Mniejszość żydowska w myśli politycznej Wincentego Witosa

• Authors: Ewelina Podgajna
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wincenty Witos (1874–1945) był ideologiem, politykiem, mężem stanu, wójtem gminy Wierzchosławice, posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, posłem do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu, a w Polsce niepodległej posłem do Sejmu Ustawodawczego, Sejmu I i II kadencji, trzykrotnym Prezesem Rady Ministrów. Odegrał szczególną rolę w dziejach politycznych Polski.Wincenty Witos zajmował niechętne stanowisko wobec mniejszości żydowskiej. Wynikało ono z zaszłości historycznych i problemów gospodarczych. Mimo uprzedzeń W. Witos, stając na czele Rządu Obrony Narodowej, podejmował działania mające na celu zażegnanie wystąpień antyżydowskich. Pomimo spełnienia niewielkiej liczby postulatów ludności żydowskiej, należy podkreślić, że po raz pierwszy opracowano konkretne rozwiązania. Drugi gabinet W. Witosa i jego współpraca z endecją doprowadziły do akceptacji niektórych poglądów antyżydowskich narodowców. Nieprzychylny stosunek do Żydów W. Witos uzasadniał nielojalną postawą wobec państwa oraz brakiem perspektyw na asymilację. Należy podkreślić, że deklaracje W. Witosa zamieszczane na łamach prasy w wystąpieniach sejmowych, a także spisane w memuarach nie wykazywały silnych tendencji antysemickich. W poglądach W. Witosa był zakorzeniony przede wszystkim konflikt interesów między Polakami i Żydami. Potępiał ekscesy antysemickie i podkreślał, że przemoc nie stanowi rozwiązania kwestii żydowskiej w Polsce. Rozwiązaniem problemu miało być przeprowadzenie niezbędnych reform gospodarczych.

EN

Wincenty Witos (1874–1945) was an ideologue, politician, statesman, the mayor of the municipality Wierzchosławice, a member of the Galician National Parliament in Lviv, a member of the Austrian Council of State in Vienna and in Poland, an independent member of the Legislative Sejm, the Sejm first and second term, three times the President of the Council of Ministers. He played a special role in the history of Polish politics. W. Witos was reluctant towards the Jewish minority. It resulted from historical events and economic problems. Despite the prejudices, Witos became the head of the Government of National Defense, took actions aimed at averting instances of anti-Jewish. Despite the fulfilment of a few the demands of the Jewish population, it should be emphasized that for the first time developed specific solutions. The second row of Witos and the cooperation with the National Democrats led to the acceptance of certain views of anti-Jewish nationalists. His unfavourable attitude towards the Jews Witos justified with their disloyal attitude towards the state and their lack of prospects for assimilation. It should be emphasized that what Witos published in the press and in parliamentary speeches and written in memories showed strong anti-Semitic tendencies. His views rooted primarily in a conflict of interest between Poles and Jews. Witos criticized anti-Semitic actions and emphasized that violence is not the solution of the Jewish question in Poland. The solution was to carry out the necessary economic reforms.

RU

Винценты Витос (1874–1945) был идеологом, политиком, государственным деятелем, войтом гмины Вежхославице, депутатом Галицкого краевого сейма во Львове, депутатом Рейхсрата в Вене, а в независимой Польше депутатом Законодательного сейма, Сейма I и II срока созыва, трехкратным Главой Совета Министров. Он сыграл особую роль в политической истории Польши. Винценты Витос неблагосклонно относился к еврейскому меньшинству. Это было связано с историческими предпосылками и экономическими проблемами. Несмотря на предрассудки, Витос, будучи во главе Правительства национальной обороны, предпринимал действия, направленные на предотвращение антиеврейских инцидентов. Помимо осуществления небольшого количества постулатов еврейского населения, следует подчеркнуть, что впервые были разработаны конкретные решения. Второй кабинет Витоса и его сотрудничество с эндецией привели к принятию некоторых взглядов антиеврейских националистов. Недружелюбное отношение к евреям В. Витос оправдывал нелояльным отношением к государству и отсутствием перспектив ассимиляции. Следует подчеркнуть, что заявления Витоса, размещенные в прессе в выступлениях Сейма, а также написанные в мемуарах, не демонстрировали сильных антисемитских тенденций. Во взглядах В. Витоса был укоренен прежде всего конфликт интересов между поляками и евреями. Он осуждал антисемитские эксцессы и подчеркивал, что насилие не является решением еврейского вопроса в Польше. Разрешением проблемы должно было быть проведение необходимых экономических реформ.

