Zacofanie społeczno-gospodarcze na obszarach wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej

• Authors: Eleonora Kirwiel
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland in the interwar period were the most economically and socially backward area, often called ‘Poland B’. It was primarily a rural region that significantly shaped the social and economic landscape of the area. The purpose of the article was to define and evaluate individual elements of the socio-economic backwardness of the rural areas in the North-Eastern Borderlands of the Second Republic of Poland. With the exception that the concept of socio-economic backwardness will be considered as an antonym of the concept of socio-economic development. Unlike the latter, which has a positive dimension and is included in the context of progress, the concept of backwardness is a determinant of reference to the category of backwardness, outdatedness, non-modernity and anachronism. In the case of the concept of backwardness, by analogy with the concept of development, the social aspect is a complementary feature of the economic approach, and vice versa, economic backwardness does not occur in isolation from the backwardness of the social structure. These two groups of factors will be the main sources of the research analysis, where the social approach will be analyzed in the group of specific terrain properties that significantly affected the image of the civilization backwardness in this area, while the conditions and economic processes will be covered separately. Such a presentation of the topic will give the opportunity for a broader perspective and a more in-depth analysis.

PL

Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego były terenem najbardziej zacofanym gospodarczo i społecznie, często nazywanym Polską. Był to teren przede wszystkim obszarów wiejskich w istotny sposób kształtujących krajobraz społeczny i gospodarczy terenu. Celem artykułu było zdefiniowanie oraz ocena poszczególnych elementów zacofania społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II RP. Z tym, że pojęcie zapóźnienia społeczno-gospodarczego będzie rozpatrywane jako antonim pojęcia „rozwój społeczno- -gospodarczy”. W odróżnieniu od tego ostatniego, które ma wymiar pozytywny i ujmowane jest w kontekście postępu, pojęcie „zapóźnienia” jest wyznacznikiem odwołania się do kategorii zacofania, przestarzałości, nienowoczesności oraz anachroniczności. W przypadku pojęcia zapóźnienia, analogicznie do ujęcia pojęcia rozwoju, aspekt społeczny stanowi komplementarną cechę ujęcia gospodarczego i na odwrót zacofanie gospodarcze nie następuje w oderwaniu od zacofania struktury społecznej. Te dwie grupy czynników będą stanowić główne źródła analizy badawczej. Z tym że ujęcie społeczne przeanalizowano w grupie specyficznych właściwości terenu, które w sposób zasadniczy wpłynęły na obraz zapóźnień cywilizacyjnych tego terenu, a uwarunkowania oraz procesy gospodarcze zostaną ujęte odrębnie. Takie przedstawienie tematu da możliwość szerszej perspektywy oraz głębszej analizy.

RU

Северо-восточные приграничные районы Польской Республики в межвоенный период были наиболее экономически и социально отсталыми, часто называемыми "Польшей Б" (второй категории). Целью статьи было определить и оценить отдельные элементы соци- ально-экономической отсталости сельских районов северо-восточных окраин Второй Речи По- сполитой. Концепция социально-экономической отсталости, в данном случае, будет рассматри- ваться как антоним концепции социально-экономического развития. В отличие от последнего, который имеет позитивное измерение и включен в контекст прогресса, концепция отсталости является определяющим фактором для ссылки на категорию отсталости, устаревания, немод- ности и анахронизма. В случае концепции отсталости, по аналогии с концепцией развития, со- циальный аспект является дополнительным признаком экономического подхода, и, наоборот, экономическая отсталость не возникает в отрыве от отсталости социальной структуры. Эти две группы факторов станут основными источниками анализа исследований. Такое представ- ление темы даст возможность для более широкой перспективы и более глубокого анализа.

Keywords

EN

North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland, interwar period, economic backwardness, rural areas

PL

Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej, okres międzywojenny, zacofanie gospodarcze, obszary wiejskie

RU

северо-восточные окраины РП, межвоенный период, экономическая отста- лость, сельская местность

