The Institution of the Crown Witness in the Light of the Directive Prohibiting the Exchange of Procedural Roles and Selected Evidentiary Prohibitions of the Polish Criminal Procedure

• Authors: Karol Bajda

Title variants

PL

Instytucja świadka koronnego w świetle dyrektywy zakazu zamiany ról procesowych i wybranych zakazów dowodowych polskiej procedury karnej

Abstracts

PL

Instytucja świadka koronnego w Polsce została wprowadzona do porządku prawnego w 1997 r. Jej celem było skuteczne przeciwdziałanie przestępczości zorganizowanej, która w tym okresie przeżywała swój rozkwit. Będąc od samego początku bardzo kontrowersyjną, przy licznych głosach krytyki i aprobaty jednocześnie, z biegiem lat ugruntowała swoją pozycję i od 25 lat nieprzerwanie przyczynia się do przełamywania zmowy milczenia sprawców przestępstw o największym ciężarze gatunkowym. Przedmiotem artykułu jest analiza instytucji świadka koronnego w kontekście elementu procesowej roli sprawcy i wybranych zakazów dowodowych polskiej procedury karnej. Autor konfrontuje tytułową instytucję z zakazem zamiany ról procesowych, zakazem wyłączenia swobody wypowiedzi osoby przesłuchiwanej i zakazem związanym z uzyskaniem oświadczenia dowodowego, które nie może stanowić dowodu. Rolą omawianych zakazów jest kształtowanie zgodnych z prawdą ustaleń faktycznych w procesie karnym i gwarancja jego uczciwości. Procedura przyznawania statusu świadka koronnego, będącego swego rodzaju kompromisem między rzetelnością procesu a celem instytucji, niesie ryzyko nadużyć w omawianej sferze. Zagrożenie dotyczy naruszenia zasady prawdy materialnej i ochrony pozycji procesowej oskarżonego, który nie uzyskał statusu świadka koronnego.

EN

The institution of the crown witness in Poland was introduced into the legal order in 1997 and its aim was to effectively counteract organized crime, which at that time was experiencing its heyday. Being very controversial from the very beginning, with numerous voices of criticism and approval at the same time, over the years it has consolidated its position and for 25 years has continuously contributed to breaking the conspiracy of silence of the perpetrators of crimes of the greatest severity. The subject of the article is the analysis of the institution of the crown witness in the context of the element of the procedural role of the perpetrator and selected evidentiary prohibitions of the Polish criminal procedure. The author confronts the eponymous institution with the prohibition of changing procedural roles, the prohibition of excluding the freedom of expression of the person being questioned, and the prohibition related to obtaining an evidentiary statement that cannot constitute evidence. The role of these prohibitions is to shape truthful findings in the criminal process and to guarantee its fairness. The procedure for granting the status of a crown witness, which is a kind of compromise between the fairness of the trial and the purpose of the institution, carries the risk of abuse in this area. The threat concerns the violation of the principle of material truth and the protection of the procedural position of the accused who has not obtained the status of a crown witness.

Keywords

EN

crown witness; prohibition of changing procedural roles; evidentiary prohibition; criminal process; accused

PL

świadek koronny; zakaz zamiany ról procesowych; zakaz dowodowy; proces karny; oskarżony

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Iuridica Lublinensia
• Year: 2023
• Volume: 32
• Issue: 2
• Pages: 91-101

Dates

published

2023

Contributors

author

Karol Bajda

• University of Rzeszów

References

• Baj A., Zakazy dowodowe dotyczące świadka koronnego, “Prokuratura i Prawo” 2007, no. 1.
• Bajda K., Criminological and Forensic Aspects of Selected Areas of Organized Crime in Poland, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021, vol. 30(4), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2021.
• Bajda K., The Institution of Crown Witness in the Light of Selected Rules of the Polish Criminal Procedure, “Roczniki Nauk Społecznych” 2022, vol. 14(1), DOI: https://doi.org/10.18290/rns22501.6.
• Biernat T., On the Lawmaking Policy, Discretion and Importance of the Rule of Law Standards, “Studia Iuridica Lublinensia” 2020, vol. 29(3), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2020.29.3.
• Błoński M., Zmiana ról procesowych a możliwość wykorzystania protokołów wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadka, “Palestra” 2018, no. 5.
• Gabriel-Węglowski M., Ustawa o świadku koronnym. Komentarz. Zarys instytucji w Europie, Warszawa 2011.
• Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 1998.
• Jasiński W., Kumulacja ról oskarżonego i pokrzywdzonego w polskim procesie karnym, “Państwo i Prawo” 2008, no. 1.
• Jasiński W., Skorupka J. (eds.), Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia w procesie karnym, Warszawa 2017.
• Kala D., Problematyka swobody wypowiedzi osoby przesłuchiwanej w procesie karnym. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, “Palestra” 1994, no. 7–8.
• Koper R., Problem dopuszczalności stosowania podstępu wobec świadka w procesie karnym, “Prokuratura i Prawo” 2018, no. 7–8.
• Kowalewska-Borys K., Świadek koronny w ujęciu dogmatycznym, Kraków 2004.
• Kurzępa B., Świadek koronny. Geneza instytucji. Komentarz do ustawy, Toruń 2005.
• Ocieczek G., Świadek koronny. Ocena wiarygodności, Warszawa 2016.
• Olszewski R., Kumulacja procesowych ról uczestników polskiego postępowania karnego, Łódź 2013.
• Pikulski A., Adamczyk M., Aspekty wykrywcze świadka koronnego, [in:] Doctrina multiplex veritas una. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Mariuszowi Kulickiemu, twórcy Katedry Kryminalistyki, z okazji 35-lecia powołania Katedry na Wydziale Prawa i Administracji UMK, eds. A. Bulsiewicz, A. Marek, V. Kwiatkowska-Darul, Toruń 2004.
• Rusinek M., Z problematyki zakazów dowodowych w postępowaniu karnym, Warszawa 2019.
• Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2005.
• Waltoś S., Swoboda wypowiedzi osoby przesłuchiwanej w procesie karnym, “Państwo i Prawo” 1975, no. 10.
• Warchoł M., Ciężar dowodu w procesie karnym. Studium prawnoporównawcze, Warszawa 2017.
• Wassermann W., Zakaz kumulacji ról pokrzywdzonego i oskarżonego w postępowaniu karnym, “Prokuratura i Prawo” 2014, no. 1.
• Ważny A. (ed.), Ustawa o świadku koronnym. Komentarz, LEX/el. 2013.
• Wojtaszyn K., Kacperczyk A., Świadek koronny. 15 lat doświadczeń, “Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2011, vol. 5(3).
• Zarzycka D., Analiza instytucji świadka koronnego w Polsce, “Kortowski Przegląd Prawniczy” 2021, no. 3.
• Act of 6 June 1997 – Criminal Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2021, item 534, as amended).
• Act of 25 June 1997 on the crown witness (Journal of Laws 1997, no. 114, item 738; consolidated text, Journal of Laws 2016, item 1197).

Identifiers

DOI

10.17951/sil.2023.32.2.91-101

Biblioteka Nauki

31348353