Współczesny model rosyjskiego federalizmu: dynamika zmian, przesłanki i konsekwencje

• Authors: Michał Słowikowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem pracy jest osadzenie rosyjskiego modelu federalizmu (przemian dokonujących się w układzie Centrum–regiony) we współczesnej siatce teoretyczno-pojęciowej federalizmu, za pomocą analizy przemian dokonujących się w latach 2000–2016 w obrębie systemu stosunków federacyjnych w Rosji. Autor stosuje metodę historyczną, egzegezę aktów prawnych i metodę ideacyjną. Szczególnie interesująca, zdaniem autora, jest próba odniesienia rosyjskiego modelu stosunków federacyjnych do osi typów idealnych federalizmu autorstwa W. H. Rikera i koncepcji modelu „patrolu policyjnego” i „alarmu przeciwpożarowego”. Autor stara się odpowiedzieć na następujące: 1. Jak przebiegała ewolucja stosunków federacyjnych w Rosji po roku 1999?; 2. Co charakteryzuje instytucjonalizację systemu mechanizmu monitoringu działań organów władzy państwowej szczebla regionalnego?; 3. Jak wyglądała ewolucja nowego formatu relacji Kreml–elity regionalne i czy była ona utrzymana w duchu modelu neojarłyku?; 4. Jakie były przesłanki zmian w obrębie systemu stosunków federacyjnych i ich konsekwencje? Odpowiedź na te pytania pozwoli zweryfikować trzy hipotezy: H1. Ze względu na brak gotowości Kremla do wyeliminowania z tekstu konstytucji zapisów federalistycznych, w połączeniu z „wypłukiwaniem” federalistycznej treści ze stosunków centrum–regiony, przyjmuje się określać Rosję „federacją bez federalizmu”. Próby „pogodzenia” dobrodziejstwa federalizmu z praktyką państwa unitarnego pozwalają zdefiniować federalizm współczesnej Rosji jako „unitarny”. H2. Rosyjski model federalizmu wyraźnie zbliżył się w wyniku działań Kremla po roku 1999 w stronę bieguna maksymalnego. H3. Odnosząc się do płaszczyzny analizy rosyjskiego systemu stosunków federacyjnych konstruowanej wokół osi modelu „patrol policyjny” vs. „alarm przeciwpożarowy”, można przyjąć, że w omawianym okresie zdecydowanie zbliżył się on do modelu „patrolu policyjnego”.

EN

The aim of the work is to embed the Russian model of federalism (changes taking place in the Center – regions system) in the modern theoretical and conceptual grid of federalism, using the analysis of changes taking place in 2000 – 2016 within the system of federal relations in Russia. The author uses the historical method, exegesis of legal acts and ideational method. Particularly interesting, according to the author, is the attempt to relate the Russian model of federal relations to the ideal types of federalism by W. H. Riker and the concept of the model of “police patrol” and “fire alarm”. The author tries to answer the following: 1. How was the evolution of federal relations in Russia after 1999? 2. What characterizes the institutionalization of the system of the mechanism of monitoring the activities of regional state authorities? 3. What was the evolution of the new format of relations between the Kremlin and the regional elites, and was it maintained in the spirit of the neo-warrior model? 4. What were the premises for changes within the federal relations system and their consequences. Answering these questions will verify three hypotheses: H1. Due to the Kremlin's lack of readiness to eliminate federalist provisions from the constitution, in conjunction with the “leaching” of federalist content from the center-regions relations, it is accepted to call Russia “a federation without federalism.” Attempts to “reconcile” the benefits of federalism with the practice of a unitary state allow defining the federalism of modern Russia as “unitary”. H2. As a result of the Kremlin's actions after 1999, the Russian federal model has clearly approached the maximum pole. H3. Referring to the plane of analysis of the Russian system of federal relations constructed around the axis of the model “police patrol” vs. “fire alarm”, it can be assumed that in the discussed period it definitely came close to the model of “police patrol”.

