 75.
• Wyrok TK z dnia 1 czerwca 2004 r., U 2/03, OTK 2004, seria A, nr 6, poz. 54.
• Wyrok TK z dnia 15 lutego 2005 r., K48/04, OTK 2005, seria A, nr 2, poz. 15.
• Wyrok TK z dnia 23 marca 2006 r., K 4/06, OTK 2006, seria A, nr 3, poz. 32.
• Wyrok TK z dnia 30 czerwca 2009 r., K 14/07, OTK 2009, seria A, nr 6, poz. 87.
• Wyrok TK z dnia 3 marca 2011 r., K 23/09, OTK 2011, seria A, nr 2, poz. 8.
• Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
• Zasady ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej, red. D. Dudek, Warszawa 2009.
• Zieliński M., Zasady i wartości konstytucyjne, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Zubik M., Okres vacatio legis w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego z zakresu prawa pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2003, nr 3.

Identifiers

DOI

10.17951/sil.2016.25.1.59