Penal Sanctions Applicable to a Slave Engaged in Banking Activities

• Authors: Piotr Niczyporuk
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Gaius Suetonius in Vitae Galbae, as part of his Vita divi Augusti, described the case of a banker (nummularius) and the penal sanction applied to him by the later emperor Galba. The governor of the province of Hispania Tarraconensis ordered to cut off the hands of a banker who was unfairly changing money. In order to show even greater severity of the punishment, he ordered the cut off hands to be nailed to the table where the banker was performing the dishonest acts. Undoubtedly, nummularius punished by Galba conducted operations within mensa nummularia. The owners of the cantors used qualified people recruited from among the lower social strata, mainly slaves, to perform mint operations. The professional examination of the quality of a coin required a great deal of specialist work. The convict participated in the banking activity as a support technical personnel. The minting and testing operations ended with sealing the purse with tesserae nummulariae. Such specialized operations were not performed by Roman citizens. The content of tesserae nummulariae may be an indication that the testing operations were performed by slaves. Servi had actual knowledge of the contents of the controlled purses and the control process could be an opportunity for abuse or even punishable acts. The slave would therefore suffer a well-deserved and adequate punishment in the form of chopping off his hands and nailing them to the table at which he dishonestly carried out minting and testing activities.

PL

Gaius Swetoniusz w Vitae Galbae w ramach swoich Vita divi Augusti opisał przypadek osoby zajmującej się działalnością bankierską (nummularius) oraz sankcję penalną zastosowaną wobec niej przez późniejszego cesarza Galbę. Namiestnik prowincji Hiszpania Tarrakońska rozkazał obciąć ręce bankierowi nieuczciwie zmieniającemu pieniądze. By pokazać jeszcze większą surowość nakazanej kary, zarządził przybicie obciętych rąk do stołu, na którym ów bankier dokonywał nieuczciwych działań. Niewątpliwie ukarany przez Galbę nummularius prowadził operacje w ramach mensa nummularia. Właściciele kantorów do wykonania operacji menniczo-probierczych posługiwali się wykwalifikowanymi osobami rekrutującymi się z niższych warstw społecznych, głównie niewolników. Profesjonalne badanie jakości monety wymagało wielu czynności specjalistycznych. Skazany brał udział w czynnościach bankierskich jako pomoc techniczna. Operacje menniczo-probiercze kończyły się opieczętowaniem sakiewki przy pomocy tesserae nummulariae. Takich specjalistycznych działań nie wykonywali obywatele rzymscy. Zawartość tesserae nummulariae może wskazywać na to, że czynności probierczych dokonywali niewolnicy. Servi posiadali faktyczną wiedzę o zawartości kontrolowanych sakiewek, a proces kontroli mógł być okazją do nadużyć czy wręcz czynów karalnych. Niewolnik poniósłby więc zasłużoną i adekwatną karę w postaci odrąbania rąk i ich przybicia do stołu, przy którym nieuczciwie dokonywał czynności menniczo-probierczych.

Keywords

EN

Galba; banker; nummularius; lex; slave; mutilation; mutilatio; mensa nummularia; money change; coin quality; minting operations; coin value

PL

Galba; bankier, nummularius; lex; niewolnik; sankcja mutylacyjna; mutilatio; mensa nummularia; zmieniać pieniądze; badanie jakości monety; operacje menniczo-probiercze; wartość monety

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Iuridica Lublinensia
• Year: 2020
• Volume: 29
• Issue: 4

