Historia jednego życia autorstwa Franciszka Żulichowskiego. Rosja i Rosjanie u granic Carskiego Imperium na przykładzie powiatu olkuskiego w latach 1897–1914

• Authors: Mateusz Kamionka

Title variants

EN

“The Story of One Life” by Franciszek Żulichowski. Russia and Russians on the border of the Tsarist Empire on the example of the Olkusz region in the years 1897–1914

Abstracts

EN

The article aims to present everyday life in the Olkusz poviat at the end of the 19th and the beginning of the 20th century, especially in terms of relations between the Poles and Russians. In these times, Olkusz belonged to the Kielce Governorate of the Kingdom of Poland, and was one of the most western regions in the vast Russian Empire. Due to its location, relations in the city were influenced not only by Poles' national liberation views, but also by arranging their lives on the border, where, for example, smuggling was an everyday issue. The article, however, particularly analyzed the russification of Poles at that time, thanks to excerpts from unpublished diaries, but also important and interesting social relations between Poles and Russians.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie życia codziennego w powiecie olkuskim na przełomie XIX i XX wieku, zwłaszcza w aspekcie relacji między Polakami a Rosjanami. W omawianym okresie Olkusz należał do guberni kieleckiej Królestwa Polskiego i był jednym z najbardziej wysuniętych na zachód regionów rozległego Imperium Rosyjskiego. Ze względu na położenie, na stosunki w mieście wpływ miały nie tylko poglądy narodowowyzwoleńcze Polaków, ale także ich życie na obszarze granicznym, gdzie przemyt był na porządku dziennym. W artykule autor pragnął szczególnie przeanalizować postępującą rusyfikację, dzięki fragmentom niepublikowanych pamiętników, ale także ważne i złożone relacje społeczne między Polakami i Rosjanami. Autor wykorzystał przede wszystkim fragmenty nieopublikowanego do tej pory pamiętnika autorstwa Franciszka Żulichowskiego Historia jednego życia

Keywords

EN

Olkusz; Olkusz County; Congress Poland; Tsarsit Empire; Russian Administration; Kielce Governorate

PL

Olkusz; powiat olkuski; Królestwo Polskie; Imperium Carskie; rosyjska administracja; gubernia kielecka

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2022
• Volume: 8
• Issue: 2
• Pages: 11-33

Dates

published

2022

Contributors

author

Mateusz Kamionka

• Akademia Nauk Stosowanych im. Józefa Gołuchowskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim

References

• Źródła drukowane:
• „Korospondencyja. Gazeta Kielecka” 1875, nr 21, Kielce, Drukarnia Rządu Guberni Kieleckiej.
• „Wiadomości Bieżące. Gazeta Kielecka” 1879, nr 67, Kielce, Drukarnia Rządu Guberni Kieleckiej.
• „Wiadomości Bieżące. Gazeta Kielecka” 1880, nr 102, Kielce, Drukarnia Rządu Guberni Kieleckiej.
• „Wiadomości Bieżące. Gazeta Kielecka” 1880, nr 88, Kielce, Drukarnia Rządu Guberni Kieleckiej.
• AGAD, KGGW, sygn. 2803; APKiel, RGKiel, sygn. 5401, 5950, 6032, 6151.
• Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej, f. 109,4 eksp., d. 236, r. 1869, k. 82–83.
• Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej, 4 eksp., d. 297, r. 1869, k. 94–95.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 64 (1866), nr 208, s. 14–15.
• Korespondencye z Olkusza, „Gazeta Kielecka” 1908, nr 10, s. 3.
• Miasto polskie na usługach Hakatystów, „Gazeta Kielecka” 4 I 1914, nr 4, Olkusz, s. 3.
• Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne, f. 1270, op. 1, d. 1525, r. 1874, K. 287.
• WAP w Kielcach. Rząd Gubernialny Kielecki 8478.
• Wiadomości Miejscowe, „Gazeta Kielecka” 1874, nr 8, s. 2.
• Opracowania:
• Chwalba A., Imperium korupcji w Rosji i Królestwie Polskim w latach 1861–1917, Kraków 1995.
• Cieśla E., Historia szkoły, https://www.zs1olkusz.edu.pl/index.php/organizacja/o-nas/historia-szkoly, inf. 14 V 2022.
• Cieślik I., Olkuski Cmentarz Prawosławny, „Ilcusiana” 2011, nr 4, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna, Olkusz.
• Cieślik I., Olkuskie Prawosławie, Wyd. Grafpress, Olkusz 2012.
• Dziechciarz O., Przewodnik po ziemi olkuskiej – Gmina Olkusz, t. 2, cz. I, Olkusz 2002.
• Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, red. F. Kiryk, R. Kołodziejczyk, PWN, Warszawa 1978.
• Gawryszewski A., Ludność Polski w XX wieku, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN, Warszawa 2005.
• Jaworek A., Zagłębie Dąbrowskie: problemy tożsamości, [w:] „Reprezentatywna mikroskala?: rozważania o tożsamości lokalnej mieszkańców Czeladzi z racji udziału ich przedstawicieli w bitwie o Monte Cassino”, red. M. Krakowiak, A. Dębska-Kossakowska (red), (s. 41–58), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
• Jaworski W., Legalne organizacje społeczne w powiecie olkuskim do 1914 rok, nr 10, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna, Olkusz, 2014, s. 61.
• Konieczny D., Góra S., Dworzec olkuski Drogi Żelaznej Iwanogrodzko-Dąbrowskiej na przełomie XIX i XX wieku, „Ilcusiana” 2017, nr 16.
• Konieczny D., Ludzkie losy zaklęte w dziejach Olkusza: naczelnik powiatu olkuskiego – Timofiej Antonowicz Monachowicz (1844–1903), „Ilcusina” 2015, nr 13.
• Korybut-Marciniak M., „Biurowy” świat Rosji XIX Stulecia W odsłonach Literackich, „Echa Przeszłości” 2019, nr XX/1 (grudzień), DOI. https://doi.org/10.31648/ep.4838.
• Kozłowski J., Straż ziemska w Królestwie Polskim w latach 1867–1875, „Przegląd Historyczny” 2000, nr 91/4.
• Latawiec K., Duchowieństwo cerkwi prawosławnych resortu celnego i straży granicznej w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, „Res Historica” 2014, nr 37.
• Latawiec K., Rosyjska straż graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, Lublin 2014.
• Libura I., Majewska J., Hrynkiewicz J., Księga Pamiątkowa Liceum w Olkuszu 1916–1956, Drukarnia Wydawnicza w Krakowie, Kraków 1957.
• Łęski P., Polak, faworyt Lenina, najlepiej w historii opłacanym tajnym agentem Ochrany, Salon24, https://www.salon24.pl/u/zawodaktor/1185000,faworyt-lenina, inf. 14 V 2022.
• Rys Historyczny Gminy Michałowice, www.michalowice.malopolska.pl/gmina/historia, inf. 14 V 2022.
• Samarin J.F., Поездка по некоторым местностям Царства Польскаго в Октябре 1863 года, 1877.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 7, http://dir.icm.edu.pl/pl/ Slownik_geograficzny/Tom_VII/486, inf. 14 V 2022.
• Sokoł K., Sosna A., Kopuly nad Wisłą: Prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach w 1815–1915, Moskwa 2003.
• Stemler J., Polska Macierz Szkolna, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty, red. B. Nawroczyński, t. 2, Warszawa 1934.
• Sypień J., Olkusz i Ziemia Olkuska podczas I wojny światowej w pamiętnikach Jana Jarno, cz. I, Wyd. Omega Art, Olkusz 2014.
• Sypień J., Olkusz i Ziemia Olkuska podczas I wojny światowej w pamiętnikach Jana Jarno, cz. II: 1915–1917, Wyd. Omega Art, Olkusz 2014.
• Sypień J., Szkolnictwo powszechne na ziemi olkuskiej w latach 1914–1939, „Ilkusiana” 2021, nr 24.
• Wilczek-Karczewska M., Rozwój kolei żelaznych na ziemiach polskich w ujęciu historycznoprawnym, „Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2015, nr 1 (4).
• Xrulenko, http://beket.com.ua/issledovanie_familij/xrulenko/, inf. 14 V 2022.
• Żulichowski F., Historia Jednego Życia, Bolesław 1979/80, [maszynopis niepublikowany].
• Kieleckaja gubiernija // Encykłopiediczeskij słowarʹ Brokgauza i Jefrona : w 86 t. (82 t. i 4 dop.). - Sankt-Pietierburg, 1890-1907.
• Rossija, jeje nastojaszczeje i proszedszeje, God izdanija 1990, Sankt-Pietierburg.
• Sołowjew D., Pogranicznyje wojska SSSR 1918–1958. Tom 8, Dzierżynskij, Fieliks Edmundowicz.
• Szczebalskij P.K., Nikołaj Aleksiejewicz Milutin i rieformy w Carstwie Polskom, Moskwa,1882

Identifiers

DOI

10.17951/we.2022.8.2.11-33

Biblioteka Nauki

31343680