Kant i Leibniz o fatalizmie i ślepej konieczności

• Authors: Wojciech Kozyra

Title variants

EN

Kant and Leibniz on fatalism and blind necessity

Abstracts

EN

The paper attempts to answer the question what is fatalism and blind necessity in the philosophical doctrines of Kant and Leibniz. My concern is with what precisely makes the necessity “blind”, according to these thinkers. In connection with this, I discuss the issue whether to “enlighten” necessity means to lower its degree. I answer this question in the negative. As to fatalism, I show that Kant’s and Leibniz’s denial of it should rather be taken for an expression of prudence than philosophy. Accordingly, I say what this denial entails but, more importantly, what it does not entail. In general, I argue that making it clear what such concepts like fatum, fatalism and blind necessity mean in Kant and Leibniz is a good landmark for a revised understudying of their – otherwise different, of course – conceptions of freedom.

PL

W artykule odpowiadam na pytanie, czym jest fatalizm i ślepa konieczność w filozofii Kanta i Leibniza. W szczególności interesuje mnie to, co dokładnie czyni konieczność „ślepą”, według tych myślicieli. W tym kontekście omawiam kwestię tego, czy „oświecenie” konieczności oznacza obniżenie jej stopnia. Na to pytanie odpowiadam negatywnie. Co do fatalizmu, to pokazuję, że odrzucenie tego poglądu przez Kanta i Leibniza powinno być raczej brane za wyraz roztropności niż filozofii. Zgodnie z tym pokazuję, czego nie pociąga za sobą ich negacja doktryny fatalizmu. Poza tym twierdzę, że rozjaśnienie znaczenia takich pojęć jak fatum, fatalizm i ślepa konieczność u Kanta i Leibniza stanowi dogodny „punkt obserwacyjny” dla zrozumienia ich – skądinąd różnych, rzecz jasna – koncepcji wolności.

Keywords

EN

Kant; Leibniz; fatalism; blind necessity; freedom; determinism

PL

Kan; Leibniz; fatalizm; ślepa konieczność; wolność; determinizm

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne
• Year: 2020
• Volume: 51
• Pages: 23-43

Contributors

author

Wojciech Kozyra

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii i Socjologii, Instytut Filozofii, Zakład Filozofii Nowożytnej

• https://orcid.org/0000000322104559

Identifiers

DOI

10.18276/aie.2020.51-02

Biblioteka Nauki

1621525