Polityka narodowościowa Ukrainy w latach 2000–2022

• Authors: Yuliia Halakhova

Title variants

EN

Nationality policy of Ukraine in 2000–2022

Abstracts

EN

The aim was to understand the conditions and little-known processes influencing the nationality policy of Ukraine. Learning about the order of socio-cultural development in Ukraine, where there are national minorities (their legal status and civic attitude were important). Ukraine's nationality policy is shaped and implemented in an extremely complex political situation. In this case, the prevailing socio-political realities influence the formation of inter-ethnic relations and the direction of development of the Ukrainian state in the context of nationality policy. The temporal scope covered the years 2000-2022. Studying the problem over a longer period of time allows us to determine the dynamics and ongoing changes in Ukraine's nationality policy. State documents regarding ensuring the protection of national minority rights in accordance with international standards are analyzed. It is worth noting that the activities of the ethnic communities influence the nature and content of programs and laws adopted by the state authorities. Separatist tendencies are treated as the main threat to the integrity and sovereignty of Ukraine. Along with this, mechanisms have been identified to prevent separatism in the context of influence from the international environment. It is worth emphasizing that a change in the nationality and language structure causes a change in consciousness by imposing different values and national interests that are beneficial to other ethnic groups. The national identity of Ukrainians has been a problematic phenomenon for a long time. An important premise was to indicate the main convergent goals and interests of Ukrainians and national minorities. The national attitude of Ukrainians was constantly changing as a result of external influences, including the Russian-Ukrainian war, but it contained unchanging manifestations rooted in historical consciousness - love for the Homeland, the spirit of unity, based on historical achievements and civic values.

PL

Celem było zrozumienie uwarunkowań i mało znanych procesów wpływających na politykę narodowościową Ukrainy. Poznanie ładu rozwoju społeczno-kulturowego Ukrainy, w której istnieją mniejszości narodowe (ważne były ich status prawny oraz postawa obywatelska). Polityka narodowościowa Ukrainy jest ukształtowana i realizowana w niezwykle złożonej sytuacji politycznej. W tym przypadku panujące realia społeczno-polityczne wpływają na kształtowanie się stosunków międzyetnicznych oraz kierunku rozwoju państwa ukraińskiego w kontekście polityki narodowościowej. Zakres temporalny objął lata 2000–2022. Badanie problemu w dłuższym czasie pozwala określić dynamikę i zachodzące zmiany w polityce narodowościowej Ukrainy. Analizowane są dokumenty państwowe do[1]tyczące zapewnienia ochrony praw mniejszości narodowej zgodnie z międzynarodowymi standardami. Warto zaznaczyć, że działania wspólnot etnicznych wpływają na charakter i treść programów oraz ustaw przyjmowanych przez organy władzy państwowej. Tendencje separatystyczne są traktowane jako główne zagrożenie dla integralności i suwerenności Ukrainy. Wraz z tym zidentyfikowano mechanizmy zapobiegające separatyzmowi w kontekście wpływu ze środowiska międzynarodowego. Warto podkreślić, że zmiana struktury narodowościowej i  językowej powoduje zmianę świadomości przez narzucenie odmiennych wartości i  interesów narodowych korzystnych dla innych grup etnicznych. Tożsamość narodowa Ukraińców przez długi czas była zjawiskiem problematycznym. Ważną przesłanką było wskazanie głównych zbieżnych celów oraz interesów Ukraińców i mniejszości narodowych. Postawa narodowa Ukraińców ciągle się zmieniała w wyniku zewnętrznych wpływów, w tym wojny rosyjsko-ukraińskiej, jednak zawierała niezmienne, zakorzenione w świadomości historycznej przejawy − miłość do Ojczyzny, ducha jedności, opartego na dorobku historycznym i wartościach obywatelskich.