RU

Целью данной работы является включение российской модели федерализма (изменения, происходящие в системе Центр – регионы) в современную теоретическую и концептуальную сетку федерализма с использованием анализа изменений, произошедших в 2000 – 2016 гг. в системе федеративных отношений в России. В сщоич исследованиях Автор использует исторический метод, толкование правовых актов и идейный метод. Особенно интересной, по мнению автора, является попытка соотнести российскую модель федеративных отношений с идеальными типами федерализма У. Х. Райкера и концепциями моделей «полицейский патруль» и «пожарная сигнализация». Автор пытается ответить на следующие вопросы: 1. Как развивалась федеративные отношения в России после 1999 г.? 2. Что характеризует институционализация системы механизма мониторинга деятельности региональных органов государственной власти? 3. Какова была эволюция нового формата отношений между Кремлем и региональными элитами, и поддерживалась ли она в духе модели неоярлык? 4. Каковы были предпосылки для изменений в федеративной системе отношений и их последствия. Ответ на эти вопросы подтвердит три гипотезы: Г1. Кремль не готов исключить федеративные положения из конституции, поэтому в сочетании с «вымыванием» федералистского содержания из отношений центр – регионы, принято называть Россию «федерацией без федерализма». Попытки «примирить» преимущества федерализма с практикой унитарного государства позволяют определить федерализм современной России как «унитарный». Г2. В результате действий Кремля после 1999 года российская федеральная модель явно приблизилась к максимальному полюсу. H3. Обращаясь к плоскости анализа российской системы федеративных отношений, построенной вокруг оси модели «полицейский патруль» против «пожарная тревога», можно предположить, что в обсуждаемый период она однозначно приблизилась к модели «полицейского патруля».