Dates

published

2020

online

2020-09-30

Contributors

author

Piotr Niczyporuk

References

• TRANSLATIONS OF SOURCES
• Suetonius, Lives of the Twelve Caesars, Servius Sulpicius Galba, transl. H.M. Bird, Kent 1997.
• Gajus Swetoniusz Trankwillus, Żywoty cezarów, transl. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
• The Digest or Pandects of Justinian, transl. S.P. Scott, Cincinnati 1932.
• LITERATURE
• Alföldi G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1998.
• Andreau J., Banking and Business in the Roman World, Cambridge 2004.
• Andreau J., Deux tessères nummulaires inédites, « Revue Numismatique » 2001, no. 157.
• Andreau J., Financiers de l’aristocratie à la fin de la République romaine, [in:] Le dernier siècle de la Republique romaine et l’époque augustéenne, Strasbourg 1978.
• Andreau J., La vie financière dans le monde romain. Les métiers des maniers d’argent (IV e siècle au J.C. – III e siècle ap. J.C.), Roma 1987.
• Andreau J., Les comtes bancaires en nature, « Index » 1987, no. 15.
• Balbini De Caro S., La banca a Roma, Roma 1989.
• Bernareggi E., Familia monetalis, « NAC » 1974, no. 3.
• Beyer F., Geldpolitik in der Römischen Kaiserzeit. Von der Währungsreform des Augustus bis Septimius Severus, Wiesbaden 1995.
• Bobrowski F., Słownik łacińsko-polski = Lexicon latino-polonicum, vol. 2, Wilno 1822.
• Bogaert R., L’essai des monnaies dans l’Antiquité, « RBN » 1976, no. 122.
• Buonopane A., Tesserae nummulariae da Modena e dal territorio, [in:] Mutina splendidissima. La città romana e la sua eredità, eds. L. Malnati, S. Pellegrini, F. Piccinini, Rome 2017.
• Buonopane A., Una tessera nummularia inedita in un manoscritto di Francesco Bianchini (1662–1729), [in:] Litterae magicae. Studies in Honour of Roger S.O. Tomlin, vol. 2, Zaragoza 2019.
• Butcher K., Ponting M., The Metallurgy of Roman Silver Coinage: From the Reform of Nero to the Reform of Trajan, Cambridge 2014.
• Bürge A., Fiktion und Wirklichkeit: Soziale und rechtliche Strukturen des römischen Bankwesens, „ZSS“ 1987, no. 104.
• Calabria P., Di Jorio F., Una tessera nummularia dal Palatino in Roma, [in:] Preatti del I Workshop Internazionale di Numismatica. Numismatica e archeologia. Monete, stratigrafie, contesti: dati a confronto, ed. G. Pardini, Rome 2011.
• Cary M., Tesserae gladiatoriae sive nummulariae, “Journal of Roman Studies” 1923, vol. 13(1–2).
• Chico R.H., Función y origen de los ‘Argentarii’, “Anuario de Estudios Sociales y Juridicos” 1977, no. 6.
• Di Jorio F., Una tessera nummularia dal Palatino in Roma, [in:] Numismatica e archeologia. Monete, stratigrafie, contesti: dati a confronto. Workshop Internazionale di Numismatica, eds. G. Pardini, N. Parise, F. Marani, Rome 2018.
• Diehl E., Altlateinische Inschriften, Berlin 1964.
• Dydyński T., Słownik łacińsko-polski do źródeł prawa rzymskiego, Warszawa 1890.
• Ferrini C., rec. [in:] Opere di Contardo Ferrini, vol. 3: Studi vari di diritto romano e moderno (sulle Obbligazioni, sul Negozio giuridico, sulle Presunzioni), Milano 1929.
• Fijałkowska L., O przydatności mediewistyki prawniczej dla studiów nad historią prawa starożytnego Bliskiego Wschodu, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2009, no. 12.
• Gabrielli Ch., Moneta e fi nanza in età repubblicana, Roma 2012.
• Gara A., Posdiagrahomena e circolazione monetaria, Milan 1976.
• Giovagnoli M., IV, 4. Tessera nummularia, [in:] Terme di Diocleziano. La collezione epigrafica, eds. R. Friggeri, M.G. Granino Cecere, G.L. Gregori, Milan 2012.
• Grant M., The pattern of coinage in the early Principate, [in:] Essays in Roman Coinage Presented to Harold Mattingly, Oxford 1956.
