Interpretative and Limited Judgments in the Jurisprudence of the Constitutional Tribunal

• Authors: Tomasz Woś
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy problematyki wyroków interpretacyjnych i zakresowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w Polsce. Wyroki te odgrywają istotną rolę w sądowej kontroli zgodności prawa z konstytucją. W nauce prawa zaczęto je wyróżniać wraz z odejściem od pierwotnego, dychotomicznego podziału wyroków TK na wyroki stwierdzające całkowitą i jednoznaczną zgodność lub niezgodność przepisu z konstytucją. Opracowanie definiuje wyroki interpretacyjne i zakresowe oraz charakteryzuje ich rolę i funkcje. Wyrok interpretacyjny jest orzeczeniem, w sentencji którego TK stwierdza zgodność lub niezgodność z konstytucją przepisu prawnego w określonym jego rozumieniu. Jego zadaniem nie jest usuwanie niejednolitości i rozbieżności wykładni przepisów prawa, lecz eliminacja tego spośród możliwych wariantów interpretacyjnych kontrolowanego przepisu, który jest niezgodny z konstytucją. Wyrok zakresowy jest orzeczeniem, w sentencji którego TK stwierdza zgodność albo niezgodność z konstytucją przepisu prawnego w określonym (podmiotowym, czasowym lub przedmiotowym) zakresie jego zastosowania. Wyrok zakresowy zmierza do rozstrzygnięcia, czy przepis prawny, którego rozumienie nie budzi wątpliwości, jest zgodny z konstytucją w pewnym zakresie jego zastosowania. Opracowanie prezentuje również wady i zalety wyroków interpretacyjnych i zakresowych, biorąc pod uwagę poglądy doktryny i orzecznictwa w tym zakresie, oraz analizuje liczbę tych wyroków na tle ogólnej liczby orzeczeń wydawanych w ostatnich latach przez TK w przedmiocie konstytucyjności prawa.

EN

The article discusses interpretative and limited judgments in the jurisprudence of the Constitutional Tribunal in Poland. These judgments are of great significance in the judicial control of law’s conformity to the Constitution. They were distinguished following the departure from the original, dichotomic division of the Constitutional Tribunal’s judgments into those deciding the full and unambiguous consistency or inconsistency of an act with the Constitution. The article defines interpretative and limited judgements, and describes their roles and functions. An interpretative judgement is a decision in which the Constitutional Tribunal decides the conformity or non-conformity of a relevant act to the Constitution in its given interpretation. Its aim is not to eliminate non-uniformity or divergence in the interpretation of legal regulations, but to eliminate from all potential interpretative variants of a relevant act the one that is inconsistent with the Constitution. A limited judgement is a decision in which the Constitutional Tribunal decides the conformity or non-conformity of an act to the Constitution in a specific (subjective, objective or time) scope of its application. A limited judgement aims to decide whether a legal regulation whose interpretation is unambiguous, is consistent with the Constitution in a given scope of its application. The article also describes advantages and disadvantages of interpretative and limited judgements, accounting for the relevant views in the doctrine and jurisprudence in this respect, and examines the number of these judgements against the general number of judgements concerning the constitutionality of law that were passed by the Constitutional Tribunal in recent years.

Keywords

PL

orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; wyroki interpretacyjne; wyroki zakresowe; wyroki częściowe; kontrola konstytucyjności prawa; konstytucja

EN

jurisprudence of the Constitutional Tribunal; interpretative judgements; limited judgements; examination of the constitutionality of law; the Constitution

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Iuridica Lublinensia
• Year: 2016
• Volume: 25
• Issue: 3