Keywords

PL

Rosja, federalizm, stosunki federacyjne, Władimir Putin

EN

Russia, federalism, federal relations, Vladimir Putin

RU

Россия, федерализм, федеративные отношения, Владимир Путин

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2019
• Volume: 5
• Issue: 1

Dates

published

2019

online

2019-12-23

Contributors

author

Michał Słowikowski

References

• Boos nie ostanietsia gubiernatorom Kaliningradskoj obłasti, Rusbase, https://rb.ru/article/boos-neostanetsya-gubernatorom-kaliningradskoy-oblasti/6510297.html, inf. 6 VI 2018.
• Boris Jelcyn: „Bieritie stolko suwierinietieta, skolkosmożetie progłotitʹ”, 06.07.2015, Priezidientskij Centr B. N. Jelcyna, https://yeltsin.ru/news/boris-elcin-berite-stolko-suverineteta-skolko-smozheteproglotit/, inf. 16 VI 2018.
• Busygina I., Russian Federalism, [w:] Russia Strategy, Policy and Administration, red. I. Studin, Palgrave Macmillan, UK, Basingstoke 2018, s. 57–64.
• Czirikowa A. Je., Institut Socyołogiirossijskoj akadiemii nauk, Mieżdunarodnyj fond socyalno-ekonomiczeskich ipolitołogiczeskich issledowanij, http://www.gorby.ru/userfiles/chirikova(1).pdf, inf. 9 VIII 2018.
• Czirikowa A. Je., Putinskije rieformy i pozicyonirowanije riegionalnych elit w Rossii, „Mir Rossii. Socyołogija. Etnołogija” 2006, nr 15 (1), s. 3–27.
• Czirikowa A. Je., Wiertikal własti wocenkach riegionalnych elit: dinamika pieriemien, „Polis. Politiczeskijeissledowanija” 2008, nr 6, s. 99–112.
• Fiedieralnyj zakon „O wniesienii izmienienij w biudżetnyj kodieks Rossijskoj Fiedieracyi w czasti riegulirowanija mieżbiudżetnych otnoszenij” ot 20.08.2004 g. No120-FZ, Administracyja Priezidienta Rossii, http://www.kremlin.ru/acts/bank/21330/page/1, inf. 14 VI 2018.
• Fiedieratiwnyjdogowor (Moskwa, 31marta 1992 g.), NPP „Garant-Sierwis”, http://constitution.garant.ru/ act/federative/170280/, inf. 16 VI 2018.
• Gołubicka I., Za 15 let czisło czinownikow w Rossii wyrosło wdwoje, 16.01.2017, Myslo.ru, https://myslo. ru/news/tula/2017-01-16-za-15-let-chislo-chinovnikov-v-Rossii-viroslo-vdvoe, inf. z 16 VI 2018.
• K nowoj modieli rossijskogofiedieralizma: wzglad iz riegionow. Dokłady projekta – 2012, Gorbaczew-fond, Moskwa 2012. Kahn J., Russia: Federalism, Democratization, Rule of Law, Oxford University Press, Oxford 2002.
• Kamyszew D., Zona strannogo elektoralnogo powiedienija, „Kommiersant Włastʹ” 17.12.2007.
• Korczenkowa N., Wsia włastʹ subjektam. Kak w Rossii mienialisʹfiedieratiwnyje otnoszenija — w spiecyalnom projektie „D”, „Kommiersant” 31.03.2018, Kommiersant, https://www.kommersant.ru/ doc/3585452, inf. 11 X 2018. Kyniew A., „Obnowlennaja” elektoralnaja politika Kriemla i riegiony: staroje nowoje i nowojestaroje, „Nieprikosnowiennyj Zapas” 2015, nr 5 (103), Gorʹkij Miedia, http://magazines.russ.ru/nz/2015/103/5k. html, inf. 14 VI 2018.
• Markies I., Nazrułłajewa Je. Ju., Jakowlew A.A., Dienʹgi wmiesto rosta: mieżbiudżetnyje transfierty i elektoralnaja poddierżka w Rossii, 2001–2008, Izd. dom Wysszej szkoły ekonomiki, Moskwa 2013.
• Miłow W.S., Jaszyn I. W., Putin. Itogi. 2018. Niezawisimyj ekspiertnyj dokład, IP Jermakow D. D., Moskwa 2018. Niejaskin G., Szestʹkart, kotoryje objasniajut Rossiju, Slon Magazine, 30.10.2015, https://slon.ru/ posts/58717, inf. z 9 VI 2018.
• Nożenko M.W., Starodubcew A.W., Odna naucznaja zagadka, ili Poczemu gubiernatory sogłasilisʹ spriezidientom, [w:] Fiedieralizm i rossijskije riegiony: sbornik statiej, INION RAN, Moskwa 2006.
• Orieszkin D.B., Orieszkina D.D., Gieografijaelektoralnoj kultury Rossii, „Obszczestwiennyje nauki i sowriemiennostʹ” 2006, nr 5, s. 20–34.
• Piercew A., Samochina S., Siniergijew I., Riegionalnyje pieriemiennyje. Czego choczet Moskwa ot nowych gubiernator, „Kommiersant Włastʹ” 11.02. 2017.
• Pietrow N., Rogow K., Ispołnitielnaja włastʹ i siłowyje korporacyi, [w:] Politiczeskoje razwitije Rossii. 2014–2016: Instituty i praktiki awtoritarnoj konsolidacyi, red. A.W. Kyniew, A.G. Kaczkajewa, E.Ł. Paniejach, Fond Libieralnajamissija, Moskwa 2016, s. 133–153. Politiczeskoje razwitije Rossii. 2014–2016: Instituty i praktiki awtoritarnoj konsolidacyi, red. A.W. Kyniew, A.G. Kaczkajewa, E.Ł. Paniejach, Fond Libieralnajamissija, Moskwa 2016.
• Reuter O. J., The Politics of Cooptation. United Russia and Russia’s Governors, s. 4, American Councils for International Education, http://researchfellowships.americancouncils.org/sites/researchfellowships.americancouncils.org/files/Reuter_final_report.pdf, inf. 4 IV 2017.
