Nowy autorytaryzm w XXI wieku: światowe trendy oraz rosyjskie studium przypadku

• Authors: Alexandra Glukhova
• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

Целью статьи является анализ нового авторитаризма как феномена первой чет- верти XXI века, имеющего известное сходство с классическими авторитарными режимами прошлых эпох, но и существенные различия с ними. Автор фиксирует рост авторитарных тен- денций в современном мире и обусловленные этим попытки исследователей теоретически осмыслить феномен нового авторитаризма, включая его природу, благоприятствующие ему факторы, а также причины его устойчивости и риски дестабилизации. Автор приводит предо- стережения выдающихся интеллектуалов (Р.Дврендорфа, С.Хантингтона) от недооценки «кра- дущегося авторитаризм» как современной формы угрозы демократии и свободе, как ограни- чения либеральных порядков. В статье выявлены факторы, способствующие авторитарному тренду, а также характерные черты нового авторитаризма – антиплюрализм, ограничение свободной политической деятельности, поощрение ксенофобии и т.д. Представлен российский кейс-стади: этапы формирования нового авторитаризма в России в 1990-е – 2000-е годы, его специфический современный облик (неокорпоративизм, державность, культивирование тради- ционных ценностей и образа врага в лице Запада и т.д.). С опорой на теоретическую модель «критического момента» (Critical Yuncture) показаны уязвимые стороны неоавторитарного ре- жима, создающие для него риски дестабилизации.

EN

The purpose of the research was to analyze the phenomenon of the new authoritarianism in the XXIth century. New authoritarianism has a similarity with the classic authoritarian regimes of past eras, but also it has significant differences with them. The author captures the growth of authoritarian tendencies in the modern world and the resulting attempts of researchers to theoretically comprehend the phenomenon of authoritarianism, including its nature, factors favoring it, as well as the reasons for its stability and the risks of destabilization. The author cites the warnings of prominent intellectuals (R. Darendorf, s. Huntington) against underestimating the "stealing authoritarianism" as a modern form of a threat to democracy and freedom, as a restriction of the liberal order. The article identifies the factors contributing to the authoritarian trend, as well as the characteristic features of the new authoritarianism: anti-pluralism, restriction of free political activity, spreading xenophobia, etc. The Russian case study shows all the stages of new authoritarianism in the 1990s – 2000s, and its specific modern look (neocorporativism, statehood, the cultivation of traditional values and the image of the enemy represented by the West, etc.) Based on the theoretical model of the “critical moment” (Critical Yuncture), the vulnerable sides of the neo-authoritarian regime are shown, creating for it risks of destabilization.

PL

Celem artykułu jest analiza nowego autorytaryzmu jako fenomenu pierwszej ćwierci XXI wieku, który wykazuje pewne podobieństwa do klasycznych reżimów autorytarnych z minionych epok, ale także znacznie się od nich różni. Autor odnotowuje wzrost tendencji autorytarnych we współczesnym świecie, a co za tym idzie zwiększenie zainteresowania wśród badaczy fenomenem nowego autorytaryzmu, w tym jego natury, sprzyjających mu czynników, a także przyczyn jego stabilności i ryzyka destabilizacji. Przytacza ostrzeżenia wybitnych intelektualistów (R. Dwrendorf, s. Huntington) przed niedocenianiem „pełzającego autorytaryzmu” jako nowoczesnej formy zagrożenia dla demokracji i wolności oraz ograniczenia liberalnych porządków. Artykuł identyfikuje czynniki przyczyniające się do trendu autorytarnego, a także cechy charakterystyczne nowego autorytaryzmu – antypluralizm, ograniczenie swobodnej działalności politycznej, promocję ksenofobii itp. W artykule przedstawiono rosyjskie studium przypadku: etapy powstawania nowego autorytaryzmu w Rosji w latach 90.–2000., jego specyficzny nowoczesny wygląd (neokorporatyzm, suwerenność, kultywowanie tradycyjnych wartości i wizerunek wroga wobec Zachodu itp.). Na podstawie teoretycznego modelu „momentu krytycznego” (Critical Yuncture) wykazano wrażliwe strony reżimu neoautorytarnego, które stwarzają dla niego ryzyko destabilizacji.