Keywords

EN

nationality policy; national minorities; interethnic relations; rights of national minorities; separatist movements; national consciousness; nationality idea

PL

polityka narodowościowa; mniejszości narodowe; stosunki międzyetniczne; prawa mniejszości narodowych; ruchy separatystyczne; świadomość narodowa; idea narodowościowa

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
• Year: 2023
• Volume: 9
• Issue: 1
• Pages: 91-121

Dates

published

2023

Contributors

author

Yuliia Halakhova

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Źródła
• Dokumenty
• Agresja Rosji na Ukrainę pierwsze dwa tygodnie wojny. Raport specjalny, inf. 17 VII 2023.
• Deklaracja o Suwerenności Państwowej Ukrainy z dnia 16 lipca 1990 roku, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 31.
• Deklaracja wiedeńska i Program działania z dnia 25 czerwca 1993, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 995_504, art. 19.
• Kabinet Ministriv Ukrainy „Pro zatverdzhennia Polozhennia pro Derzhavnu sluzhbu Ukrainy z etnopolityki ta svobody sovisti ta vnesennia zmin do Polozhennia pro Ministerstvo kultury Ukrainy”, Iz zminamy, vnesenymy zghidno z Postanovoiu KM. N. 885 vid 16.10.2019
• Konstytucja Ukrainy z dnia 24 czerwca 1996 r., Dz. Ust. RN Ukrainy, nr 30.
• Konwencja Ramowa o ochronie mniejszości narodowych z dnia 1 lutego 1995, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 703/97-BP, art. 7.
• Mizhnarodnyi pakt pro hromadianski ta politychni prava, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 2148-VIII.
• O mniejszościach narodowych na Ukrainie, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 2827-IX.
• Proekt Zakona Ukraynы ot 4 lypnia 2013 o kontseptsyy hosudarstvennoi эtnonatsyonalnoi polytyky Ukraynы, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 2560a.
• Proekt Zakona Ukraynы ot 4 lypnia 2013 o kontseptsyy hosudarstvennoi эtnonatsyonalnoi polytyky Ukraynы”, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 2560a.
• Ustawa o Gwardii Narodowej Ukrainy z dnia 1 stycznia 2021 roku”, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 876-VII.
• Ustawa z dnia 13 maja 2014 roku o uchodźcach i osobach potrzebujących dodatkowej lub czasowej pomocy, „Vidomosti Verkhovnoi Rady” (VV), nr 3671-VI.
• Zakon Ukrainy pro bizhentsiv ta osib, yaki potrebuiut dodatkovoho abo tymchasovoho zakhystu, [online] https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1251-vii.
• Materiały internetowe
• Derzhavnyi komitet statystyky Ukrainy, [online] http://2001.ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality, „Pro kilkist i sklad naselennia za pidsumkamy Vseukrainskoho perepysu naselennia 2001 roku”, inf. 06 V 2021.
• Derzhavnyi komitet statystyky Ukrainy, [online] http://2001.ukrcensus.gov.ua/results/general/language, „Movnyi sklad naselennia”, inf. 09 VI 2023.
• Dolia UPTs MP v Ukraini: doroha vid khramu, [online] https://zn.ua/project/church/, inf. 19 VII 2023.
• Fond Demokratychni Initsiatyvy, „2015-y, politychni pidsumky dumka naselennia”, [online] https://dif.org.ua/article/2015-y-politichni-pidsumki-dumka-naselennya, inf. 09 VI 2023.
