Handel alkoholem w Wielkim Księstwie Litewskim i udział w nim Żydów (koniec XІV wieku – 1572 rok)

• Authors: Захар Шыбека
• Languages of publication: BE

Abstracts

EN

The article “Trade in alcohol in the Grand Duchy of Lithuania and participation Jews in it (in the end of XIV – 1572)” the author used numerous published sources. He explores: the emergence of alcoholic beverages, legal conditions for such trade, taxation and its and profitability, activity alcohol trade institutions, competition between traders of alcohol, the composition of the merchants alcohol, extension of drunkenness. The author found that the number of Jewish institutions alcohol trade increased, but most of them were in the hands of Christians. Nonetheless, manifestations of economic antisemitism took place.

PL

W artykule przeanalizowano początek produkcji napojów alkoholowych, warunki prawne dla jego handlu, opodatkowanie i jego dochodowość, działalność instytucji nim handlujących, konkurencję pomiędzy handlarzami, skład handlarzy, rozpowszechnienie pijaństwa – na podstawie licznych źródeł piśmienniczych. Autor stwierdził, że liczba żydowskich instytucji handlu alkoholem wzrastała w tamtym czasie, jednak większość z nich znajdowała się w rękach chrześcijan. Oskarżenia Żydów o kultywowanie pijaństwa wśród chrześcijan jeszcze nie było, niemniej jednak miały miejsce przejawy antysemityzmu gospodarczego.

RU

У артыкуле “Гандаль алкаголем у Вялікім Княстве Літоўскім і ўдзел у ім яўрэяў (канец XІV ст. – 1572 г.)” аўтар выкарыстаў шматлікія апублікаваныя крыніцы. Ён даследуе: зараджэнне вытворчасці алкагольных напіткаў, прававыя ўмовы для такога гандлю, яго падаткаабкладанне і прыбытковасць, дзейнасць устаноў гандлю алкаголем, канкурэнцыю паміж гандлярамі алкаголем, склад гандляроў алкаголем, ашырэнне п’янства. Аўтар высветліў, што колькасць яўрэйскіх устаноў гандлю алкаголем узрастала, аднак, большасць з іх знаходзілася ў руках хрысціян. Абвінавачванняў яўрэяў у культываванні п'янства сярод хрысціян яшчэ не было. Хоць праявы эканамічнага антысемітызму мелі месца.

Keywords

EN

Grand Duchy of Lithuania, Belarus, trade, alcohol, karchma (tavern), Jews, the economic antisemitism

PL

Wielkie Księstwo Litewskie, Białoruś, handel, alkohol, karczma, Żydzi, antysemityzm gospodarczy

RU

Вялікае Княства Літоўскае, Беларусь, гандаль, алкаголь, карчма, яўрэі, эканамічны антысемітызм

