Życie polityczne mniejszości żydowskiej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w okresie międzywojennym. Zarys problematyki

• Authors: Eleonora Kirwiel
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W okresie dwudziestolecia międzywojennego na Kresach Północno-Wschodnich RP funkcjonowały liczne ugrupowania żydowskie, reprezentujące różnorodne kierunki polityczne i ideowe, od ortodoksów poczynając, przez ugrupowania syjonistyczne i tzw. „folkistów”, na socjalistach kończąc. Partie żydowskie prężnie i aktywnie działały na ziemiach kresowych. Cechą wspólną, charakterystyczną dla wszystkich ugrupowań żydowskich było przeciwstawianie się próbom dyskryminacji z pobudek narodowych i religijnych. Działacze żydowscy aktywnie występowali z interwencjami w sprawach społeczności żydowskiej do władz lokalnych, uczestniczyli w pracach samorządów oraz przedstawiali postulaty na forum parlamentarnym.

EN

During the interwar period in the North-eastern Borderlands of the Republic of Poland, there were numerous Jewish groups, representing various political and ideological directions: from orthodox to Zionist and so-called “folkists”, socialists ending. The Jewish communities were active in the Borderlands. The common feature of all Jewish groups was to oppose the attempts to discriminate against national and religious motives. Jewish activists were actively involved in interventions among the Jewish community for local authorities, participated in the work of local governments, and expressed their demands in the parliamentary forum.

RU

В период межвоенного двадцатилетия на северо-восточных окраинах Речи Посполитой действовали многочисленные еврейские партии, представляющие различные политические и идеологические направления, начиная от ортодоксов, через сионистские группировки и т. н. „фолкистов”, заканчивая социалистами. Общей чертой, характерной для всех еврейских партии на этих землях, было выступление против попыток дискриминации на национальной и религиозной почве. Еврейские деятели активно выступали по вопросам еврейского сообщества к местным органам власти, участвовали в работе местных самоуправлений и предъявляли требования на парламентском форуме.

Keywords

PL

mniejszość żydowska, Kresy Północno-Wschodnie, życie polityczne, partie polityczne

EN

Jewish minority, North-Eastern Borderlands, political life, political parties

RU

еврейское меньшинство, Северо-Восточные Кресы, политическая жизнь, политические партии

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2017
• Volume: 3
• Issue: 1

Dates

published

2017

online

2018-01-31

Contributors

author

Eleonora Kirwiel

References

• Źródła
• Archiwum Akt Nowych, Urząd Wojewódzki Nowogródzki, sygn. 975/35, „Żydowskie partie polityczne.
• Archiwum Akt Nowych, Urząd Wojewódzki Wileński, sygn. 978/11, „Żydowskie organizacje polityczne i wyznaniowe”.
• Drugi powszechny spis ludności z dnia 9 XII 1931 r. Mieszkania. Gospodarstwo domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo wileńskie, „Statystyka Polski”, seria C, z. 36, Warszawa 1936.
• Drugi powszechny spis ludności z dnia 9 XII 1931 r. Mieszkania. Gospodarstwo domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo nowogródzkie, „Statystyka Polski”, seria C, z. 71, Warszawa 1938.
• Informator Społeczno-Polityczny Województwa Wileńskiego. Partie polityczne, z. 10, Wilno 1927.
• Statystyka wyborów do Sejmu i Senatu odbytych 5 i 12 listopada 1922 roku, „Statystyka Polski”, t. 8, Warszawa 1926.
• Rzepeccy T. i W., Sejm i Senat 1922–1927: podręcznik dla wyborców zawierający wyniki wyborów w powiatach, okręgach, województwach, podobizny senatorów i posłów sejmowych oraz mapy poglądowe,
• Poznań 1923.
• Literatura
• Bełcikowska A., Stronnictwa i związki polityczne w Polsce, Warszawa 1925.
• Bergman S., Przyczynki do historii Bundu, „Kwartalnik Historii Żydów” 1992, nr 2 (62).
• Biber E., Moje Wilno, [w:] Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie granice III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772–1999, red. K. Jasiewicz, Warszawa 1999.
• Eberhardt P., Struktura narodowościowa Polski północno-wschodniej w latach trzydziestych XX wieku, [w:] Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia w latach 1939–1941), red. M. Giżewska, T. Strzembosz, Warszawa 1995.
• Jack J., The Bund in Vilna 1918–1939, „Polin” 2013, t. 25, s. 263–292.
• Kirwiel E., Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1939. Oblicze polityczne, Lublin 2011.
• Krajewski Z., Geneza i dzieje wewnętrzne Litwy Środkowej (1920–1922), Lublin 1996.
• Landau Z., Tomaszewski J., Polemiki w sprawie struktury społecznej, [w:] Druga Rzeczpospolita. Gospodarka – społeczeństwo – miejsce w świecie (sporne problemy), red. Z. Landau, J. Tomaszewski, Warszawa 1977.
• Mich W., Obcy w polskim domu, Lublin 1994.
• Miłosz C., Rodzinna Europa, Warszawa 1990.
• Paruch W., Od konsolidacji państwowej do konsolidacji narodowej. Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926–1939), Lublin 1997.
• Pickhan G., Pod prąd. Powszechny Żydowski Związek Robotniczy Bund w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 2017.
• Podgajna E., Stronnictwo Chłopskie (1926–1931). Studium z dziejów myśli politycznej, Lublin 2011.
• Polski słownik biograficzny, t. 15, Wrocław 1970.
• Polski słownik biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
• Rudnicki S., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
• Tomaszewski J., Zarys dziejów Żydów w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1990.
• Tyrmand L., Cywilizacja komunizmu, Londyn 1972.
• Strony internetowe
• Strona internetowa „Kuriera Wileńskiego”, http://kurierwilenski.lt
• Strona internetowa tygodnika Związku Polaków na Litwie „Nasza Gazeta”, http://archiwum2000.tripod.com
• Strona internetowa Żydowskiego Instytutu Historycznego, http://www.jhi.pl/instytut
• Strona internetowa Juden In Europa, http://www.juden-in-europa.de

Identifiers

DOI

10.17951/we.2017.3.1.121