• Fond Demokratychni Initsiatyvy, „Hromadska dumka: pidsumky 2014 roku”, [online] https://dif.org.ua/article/gromadska-dumka-pidsumki-2014-roku, inf. 9 VI 2023.
• Holos Ukrainy, [online] http://www.golos.com.ua/article/260484, „Deklaratsiia Orhanizatsii Obiednanykh Natsii pro prava korinnykh narodiv”, inf. 8 VI 2023.
• KMIS: Kilkist virian UPTs MP vpala do chotyrokh vidsotkiv, [online] https://www.dw.com/uk/opytuvannia-ponad-polovyna-ukraintsiv-viriany-ptsu-chotyry-vidsotky-upts-mp/a-62727186, inf. 19 VII 2023.
• Kompleksne doslidzhennia: Yak viina zminyla mene ta krainu. Pidsumky roku, [online] https://ratinggroup.ua/research/ukraine/kompleksne_dosl_dzhennya_yak_v_yna_zm_nila_mene_ta_kra_nu_p_dsumki_roku.html?fbclid=IwAR1YWCsipqYKpxwaoXPryWZCJa3vgir1_T74Ekil-Km0pIUqNzQWFVCet04, inf. 18 VII 2023.
• Na okkupyrovannoi terrytoryy Donetskoi oblasty prozhyvaet prymerno 1,7 mln chelovek – Zhebryvskyi, [online] http://www.segodnya.ua/regions/donetsk/na-okkupirovannoy-territorii-doneckoy-oblastiprozhivaet-primerno-17-mln-chelovek-627768.html, inf. 9 VI 2023.
• Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Rosja uznaje „republiki ludowe” w Donbasie, [online] https://www.pism.pl/publikacje/rosja-uznaje-republiki-ludowe-w-donbasie, inf. 10 VI 2023.
• Razumkov centre, [online] https://razumkov.org.ua/uploads/article/2019_Religiya.pdf, „Der zhava i tserkva v Ukraini-2019: pidsumky roku i perspektyvy rozvytku vidnosyn”, inf. 14 VII 2023.
• Rosyjska aneksja ukraińskich obwodów na forum ONZ, [online] https://www.pism.pl/publikacje/rosyjska-aneksja-ukrainskich-obwodow-na-forum-onz, inf. 18 VII 2023.
• Sovet Federatsyy, Luhanskaia Narodnaia Respublyka, [online] http://council.gov.ru/services/reference/10820/, inf. 09 VI 2023.
• Strona internetowa Humanitarnyi rozvytok, „Analiz prohram politychnykh partii”, [online] https://spa.ukma.edu.ua/programs, inf. 07 VI 2023.
• Strona internetowa Ukrainska pravda, [online] https://www.pravda.com.ua/articles/2005/01/23/3006391/, „Promova prezydenta Ukrainy Viktora Yushchenka na Maidani”, inf. 03 V 2023.
• Ukrinform, „Mova ta identychnist v Ukraini na kinets 2022 roku”, [online] https://www.ukrinform.ua/rubric-society/3648933-mova-ta-identicnist-v-ukraini-na-kinec-2022go-zbruc.html, inf. 10 VI 2023.
• V Donetske prozhyvaet bolee 100 natsyonalnostei, [online] http://ura.dn.ua/07.11.2013/147678.html, inf. 09 VI 2023.
• Literatura naukowa
• Opracowania zwarte
• Antonyuk O., Formuvannya etnopolityki ukrayins’koyi derzhavy: istorychni ta teoretyko metodolohichni zasady, Kyyiv 1999.
• Baluk W., Koalicje gabinetowe na Ukrainie w latach 2002–2012, Lublin 2012.
• Baluk W., Koncepcje polityki narodowościowej Ukrainy. Tradycje i współczesność, Wrocław 2002.
• Baluk W., Kształtowanie systemu partyjnego Ukrainy w okresie transformacji ustrojowej (1987–2004), Wrocław 2006.
• Kozyrska А., Pluralizm wyznaniowy a integracja narodu ukraińskiego po 1990 roku, Toruń 2014.
• Voytyuk O., Tatarzy Krymscy. Sytuacja narodu w warunkach zmieniających się państwowości, Białystok 2018.
• Yevtukh V., Pro natsional’nu ideyu, etnichni menshyny, mihratsiyi, Kyyiv 2000.
• Zhulyns’kyy M., Natsional’na kul’tura za umov formuvannya novoyi suspil’noyi solidarnosti v Ukrayini, Kyyiv 2010.