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2017
• Volume: 3
• Issue: 1

Dates

published

2017

online

2018-01-31

Contributors

author

Захар Шыбека

References

• Źródła drukowane
• Акты издаваемые виленскою комиссиею для разбора древних актов (АВАК). В 39 томах. Вильня, 1865–1915.
• Беларускі архіў. Том трэці (XV–XVIII). Беларуская акадэмія навук. Менск: Друкарня Беларускай Акадэміі Навук 1930 (на правах рукапісу).
• Литвин, М. [О нравах татар, литовцев и москвитян]. Отрывки 1–10./ Пер. К. Мельник. Предисл. и ред. В. Б. Антоновича // Мемуары, относящиеся к истории Южной Руси. Вып. I. Киев, 1890; Литвин, Михалон. О нравах татар, литовцев и москвитян. М: МГУ. 1994.
• Lietuvos Metrika. Vilnius, 1995–2014.
• Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Мінск, 2000–2015.
• Регесты и надписи. Свод материалов для истории евреев в России (80 г. – 1800 г.). Т. I (до 1670 г.). СПб., 1899; Регесты и надписи. Свод материалов для истории евреев в России (80 г. – 1800 г.). Т. IІ. (1671–1739 г.). СПб., 1910.
• Русская историческая библиотека. Т. ХХ. Литовская Метрика. т. 1. Книги судных дел. СПб., 1903.
• Русская историческая библиотека. Т. ХХVII. Литовская Метрика. Отдел 1. Часть 1: Книги записей. т. 1. СПб., 1910. Русская историческая библиотека. Т. ХХХ. Литовская метрика. Отделы первый-второй. Ч. 3: Книги публичных дел. т. 1. Юрьев, 1914.
• Русско-еврейский архив. Документы и материалы для истории евреев в России. Т. I. Документы и регесты к истории литовских евреев (1388–1550). Собрал и издал С.А.Бершадский. СПб., 1882; Русско-еврейский архив. Документы и материалы для истории евреев в России. Т. IІ.
• Документы и регесты к истории литовских евреев (1550–1569). Собрал и издал С.А.Бершадский. СПб., 1882.
• Статут Великого княства Литовского 1529 г. Минск: Издательство Академии наук БССР, 1560; Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 года. — Мінск, 2003.
• Materiały internetowe
• Воложанский, Владимир. Белорусская корчма, или 5 фактов об истории придорожного сервиса. Режим доступа: http://mogu.by/news/news/belorusskaia_korchma__ili_5_faktov_ob_istorii_pridorozhnogo_servisa.html
• История Гродненской еврейской общины в датах. Рэжым доступа: http://www.bhsinagoga.by/index.php/menu-combos/ob-obshchine/92–istoriya-grodnenskoj-evrejskoj-obshchiny-v-datakh
• Kobyliński, Maciej. Karczmy w dawnej Polsce. Рэжым доступа: http://www.polinow.pl/karczmakarczmy_w_dawnej_polsce
• Кленов, Николай. Величие и падение Смоленска. [Очерк истории этнического самосознания Смоленской земли в контексте ее политической истории] Рэжым доступа: http://actualhistory.ru/smolensk_rise_and_fall_2
• Пазднякоў, Валерый. Капшчына // Электронная энцыклапедыя "Вялікае Княства Літоўскае”. Рэжым доступу: http://vkl.by/articles/1089_
• Radziewicz, Joanna. Rola karczmy w życiu dawnej wsi polskiej. Рэжым доступа: http://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/377-marzec-kwiecie-nr-54/kultura-i-tradycje-ludowe40-7681/339-rolakarczmy-w-yciu-dawnej-wsi-polskiej
• Уваров, И.Ю. Город Слоним в XVI веке. Режим доступа: http://www.slonim.org/modules/sections/index.php?op=printpage&artid=22
• Фридман, Александр. Евреи Беларуси в XV столетии. Рэжым доступа: http://www.beljews.info/ru/
• article_15th_century.php
• Literatura
• 1. Monografie
• Бершадский, С.А. Литовские евреи: история их юридического и общественного положения в Литве.
• От Витовта до Люблинской унии, 1388–1569 гг. СПБ, 1883.
• Бабкова, Вольга. …І цуды і страхі: эсэ па гісторыі штодзённасці Вялікага Княства Літоўскага XVI–XVII стагоддзяў / В. У. Бабкова. – Мінск: І. П. Логвінаў, 2010.
• Бродэль, Фернан. Материальная цивидизация, экономика и капітализм, XV–XVIII вв. Том I. Структкры повседневности: возможное и невозможное. Ред. Ю.Н.Афанасьев. Москва 2006. С. 214.
• Гардзееў, Юры. Магдэбургская Гародня. Гародня – Wrocław, 208. С. 306.