Dates

published

2016

online

2017-01-30

Contributors

author

Tomasz Woś

References

• Czeszejko-Sochacki Z., Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego: pojęcie, klasyfikacja i skutki prawne, ,,Państwo i Prawo” 2000, z. 12.
• Czeszejko-Sochacki Z., Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003.
• Czoik D., Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego do wydawania orzeczeń interpretacyjnych, ,,Jurysta” 2003, nr 12.
• Dąbrowski M., Funkcje Trybunału Konstytucyjnego związane z hierarchiczną kontrolą konstytucyjności prawa, Olsztyn 2015.
• Dominowska J., Klasyfikacja orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, ,,Przegląd Sądowy” 2008, nr 5.
• Florczak-Wątor M., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2014.
• Granat M., Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2014.
• Haczkowska M., Glosa do wyroku TK z 4 XII 2001 r., SK 18/00, ,,Państwo i Prawo” 2002, z. 8.
• Jaśkowska M., Skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dla procesu stosowania prawa wobec zasady bezpośredniego stosowania konstytucji, [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga Jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, red. I. Niżnik-Dobosz, Kraków 2001.
• Józefowicz A., Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, ,,Państwo i Prawo” 1999, z. 11.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U., nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Kryszeń G., Trybunał Konstytucyjny, [w:] Prawo konstytucyjne, red. M. Grzybowski, Białystok 2009.
• Kustra A., Wyroki zakresowe Trybunału Konstytucyjnego, ,,Przegląd Sejmowy” 2011, nr 4.
• Mikołajewicz J., Orzeczenia zakresowe i interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego jako przejaw kryzysu legitymizacji legalnej, [w:] Normalność i kryzys. Jedność czy różnorodność. Refleksje filozoficzno-prawne i ekonomiczno-społeczne w ujęciu aksjologicznym, red. J. Oniszczuk, Warszawa 2010.
• Nowicki D., Miejsce orzeczeń interpretacyjnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, ,,Państwo i Prawo” 2012, z. 10.
• Orzeczenie TK z dnia 23 października 1995 r., sygn. K 4/95, OTK 1995, nr 2, poz. 11.
• Orzeczenie TK z dnia 28 grudnia 1995 r., sygn. K 28/95, OTK 1995, nr 3, poz. 21.
• Orzeczenie TK z dnia 3 grudnia 1996 r., sygn. K 25/95, OTK 1996, nr 6, poz. 52.
• Pietrzykowski K., O tak zwanych ,,interpretacyjnych” wyrokach Trybunału Konstytucyjnego, ,,Przegląd Sądowy” 2004, nr 3.
• Postanowienie SN z dnia 6 maja 2003 r., sygn. I CO 7/03, OSNC 2004, nr 1, poz. 14.
• Rodzaje rozstrzygnięć zawartych w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego w latach 1998–2014, www.trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/statystyka/Dane szczegółowe z lat 1998-2014 [dostęp: 31.01.2016].
• Trzciński J., Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, ,,Państwo i Prawo” 2002, z. 1.
• Tulej M., Orzecznictwo interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego a reguły wykładni prawa, Warszawa 2012.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. z 2015 r., poz. 1064 ze zm.).
• Wyrok TK z dnia 8 maja 2000 r., sygn. SK 22/99, OTK 2000, nr 4, poz. 107.
• Wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 r., sygn. SK 12/99, OTK 2000, nr 5, poz. 143.
• Wyrok TK z dnia 3 października 2000 r., sygn. K 33/99, OTK 2000, nr 6, poz. 188.
• Wyrok TK z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. P 4/99, OTK 2001, nr 1, poz. 5.
• Wyrok TK z dnia 24 października 2001 r., sygn. SK 22/01, OTK 2001, nr 7, poz. 216.
• Wyrok TK z dnia 4 grudnia 2001 r., sygn. SK 18/00, OTK 2001, nr 8, poz. 256.
• Wyrok TK z dnia 3 czerwca 2002 r., sygn. K 26/01, OTK-A 2002, nr 4, poz. 40.
• Wyrok TK z dnia 30 września 2002 r., sygn. K 41/01, OTK-A 2002, nr 5, poz. 61.
• Wyrok TK z dnia 21 czerwca 2005 r., sygn. P 25/02, OTK-A 2005, nr 6, poz. 65.
• Wyrok TK z dnia 13 grudnia 2005 r., sygn. SK 53/04, OTK-A 2005, nr 11, poz. 134.
• Wyrok TK z dnia 4 kwietnia 2006 r., sygn. K 11/04, OTK-A 2006, nr 4, poz. 40.
• Wyrok TK z dnia 12 maja 2008 r., sygn. SK 43/05, OTK-A 2008, nr 4, poz. 57.
• Wyrok TK z dnia 11 grudnia 2011 r., sygn. SK 16/00, OTK 2001, nr 8, poz. 257.
• Wyrok TK z dnia 27 września 2012 r., SK 4/11, OTK-A 2012, nr 8, poz. 97.
• Wyrok TK z dnia 21 stycznia 2014 r., P 26/12, OTK-A 2014, nr 1, poz. 3.
• Wyrok TK z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. SK 65/12, OTK-A 2014, nr 2, poz. 14.
• Wyrok TK z dnia 18 marca 2014 r., sygn. SK 53/12, OTK-A 2014, nr 3, poz. 32.
• Wyrok TK z dnia 15 kwietnia 2014 r., sygn. SK 12/13, OTK-A 2014, nr 4, poz. 41.
• Wyrok TK z dnia 8 września 2014 r., K 44/12, OTK-A 2014, nr 8, poz. 92.
• Wyrok TK z dnia 16 października 2014 r., sygn. SK 20/12, OTK-A 2014, nr 9, poz. 102.
• Wyrok TK z dnia 28 października 2014 r., sygn. K 8/14, OTK-A 2014, nr 9, poz. 105.
• Wyrok TK z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. K 50/13, OTK-A 2014, nr 11, poz. 121.
• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, 29 marca 2004 roku. O tak zwanych wyrokach interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego. Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, ,,Studia i Materiały Trybunału Konstytucyjnego” 2004, t. 20.

Identifiers

DOI

10.17951/sil.2016.25.3.985