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2019
• Volume: 5
• Issue: 2

Dates

published

2019

online

2020-02-05

Contributors

author

Eleonora Kirwiel

References

• Bibliography
• Sources
• Archives of Modern Records, Vilnius Voivodeship Office [further referred to as: AAN, UWW] sign. no. 978/8, „Sprawa litewska”, p. 5.
• Archives of Modern Records, Vilnius Voivodeship Office [further referred to as: AAN, UWW] sign. no. 946.
• LCVA, UWW, sign. no. 51.5.1542, „Postulaty gospodarcze sfer przemysłowych i handlowych województw wileńskiego i nowogródzkiego (z narady u Prezydenta 16 X 1930 r.)”, p. 300.
• LCVA, UWW, sign. no. 51.5.1542, p. 299.
• LCVA, UWW, sign. no. 51.5.1542, p. 301.
• LCVA, UWW, sign. no. 51.5.1542, p. 302.
• LCVA, WUW, sign. no. 51.5.1581, „Ogólna sytuacja gospodarcza Województwa Wileńskiego i wypływające stąd wnioski. Z dn. 2. XII. 1935 r.”, k. 56.
• LCVA, Delegat Rządu, sygn. 51.1.18, k. 19.
• Bossowski F., Służebności gruntowe. Prawo ziem wschodnich, Warsaw 1939.
• Drugi powszechny spis ludności z dnia 9 XII 1931 r. Mieszkania. Gospodarstwo domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo wileńskie, „Statystyka Polski”, C series, issue no. 36, Warsaw 1936.
• Drugi powszechny spis ludności z dnia 9 XII 1931 r. Mieszkania. Gospodarstwo domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo nowogródzkie, „Statystyka Polski”, C series, issue no. 71, Warsaw 1938.
• Głód na Wileńszczyźnie w latach 1928-1929, Warsaw 1931.
• Kopiec B., Wychodźstwo sezonowe z ziemi Wileńskiej do Łotwy, Vilnius 1938.
• Mały Rocznik Statystyczny 1938, Warsaw 1938.
• Niewarowicz L., Nieurodzaje w północnej Wileńszczyźnie i akcja zapobiegawcza, Vilnius 1937.
• Ormicki W., Struktura demograficzna wychodźstwa sezonowego z Ziemi Wileńskiej, Warsaw 1938.
• Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 IX 1921r. Mieszkania. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwa wileńskie, nowogródzkie, „Statystyka Polski”, volume 13, Warsaw 1928.
• Rocznik Statystyczny Wilna 1931, Vilnius 1931.
• Rühle E., Ziemie wschodnie w cyfrach i kartogramach, Warsaw 1939.
• Staniewicz W., Zagadnienie rolnicze ziem wschodnich, „Droga”, 1937, issue no. 4.
• Studnicki W., Zarys statystyczno-ekonomiczny ziem północno-wschodnich z XXXVII tablic statycznych, Vilnius 1922.
• Wileńszczyzna, edited by E. Królikowski, Rome 1946.
• Witos W., Moje wspomnienia, edited by E. Karczewski & J. R. Szaflik, vol. 2, Warsaw 1990, p. 154.
• Zaremba J., Stosunki narodowościowe w województwie nowogródzkim z uwzględnieniem tła socjalnego, Warsaw 1939.
• Ziemie północno-wschodnie Rzeczypospolitej. Informator społeczno-gospodarczy m. Wilna oraz województw białostockiego, nowogródzkiego, poleskiego i wileńskiego, Warsaw 1933.
• Literature
• 1939, „Kwartalnik Historyczny”, 1993, issue no. 4.
• Eberhardt P., Kresy Wschodnie – granice, terytorium, ludność polska, [in:] Europa nie prowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie granice III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772 – 1999, edited by K. Jasiewicz, Warsaw 1999.
• Handke K., Pojecie „kresy” na tle relacji centrum – peryferie, [in:] Kresy – pojęcie i rzeczywistość. Zbiór Studiów, edited by K. Handke, Warsaw 1997.
• Karski J., Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945. Od Wersalu do Jałty, Lublin 1998.
• Kierniowski R., Kresy przez małe i przez wielkie „K” – kryteria tożsamości, [in:] Kresy – pojęcie i rzeczywistość. Zbiór Studiów, edited by K. Handke, Warsaw 1997.
• Kirwiel E., Kresy Północno-Wschodnie RP w latach 1918-1939. Oblicze polityczne, Lublin 2011.
• Koter M., Kresy państwowe – geneza i właściwości w świetle doświadczeń geografii politycznej, [in:] Kresy – pojęcie i rzeczywistość. Zbiór Studiów, edited by K. Handke, Warsaw 1997.
• Leczyk M., Oblicze społeczno-polityczne Drugiej Rzeczypospolitej, Warsaw 1988.
• Rosner A., Stanny M., Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce [w:] Zróżnicowanie przestrzenne poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, edited by A. Rosner, Warsaw 2007.
• Rosner A., Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich a pożądane kierunki ich rozwoju [w:] Obszary wiejskie. Wielofunkcyjność, migracje, nowe wizje rozwoju, edited by W. Kamińska, K. Heffner, Studia, t. CXXXIII, KPZK PAN, Warsaw 2011.
• Stobniak-Smogorzewska J., Osadnictwo wojskowe na Kresach Wschodnich, [in:] Z Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. Wspomnienia z osad wojskowych 1921-1940, edited by H. Łappo, London 1992.
• Tomaszewski J., Polsko-radzieckie stosunki handlowe w latach 1920-1929, [in:] Druga Rzeczpospolita. Gospodarka – społeczeństwo – miejsce w świecie (sporne problemy), edited by Z. Landau & J. Tomaszewski, Warsaw 1977.
• Tomczonek Z., Ruch ludowy na Kresach północno-wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej, Warsaw 1996.
• Wapiński R., Kształtowanie się wyobrażeń o ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w latach?1921 1939,”Kwartalnik Historyczny" 1993, issue no. 4.
• Wróbel P., Kształtowanie się białoruskie świadomości narodowej a Polska, Warszawa 1990.
• Zaporowski Z., Stosunki polityczno-społeczne na północno-wschodnich kresach Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, [in:] Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia w latach 1939 - 1941), edited by M. Giżewska & T. Strzembosz, Warsaw 1995.

Identifiers

DOI

10.17951/we.2019.5.2.69-85