• Госцеў, А.П., Швед, В.В. Кронон. Летопись города над Неманом. Гродно, 1993
• Доўнар-Запольскі, М. В. Дзяржаўная гаспадарка Вялікага княства літоўскага пры Ягелонах. Магістарская дысертацыя. Кіеў, 1901.
• Доўнар-Запольскі, М. В. Дзяржаўная гаспадарка Вялікага княства Літоўскага пры Ягелонах /М.В. Доўнар-Запольскі ; падрыхт.: А. І. Груша, Р. А. Аляхновіч. Мінск: Беларуская навука, 2009.
• Иоффе, Э.Г. Страницы истории евреев Беларуси. Краткий научно-популярный очерк. Минск 1997.
• Копысский, З.Ю. Социально-экономическое развитие гродов Белоруссии в XVІ – первой половине XVІІ в. Мн., 1975.
• Кухмістр, Верашчака (сапраўдн. Белы, Алесь). Сакатала бочачка: праўдзівая гісторыя нашых напояў Мінск, 2017 – 208 с.: іл.
• Лаппо, И.И. Великое Княжество Литовское во второй половине XVІ столетия. Литовско-Русский повет и его сеймики. Юрьев, 1911.
• Любавский, М.К. Очерк истории Литовско-Русского государства до Люблинской унии включительно. Издание 2–е. Москва 1915.
• Пичета, В. И. Аграрная реформа Сигизмунда-Августа в Литовско-Русском государстве. M., 1958.
• Прыжов, Иван. История кабаков в России в связи с историей русского народа. Издание М. О. Вольфа, 1868 (перавыдадзена ў 2009 г.).
• Baronowski, B. Polska karczma: restauracja, kawiarnia. Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1979.
• Bobrzyński, Michał. Prawo propinacyi w dawnej Polsce. Kraków: 1888.
• Bobrzyński, Michał. Historia karczmy. O prawie propinacji w dawnej Polsce. Kraków: Cztery Strony 2016.
• Burszta, Józef. "Wies i karcma: Rola karczmy w zyciu wsi panszczyznianej”. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1950.
• Chrzanowski, T. Karczmy i zajazdy polskie. Warszawa: Arkady, 1958.
• 2. Broszury
• Вікол, Л. Ф. Фарміраванне і развіццё грамадскага харчавання ў Беларусі ў XVІ – пачатку ХХ стст.
• Аўтарэферат дысертацыі на саісканне вучонай ступені кандыдата гістарычных навук па
• спецыяльнасці 07.00.02 – айчынная гісторыя. Мінск, 2016.
• 3. Аrtykuły naukowe
• Абрамчик, Лилия Я. Становление налогов и их развитие на территории Беларуси (до января 1919 года) // Miscellanea historico-iuridica tom XI ROK 2012. С. 103.
• Бабкова, Вольга. Карчма // Наша ніва. № 32 (93) 17 лістапада 1997 г.;
• Бабкова, Вольга. Карчма (паводле актавых кніг Менскага і Слонімскага судоў канца XVI – пачатку XVII ст. // Найясьнейшая Рэч Паспалітая: Цывілізацыя. Культура. Рэлігія. Палітыка. Авантура. Героіка. Успамін / [уклад. А. Дзярновіч]. – Мінск, 2007.
• Бершадский, С.А. Аврам Езофович Ребичкович // Киевская старина №12, 1888.
• Доўнар-Запольскі, М. Сацыяльна-эканамічная структура Літоўска-Беларускае дзяржавы ў ХVІ-ХVІІ сталецьцях // Гістарычна-архэолёгічны зборнік. № 1. Менск: Інбелкульт, 1927. С. 42.
• Мянжынскі В.С., Несцяровіч Ю. В. Прывілеі на корчмы з кніг Метрыкі ВКЛ 43 // Белорусский археографический ежегодник. 2003. Вып. 4.
• Прыжов, И. Корчма. Исторический очерк // Русский архив. М.,1866. Вып. 7. С. 1059.
• Рогач, Л. Ф. Яўрэй-карчмар і карчма ва ўспрыняцці грамадства XVI–XIX стст. на падсвядомым узроўні / Л. Ф. Рогач // Рэха мінуўшчыны: зб. навук. работ студ. навук. таварыства факультэта гісторыі і сацыялогіі ГрДУ імя Я. Купалы / рэдкал.: А. С. Горны, А. М. Загідулін. – Гродна: ГрГУ, 2010.
• Сергачев, С. А. Архитектура корчмы в Белоруссии // Архитектурное наследство. Вып. 33. М., 1985. С. 148–156.
• Сліж, Наталля. Штодзённыя патрэбы асобаў шляхецкага саслоўя ў ВКЛ ХVI стагоддзя // ARCHE. 2012. № 3. С. 57–60.
• Швед, Вячаслаў. Беларуская карчма – заезны дом для падарожнікаў (XIV – пачатак XX ст.) //Nowe wyzwaniagospodarki turystycznej na poziomie lokalnym, regionalnym I miedzynarodowym. – Bialystok: Wydawnicza Politechniki Bialostockiej, 2011.
• 4. Opracowania encyklopedyczne
• Gloger, Z. Encyklopedia staropolska ilustrowana T.3. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.

Identifiers

DOI

10.17951/we.2017.3.1.13