• Riejting wlijanija gławsubjektow Rossijskoj Fiedieracyi w nojabrie 2016 g., 06 XII 2016, http://www. apecom.ru/articles/?ELEMENT_ID=3262, inf. 6 IV 2017. Riker W.E., The Development of American Federalism, Kluwer Academic Publisher, Boston 1987.
• Ross C., Turovsky R., Centralized but Fragmented: The Regional Dimension of „Russia’s Party of Power”, „Demokratizatsiya” 2015, vol. 23, nr 2, s. 205–223.
• Russia Strategy, Policy and Administration, red. I. Studin, Palgrave Macmillan, UK, Basingstoke 2018.
• Russia’s Far East, red. J. Thornton, C. E. Ziegler, National Bureau of Asian Research, Seattle–London 2002. Samochina S., Krieml razrabotał kritierii effiektiwnosti dla gubiernatorow, Lenta nowostiej (Moskwa) ot 17.02.2017, 16:14, Kommiersant, http://www.kommersant.ru/doc/3223648, inf. 18 II 2017. Schedler A., The New Institutionalism in the Study of Authoritarian Regimes, „Totalitarismus und Demokratie” 2009, nr 6, s. 36–50. DOI: https://doi.org/10.13109/tode.2009.6.2.323.
• Sharafutdinova G., Gestalt Switch in Russian Federalism: The Decline in Regional Power under Putin, „Comparative Politics” 2009, vol. 45, nr 3, s. 357–376.
• Starodubcew A., Biespoleznojedostiżenije? Gubiernatorskije wybory w kontiekstie problem riegionalnogo razwitija, „Nieprikosnowiennyj zapas” 2012, nr 4 (84), Gorʹkij Miedia, http://magazines.russ.ru/ nz/2012/4/s8.html, inf. 14 VI 2018.
• Starodubrowskaja I., Głazyczew W., Fiedieralizm istinnyj i mnimyj, Statja jawlajetsia fragmientom dokłada „Stratiegija-2020: Nowaja modiel rosta – nowaja socyalnaja politika”, podgotowlennogo gruppoj rossijskich ekspiertow, „Moskowskije Nowosti”, 14 IX 2011, Moskowskije nowosti, https://www.hse.ru/ data/2013/10/30/1283340742/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0 %B8%D1%8F-2020_%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0%201.pdf, inf. 11 X 2018.
• Starodubtsev A., Bureaucratic Strength and Presidential Inattention: Disempowering Territorial Development Instruments in Russia, „Russian Analytical Digest” 18 IV 2017, nr 201, s. 10–12, Russian Analytical Digest, http://www.css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-interest/gess/cis/center-for-securities-studies/pdfs/RAD201.pdf, inf. 8 IX 2018, s. 10–13. Starodubtsev A., Decentralizebutnot Federalize: The Authoritarian Pattern of Regional Policy Report for ECPR General Conference 2013, 4–7 September, 2013, ECPRGeneralConference, https://ecpr.eu /.../239166c3-0dd8-456b-a58f-1e0f6de73ed2.pdf, inf. 9 VI 2018.
• Stepan A., Toward a New Comparative Analysis of Democracy and Federalism: Demos Constraining and Demos Enabling Federations, Paper presented at the conference on Federalism, Democracy, and Public Policy Centro de Investigación y Docencia Económicas, Mexico City, Mexico June 14–15, 1999.
• Stepan A., Federalism and Democracy: Beyond the U.S. Model, „Journal of Democracy” 1999, vol. 10, nr 4, s. 19–34. DOI: https://doi.org/10.1353/jod.1999.0072.
• Stoner-Weiss K., Resisting the State: Reform and Retrenchment in Post-Soviet Russia, Cambridge University Press, Cambridge 2006. The Politics of Sub-National Authoritarianism in Russia, red. C. Ross., V. Gel’man, Routledge, Ashgate, Aldershot 2010.
• Tsebelis G., Veto Players: How Political Institutions Work, Princeton University Press, Princeton New York 2011. Volden C., The Federalism of William H. Riker Origin, Operation, and Significance, „Publius: The Journal of Federalism” 2004, vol. 34, nr 4, s. 89–107.
• Zacharow A., Rossijskij fiedieralizm kak „spiaszczij” institut, „Nieprikosnowiennyj zapas”, 2010, nr 3 (71), Gorʹkij Miedia, http://magazines.russ.ru/nz/2010/3/za12.html, inf. z 9 VI 2018. Zacharow A., Unitarnaja fiedieracyja. Piatʹ etiudow o rossijskom fiedieralizmie, Moskowskaja szkoła politiczeskich issledowanij, Moskwa 2008.
• Zaporożan A. Ja., Problemy i tiendiencyi razwitija mieżbiudżetnych otnoszenij w Rossii, „Uprawlenczeskoje Konsultirowanije” 2015, nr 4, s. 70–79.
• Zubarewich N., Four Russias: the New Political Reality, „Open Democracy”, 1 II 2016, Open Democracy, https://www.opendemocracy.net/od-russia/natalia-zubarevich/four-russias-new-political-reality, inf. z 6 IV 2017.
• Zubariewicz N., Briemia riegionow”: czto izmieniłosʹ za diesiatʹ let?, „Kontrapunkt” 2016, nr 6, s. 1–9.
• Zubariewicz N., Gieopoliticzeskije prioritiety w riegionalnoj politikie Rossii: wozmożnosti i riski, „Kontrapunkt” IX 2015, nr 1, s. 1–11.

Identifiers

DOI

10.17951/we.2019.5.1.121-143