• Zorina V. Yu., Starchenko R. A., Stepanova V.V., Etnicheskaya i etnopoliticheskaya karta Kryma, Moskva 2017.
• Artykuły naukowe
• Andrusieczko P., Zmiany struktury narodowościowej i językowej na Ukrainie w kontekście wyników spisu powszechnego z 2001 roku, „Sprawy Narodowościowe” 2004, nr 24–25.
• Baluk W., Doroshko M., Historia – płaszczyzna wpływu w relacjach rosyjsko-ukraińskich w latach 2014–2022, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2022, nr 4.
• Baluk W., Ukraińscy między tożsamością polityczną a etniczną w okresie demokratyzacji, [w:] Studia z nauk społecznych i humanistycznych. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Bernarda Janusza Albina w siedemdziesiątą rocznice urodzin, red. M. S. Wolański, W. Baluk, Wrocław 2006. DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.4.7.
• Bieleń S., Identyfikacja Rosji w stosunkach międzynarodowych, [w:] Polityka zagraniczna Rosji, red. S. Bieleń, M. Ruś, Warszawa 2008, s. 21.
• Bobryk W., W historycznym potrzasku. Polityka wyznaniowa państwa a procesy etniczne na Ukrainie, [w:] Polityka etniczna. Teorie, koncepcje, wyzwania, red. H. Chałupczak, R. Zenderowski, E. Pogorzała, T. Browarek, Lublin 2015.
• Browarek T., Polityka etniczna i jej uwarunkowania w perspektywie badawczej, [w:] Uwarunkowania polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku, Lublin 2018.
• Czubocha K., Separatyzm etniczny w dobie praw człowieka – nowe wyzwanie dla państwa narodowego i społeczności międzynarodowej, Toruń 2012.
• Fedinets’ Ch., Pitannya ugors’koї menshini Zakarpattya na suchasnomu etapі ugors’ko-ukraїns’kikh diplomatichnikh vіdnosin, „Strategіchnі prіoriteti” 2018, nr 1 (46).
• Gmerek T., Edukacja tubylcza a szkolnictwo głównego nurtu – konteksty teoretyczne, „Studia Edukacyjne” 2016, nr 41.
• Horowitz D. L., Irredentas and Secessions: Adjacent Phenomena, Neglected Connections, „International Journal of Comparative Sociology” 1992, vol. 33, nr 1. DOI: https://doi.org/10.1177/002071529203300108.
• Kłymonczuk W., Ukraina w poszukiwaniu wolności od Rewolucji Godności do wyborów parlamentarnych w 2014 roku, „Wschód Europy” 2015, nr 1 (2). DOI: https://doi.org/10.17951/we.2015.1.2.93.
• Konarski W., Krótkie wprowadzenie do terminologii etnokulturowej, Kwartalnik Naukowy OAP UW „e-Politikon” 2012, nr 2.
• Kresina I. O., Polityko-pravovi mekhanizmy formuvannya natsional’noyi identychnosti naselennya Donbasu, „Naukova zapyska”, Kyyiv 2015.
• Maliszewska A., Ograniczenia w kształtowaniu się społeczeństwa obywatelskiego na Ukrainie, „Adeptus” 2015, nr 5. DOI: https://doi.org/10.11649/a.2015.005.
• Malski M., Zińko I., Mniejszości narodowe w systemie politycznym Ukrainy, „Studia Europejskie” 2020, nr 1. DOI: https://doi.org/10.33067/SE.1.2020.6.
• Marczewska-Rytko M., Pomarański M., Separatyzm i ruch separatystyczny – analiza terminologiczna, [w:] Ruchy separatystyczne, red. M. Marczewska-Rytko, M. Pomarański, Lublin 2019.
• Menkiszak M., Domańska M., Żochowski P., Rosja ogłasza aneksję czterech regionów Ukrainy, „Ośrodek Studiów Wschodnich”, [online] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-10-03/rosja-oglasza-aneksje-czterech-regionow-ukrainy, inf. 10 VI 2023.