• Heichelm F.M., Storia economica del modo antico, Bari 1972.
• Herzog R., Aus der Geschichte des Bankwesens im Altertum. Tesserae nummulariae, Giessen 1919.
• Herzog R., Nummularius, „RE“ 1937, no. 17-2.
• Jońca M., Przestępstwo znieważenia grobu w rzymskim prawie karnym, Lublin 2013.
• Kamacewicz W., Instytucja kary śmierci od starożytności po średniowiecze – wybrane kraje i kodyfikacje, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2017, no. 2.
• Keay S.J., Roman Spain, California 1988.
• Krzynówek J., Odpowiedzialność przedsiębiorcy (exercitor) w prawie rzymskim, Warszawa 2000.
• Laum, Banken, „RE“ 1924, Supplementband IV.
• Łapicki B., Poglądy prawne niewolników i proletariuszy rzymskich, Łódź 1955.
• Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2007.
• Mangas Manjarrés J., Esclavos y libertos en la España romana, Salamanca 1971.
• Manna G., Degli argentarii in diritto romano, Lanciano 1886.
• Martín-Hernández R., More than a Logos. The Ιωερβηθ Logos in Context, [in:] Litterae magicae. Studies in Honour of Roger S.O. Tomlin, vol. 2, Zaragoza 2019.
• Maselli G., ‘Argentaria’. Banche e banchieri nella Roma repubblicana. Organizzazione prosopografia terminologia, Bari 1986.
• Müller D.H., Die Gesetze Hammurabis und ihr Verhältnis zur Mosaischen Gesetzgebung, sowie zu den XII Tafeln, Wien 1903.
• Niczyporuk P., Bankierzy i operacje bankierskie w starożytnym Rzymie, Białystok 2013.
• Niczyporuk P., Bankierzy publiczni w źródłach prawa rzymskiego, „Zeszyty Prawnicze” 2014, no. 14.
• Niczyporuk P., Kilka uwag o karze mutylacyjnej wykonanej wobec rzymskiego bankiera (na marginesie Vita Galbae 9), „Zeszyty Prawnicze” 2019, no. 19.1.
• Niczyporuk P., Talecka A., ‘Nummularii’ jako strażnicy jakości monety w starożytnym Rzymie, [in:] Psucie pieniądza w Europie Środkowo-Wschodniej od antyku po czasy współczesne. Białoruś – Litwa – Łotwa – Polska – Słowacja – Ukraina. Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Numizmatycznej, Warszawa 2006.
• Niczyporuk P., Talecka A., Rzymska antyczna bankowość wspólnym dziedzictwem Europy, [in:] Pieniądz – symbol – władza – wojna – wspólne dziedzictwo Europy. Białoruś – Estonia – Litwa – Łotwa – Polska – Rosja – Rumunia – Słowacja – Ukraina. Studia i materiały, ed. K. Filipow, Augustów–Warszawa 2010.
• Nowicka D., Nowicki S., Prawo boskie i prawo ludzkie. Sądownictwo starożytnego Izraela na tle praktyki mezopotamskiej, „Scripta Biblica et Orientalia” 2009, no. 1.
• Pawlak M., Niewolnicy prywatni w rzymskiej Afryce w okresie wczesnego Cesarstwa, Wrocław 2002.
• Peńalver Rodriguez M.A., La banca en Roma, [in:] Estudos en Homenaje al Profesor Juan Igliesias, eds. J. Roset Esteve, J. Iglesias Santos, vol. 3, Madrid 1988.
• Petrucci A., ‘Mensam exercere’. Studi sull’impresa finanziaria romana (II sec. a. C. – età del III sec. d.C.), Napoli 1991.
• Petrucci A., Qualche riflessione sulla possibile configurazione di un ‘diritto bancario’ romano nell’età commerciale (età del III secolo a.C. – età del III secolo d.C.), “Studi Senesi” 2005, no. 15.
• Ryś K.D., Historia kary śmierci do końca I połowy XX wieku. Wybrane zagadnienia, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2012, no. 1.
• Serrao F., Impresa e responsabilità a Roma nell’età commerciale, Pisa 1989.
• Sójka-Zielińska K., Drogi i bezdroża prawa, Wrocław 2000.
• Taubenschlag R., Rzymskie prawo prywatne na tle praw antycznych, Warszawa 1955.
• Westbrook R., Studies in Biblical and Cuneiform Law, Paris 1988.

Identifiers

DOI

10.17951/sil.2020.29.4.209-220