Keywords

PL

Wincenty Witos, ruch ludowy, myśl polityczna, Żydzi, mniejszość żydowska

EN

Wincenty Witos, folk movement, political thought, Jews, Jewish minority

RU

Винценты Витос, крестьянское движение, политическая мысль, евреи, еврейское меньшинство

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2017
• Volume: 3
• Issue: 1

Dates

published

2017

online

2018-01-31

Contributors

author

Ewelina Podgajna

References

• Źródła
• Źródła archiwalne
• Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów, MKF 20055.
• Biblioteka Sejmowa, Sprawozdanie stenograficzne Sejmu Ustawodawczego.
• Źródła drukowane
• Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985.
• Materiały źródłowe do Historii Polskiego Ruchu Ludowego, t. 2: 1918–1931, Warszawa 1967.
• Programy partii i stronnictw politycznych w Polsce w latach 1918–1939, oprac. E. Orlof, A. Pasternak, Rzeszów 1993.
• Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, oprac. S. Lato, W. Stankiewicz, Warszawa 1969.
• Witos o demokracji, wybór pism oprac. J. Borkowski, współpr. W. Kurelski, Warszawa 1995.
• Witos W., Dzieła wybrane. Moje wspomnienia, t. 1, przedm. i oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1988.
• Witos W., Dzieła wybrane. Moje wspomnienia, t. 2, przedm. i oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1990.
• Witos W., Wybór pism i mów, Lwów 1939.
• Prasa
• „Kurier Nowy” 1919
• „Piast” 1914–1939
• „Przyjaciel Ludu” 1899
• Literatura
• Banasiewicz-Ossowska E., Między dwoma światami. Żydzi w polskiej kulturze ludowej, Wrocław 2007.
• Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1918–1995, Lublin 2000.
• Jachymek J., Rozwiązanie problemu mniejszości narodowych. Ruch ludowy (do 1939 roku), [w:] Między rzeczywistością apolityczną a światem iluzji rozwiązania problemu mniejszości narodowych w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
• Janusz G., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin 2011.
• Kirwiel E., Witos o Kresach, [w:] Idee. Państwo. Ludowcy. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Jana Jachymka, red. E. Maj, S. Michałowski, A. Wójcik, Lublin 2009.
• Mańko S., Polski ruch ludowy wobec Żydów (1895–1939), Warszawa 2010.
• Michowicz W., Problemy mniejszości narodowych, [w:] Polska odrodzona 1918–1939, red. J. Tomicki, Warszawa 1982.
• Michowicz W., Walka dyplomacji polskiej przeciwko traktatowi mniejszościowemu w Lidze Narodów w 1934 roku, Łódź 1963.
• Mniejszości narodowe w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. J. Jachymek, Lublin 1992.
• Piotrowski D., Koncepcje rozwiązywania konfliktów narodowościowych w enuncjacjach programowych polskich partii i ugrupowań politycznych w latach 1926–1945. Komunikat z badań, [w:] Oblicze i koncepcje rozwiązywania konfliktów w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. A. Wojtas, M. Strzelecki, Bydgoszcz 2000.
• Podgajna E., Mniejszości narodowe w myśli politycznej Stronnictwa Chłopskiego (1926–1931), [w:] Myśl polityczna w społeczeństwie informacyjnym, red. E. Maj, E. Kirwiel, E. Podgajna, Lublin 2015.
• Rudnicki S., Rozmowy Żydów z rządem w okresie obrad Sejmu Ustawodawczego, [w:] Rozdział wspólnej historii. Studia z dziejów Żydów w Polsce ofiarowane profesorowi Jerzemu Tomaszewskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 2001.
• Szaflik J.R., Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”, Warszawa 1970.
• Tomaszewski J., Ojczyzna nie tylko Polaków. Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1985.
• Trocka H., Spółdzielczość w programach i polityce polskich stronnictw ludowych, Warszawa 1969.
• Wapiński R., Z dziejów tendencji nacjonalistycznych. O stanowisku Narodowej Demokracji wobec kwestii narodowej w latach 1893–1939, „Kwartalnik Historyczny” 1973, nr 80.
• Zakrzewski A., Wincenty Witos, chłopski polityk i mąż stanu, Warszawa 1977.
• Zieliński K., Żydzi Lubelszczyzny, Lublin 1999.
• Żarnowski J., Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 1973.

Identifiers

DOI

10.17951/we.2017.3.1.83