• Miłoszewska D., „Gazeta Wyborcza” a pomarańczowa rewolucja, [online] https://repozytorium.amu.edu.pl/bits tream/10593/963/1/Gazeta%20Wyborcza%20%20pomara%c5%84czowa%20rewolucja.pdf, inf. 10 VI 2023.
• Mykhal’chenko M., Ukrayins’ka mriya ta natsional’na ideya: heneza, vzayemodiya, „Politychnyy menedzhment” 2009, nr 6.
• Piechowska M., Sytuacja społeczno-polityczna Tatarów Krymskich, [online] https://pism.pl/publikacje/Sytuacja_spolecznopolityczna_Tatarow_krymskich>, inf. 10 VI 2023.
• Reznik O., Volya ukrayintsiv do borot’by u viyni v konteksti formuvannya politychnoyi natsiyi, [w:] Ukrayins’ke suspil’stvo v umovakh viyny 2022, red. Ye. Holovakha, S. Makeyeva, Kyyiv 2022.
• Riabczuk M., Między „Dzikim Zachodem” a WNP: ambiwalentna transformacja Ukrainy, [w:] Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, red. M. A. Murzyn, J. Purchla, Kraków 2007.
• Rogozińska A., Kijowski majdan symbol narodowego przewrotu i jego reperkusje w opiniach prasy polskiej, „Polityka i Bezpieczeństwo” 2016, nr 7.
• Savoyska S. V., Movno-separatystychni tendentsiyi u politychnomu prostori Ukrayiny, „Politychnyy menedzhment”, 2008, nr 2.
• Studennej-Srukwy M., Ukraiiński Donbas. Oblicza tożsamości regionalne, Poznań 2014.
• Szumski A., Status prawny Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki Ludowej, „Dyplomacja i Bezpieczeństwo” 2015, nr 1 (3).
• Świeżak P., Znaczenie ruchu rusińskiego na Ukrainie, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2008, nr 7–8.
• Teres N., Jakubowski A., Polityka etniczna Ukrainy, [w:] Polityka etniczna współczesnych państw Europy Środkowo-Wschodniej, red. H. Chałupczak, R. Zenderowski, W. Baluk, Lublin 2015.
• Tokarev A. A., Institutsionalizatsiya ukrainskogo natsionalizma: ideologicheskiye razlichiya mezhdu partiyami «Svoboda» i «Praviy Sektor», „Vestnik MGIMO-Universiteta” 2014, nr 6 (39).
• Tovt M., Rol’ i znachushchist’ zakhystu prav natsional’nykh menshyn u dvostoronnikh ukrayins’kouhors’kykh vidnosynakh, „Stratehichni priorytety” 2018, nr 1 (46).
• Tyshchenko Yu., Politychni partiyi ta natsional’ni menshyny v otsinkakh ekspertiv. Zvit za rezul’tatamy ekspertnoho opytuvannya „Prava natsional’nykh menshyn, etnichnykh hrup na politychnu uchast’ u vybornykh orhanakh”, < http://www.ucipr.org.ua/publicdocs/party-national_minority2013.pdf >.
• Voynalovych V., Heopolitychni oriyentatsiyi hromadyan Ukrayiny yak vyyav tsyvilizatsiynoyi identychnosti ukrayins’koho suspil’stva, „Naukovi zapysky”, nr 2 (82).
• Voytyuk O., Prawy Sektor oraz jego przyszłość w polityce wewnętrznej Ukrainy, „Studia Politologiczne” 2016, nr 42.
• Wozniak T., Sprzemierzona Ukraina. Przyczynek do kształtowania się ukraińskiego narodu politycznego, [w:] Ukraina, red. B. J. Albin, W. Baluk, Wrocław 2002.
• Zvarych I., Vplyv rehionalizmu na polityzatsiyu etnichnosti, [w:] Suchasna ukrayins’ka polityka: Polityky i politolohy pro neyi, red. M. I. Mykhal’chenko, Kyyiv 2008.
• Żyła M., Separatyzm rosyjski i rosyjskojęzyczny na Ukrainie, [w:] Ruchy separatystyczne, red. M. Marczewska-Rytko, M. Pomarański, Lublin 2019.

Identifiers

DOI

10.17951/we.2023.9.1.91-121

Biblioteka Nauki

31343707