Keywords

RU

новый авторитаризм; архаика; антиплюрализм; факторы стабильности; ри- ски дестабилизации; Россия; неокорпоративизм; державность; традиционные ценности; правя- щая элита; «критический момент» (Critical Yuncture)

EN

new authoritarianism; archaic; antipluralism; stability factors; destabilization risks; Russia; neocorporativism; state power; traditional values; ruling elite; "Critical moment" (Critical Yuncture)

PL

nowy autorytaryzm, czynniki stabilności, ryzyko destabilizacji, neokorporatyzm, suwerenność, tradycyjne wartości, elita rządząca, „moment krytyczny” (critical yuncture)

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2019
• Volume: 5
• Issue: 1

Dates

published

2019

online

2019-12-23

Contributors

author

Alexandra Glukhova

References

• Документы и правовые акты
• Vystupleniye i diskussiya na Myunkhenskoy konferentsii po bezopasnosti. Ofitsial’nyy sayt Preziden- ta Rossiyskoy Federatsii, http://archive.kremlin.ru/appears/2007/02/10/1737_type63374type- 63376type63377type63381type82634_118097.shtml/
• Federal’nyy zakon № 121 ot 20.06.2012 g. «O vnesenii izmeneniy v otdel’nyye zakonodatel’nyye akty Rossiyskoy Federatsii v chasti regulirovaniya deyatel’nosti nekommercheskikh organizatsiy, vy- polnyayushchikh funktsii inostrannogo agenta». http: //www/ consultant.ru/document/cons_ doc_LAV_132900/
• Federal’nyy zakon ot 29.06.2013 N 136-FZ "O vnesenii izmeneniy v stat’yu 148 Ugolovnogo kodeksa Rossiyskoy Federatsii i otdel’nyye zakonodatel’nyye akty Rossiyskoy Federatsii v tselyakh proti- vodeystviya oskorbleniyu religioznykh ubezhdeniy i chuvstv grazhdan" http://www.pravo.gov.ru, 30.06.2013,"Sobraniye zakonodatel’stva RF", 01.07.2013, N 26, st. 3209,"Rossiyskaya gazeta", N 141, 02.07.2013,"Parlamentskaya gazeta", N 24, 05-11.07.2013)..
• Federal’nyy zakon ot 25.07.2002 N 114-FZ (red. ot 23.11.2015)"O protivodeystvii ekstremistskoy dey- atel’nosti" (Pervonachal’nyy tekst dokumenta opublikovan v izdaniyakh "Sobraniye zakonodate- l’stva RF", 29.07.2002, N 30, st. 3031,"Parlamentskaya gazeta", N 142-143, 30.07.2002,"Rossiy- skaya gazeta", N 138-139, 30.07.2002.
• Federal’nyy zakon ot 26.09.1997 N 125-FZ(red. ot 05.02.2018) "O svobode sovesti i o religioznykh ob ”yedineniyakh" (Pervonachal’nyy tekst dokumenta opublikovan v izdaniyakh "Sobraniye zakonoda- tel’stva RF", 29.09.1997, N 39, st. 4465, "Rossiyskaya gazeta", N 190, 01.10.1997).
• Монографии
• Dahrendorf R.,Versuchungen der Unfreiheit (Die Intellektuellen in Zeiten der Prufung), Munchen 2006. Gdula M., Nowy autorytaryzm, Warszawa 2018.
• Gorshkov M.K. i dr., Rossiyskoye obshchestvo i vyzovy vremeni. Kniga vtoraya (otv. red. Gorshkov M.K., Petukhov V.V), Moskva, 2015.
• Khantington S., Tret’ya volna. Demokratizatsiya v kontse XX veka (per. s angl.), Moskva 2003.
• Klyamkin I., Shevtsova L., VnesistemnyyrezhimBorisaII: nekotoryyeosobennostipoliticheskogorazvitiyapo stsovetskoyRossii, Moskva 1999.
• Levitsky S., Way L., Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes after the Cold War, UK2010. Linz J.J., Totalitarian and Authoritarian Regimes, London2000.
• Merkel W., Systemtransformation. Eine Einfuhrung in die Theorie und Empirie der Transformationsfor- schung, Wiesbaden2010.
• O chem mechtayut rossiyane: ideal ili real’nost’, red. M.K. Gorshkov, R. Krumm, N.E. Tikhonova, Moskva
• 2013.
• Ottaway M., Democracy Challenged: The Rise of Semi-Authoritarianism, Washington 2003. Shevtsova L., Politicheskiye zigzagi postkommunisticheskoy Rossii, Moskva 1997.
• Shevtsova L., Rezhim Borisa El’tsina, Moskva 1999. Научныестатьи
• Darendorf R., RazmyshleniyaorevolyutsiivEvrope (pis’monekoyemugospodinuvVarshave), „Put’. Mezhdu- narodnyy filosofskiy zhurnal” 1994, № 6.
• Fisun A. A., K pereosmysleniyu postsovetskoy politiki: neopatrimonial’naya interpretatsiya, „Politiche- skaya kontseptologiya: zhurnal metadistsiplinarnykh issledovaniy” 2010, № 4.
• Gerschewski J., Merkel W., Schmotz A., Stefes C., Tanneberg D., Warum uberleben Diktaturen, Politische Vierteljahresschrif, Sonderheft 47, 2012.
• GlukhovaA.V., Neotraditsionalizmkakresurspoliticheskoymobilizatsii, [v:] Razumnarasput’ye: Obshchest vennoyesoznaniyemezhduproshlymibudushchim: Sborniknauchnykhstatey, red. Yu.A. Krasina (otv. red.), A.B. Vebera, A.A. Galkina, Moskva 2017.
• Gudkov L., Inertsiya passivnoy adaptatsii, „Pro et contra”, yanvar’ – aprel’ 2011 g.
• Gudkov L., Priroda putinizma, „Vestnik obshchestvennogo mneniya. Dannyye. Analiz. Diskussii”, Iyul’ – sentyabr’ 2009 g.
• Inozemtsev V., Perspektivy razvitiya Rossii v novom politicheskom tsikle, „Polis. Politicheskiye issledo- vaniya” 2012, № 3.
• Karozers T., Trezvyy vzglyad na demokratiyu, „Pro et contra” 2005, № 1 (28). Krastev I., Paradoksy novogo avtoritarizma, „Pro et contra” 2011, № 3-4 (52).
• Mart’yanov V.S., Rossiyskiy politicheskiy poryadok v rentno-soslovnoy perspektive, „Polis. Politicheskiye issledovaniya” 2016, № 4.
• Nisnevich Yu., Sovremennyy avtoritarizm i korruptsiya, „Mirovaya ekonomika i mezhdunarodnyye otno- sheniya” 2017, tom 61, № 1.
• Pastukhov V., Tri prezidentskiye karty, „Novaya Gazeta” 31. 03. 2018.
• Petukhov V.V., Krizisnaya real’nost’ i vozmozhnost’ politicheskoy transformatsii rossiyskogo obshchestva,
• „Polis. Politicheskiye issledovaniya” 2016, № 5.
• Putin V., Demokratiya i kachestvo gosudarstva, „Kommersant” 06.02.2012.
• Ratlend P., Postsovetskiye elity Rossii, „Polis. Politicheskiye issledovaniya” 2016, № 3.
• Rozov N.S., Teorii transformatsii politicheskikh rezhimov i priroda neopatrimonializma, „Polis. Politiche- skiye issledovaniya” 2015, № 6.
• Yazhborovskaya I. S., Pol’sha 2015-2016 gg. Khronika neoavtoritarnogo revansha, „Polis. Politicheskiye issledovaniya” 2016, № 5.
• Zubarevich N., Prostranstvo Rossii posle Kryma i na fone krizisa, „Pro et contra”, May – avgust 2014. Интернет-источники
• Levada-Tsentr, Analiticheskiy tsentr Yuriya Levady, https://www.levada.ru
• Pastukhov V., Zavtra dlya Rossii mozhet nastupit’ vot-vot, https: www.novayagazeta.ru/politics/61737. htm/
• Rogov K., Treshchina, https://blog.newsru.com/article/06nov2018/treshina

Identifiers

DOI

10.17951/we.2019.5.1.13-32