Cykanie i poetyka (Białoszewski – Sommer)

• Authors: Piotr Bogalecki

Title variants

EN

Chirping and poetics (Białoszewski–Sommer)

Abstracts

EN

The paper is a comparative analysis and interpretation of two poetic texts: the poem Przegięcie by Piotr Sommer, from the volume Dni i noce (2009), and Miron Białoszewski’s poem from 1961, starting with the words kochać taka sztuka. In both of them, the key role is played by the metaphor of chirping-ticking, evoking the ancient metaliterary topos of the poet-cicada, but also problematizing the fact of the continuous measurement of time in modernity. Referring to the notion of chronopoetics used by Wolfgang Ernst and to the post-secular analysis of the sestina proposed by Giorgio Agamben, the paper raises a question about the relationship between the mechanical measurement of time and the temporal structure of modern free verse. The comparison of the chronopoetics in both analyzed texts focuses on the function of rhythmic devices, repetitions and, especially in Białoszewski, effects of defamiliarization. An attempt to describe their specific temporalities allows us to reinterpret the traces of existence present in the content: insomnia in Sommer and John of the Cross’ dark night of the soul in Białoszewski.

PL

Artykuł stanowi analizę porównawczą i interpretację dwóch tekstów poetyckich: wiersza Przegięcie autorstwa Piotra Sommera, pochodzącego z tomu Dni i noce (2009), oraz utworu Mirona Białoszewskiego z 1961 roku, rozpoczynającego się od słów „kochać taka sztuka”. W obu z nich kluczową rolę odgrywa metafora cykania-tykania, przywołująca antyczny metaliteracki topos poety-cykady, ale i problematyzująca fakt ciągłego pomiaru czasu w nowoczesności. Odwołując się do używanego przez Wolfganga Ernsta pojęcia chronopoetyki oraz do postsekularnej analizy sestyny zaproponowanej przez Giorgia Agambena, autor artykułu stawia pytanie o związek mechanicznego odmierzania czasu i temporalnej struktury współczesnego wiersza wolnego. Porównanie chronopoetyk obu analizowanych tekstów koncentruje się na funkcji zabiegów rytmicznych, powtórzeń i, licznych zwłaszcza u Białoszewskiego, chwytów udziwnienia. Próba opisu ich specyficznych czasowości zreinterpretować pozwala obecne w treści tropy egzystencji: bezsenności u Sommera i ciemnej nocy ducha Jana od Krzyża u Białoszewskiego.

Keywords

EN

chronopoetics; cicada; Miron Białoszewski; Piotr Sommer; post-secularism; rhythm

PL

chronopoetyka; cykada; Miron Białoszewski; Piotr Sommer; postsekularyzm; rytm

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2021
• Volume: 16
• Pages: 67-80

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Bogalecki

• Uniwersytet Śląski

References

• Agamben, Giorgio. Czas, który zostaje. Komentarz do Listu do Rzymian. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Sic!, 2009.
• Białoszewski, Miron. Odczepić się i inne wiersze. Warszawa: PIW, 1994.
• Białoszewski, Miron. Polot nad niskimi sferami. Rozproszone i niepublikowane wiersze – przekłady poetyckie – dramaty 1942–1970. Warszawa: PIW, 2017.
• Białoszewski, Miron. Rozkurz. Warszawa: PIW, 1980.
• Bogalecki, Piotr. Wiersze-partytury w poezji polskiej neoawangardy. Białoszewski – Czycz – Drahan – Grześczak – Partum – Wirpsza. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2021.
• Buksa, Ewa. „Ptaki, świerszcze i cykady w poezji greckiej i rzymskiej”. W: Miniatura i mikrologia literacka, t. 1, red. Aleksander Nawarecki, 209–218. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2000.
• Dziadek, Adam. Projekt krytyki somatycznej. Warszawa: IBL, 2014.
• Egan, Rory. „Cicadas in Ancient Greece. Ventures in Classical Tettigology”. Cultural Entomology Digest 3 (1995): 21–26.
• Ernst, Wolfgang. Chronopoetics. The Temporal Being and Operativity of Technological Media. Transl. Anthony Enns. London–New York: Rowman & Littlefield, 2016.
• Jaworski, Marcin. „Prywatne, normalne – codzienne”. W: Wyrazy życia. Szkice o twórczości Piotra Sommera, red. Piotr Śliwiński, 144–154. Poznań: WBPiCAK, 2010.
• Meleager. „Prośba do świerszcza”. W: Antologia palatyńska, wyb., tłum. i oprac. Zygmunt Kubiak, 138. Warszawa: PIW, 1978.
• Michałowska, Teresa. „Świerszcz i poeta. Na marginesie Muzy Jana Kochanowskiego”. Pamiętnik Literacki 4 (1980): 165–171.
• Miłosz, Czesław. „W Mediolanie”. W: tegoż, Wiersze wszystkie, 489–490. Kraków: Znak, 2011.
• Orska, Joanna. Republika poetów. Poetyckość i polityczność w krytycznej praktyce. Kraków: EMG, 2013.
• Pound, Ezra. „Rzut oka za siebie”. Tłum. Leszek Engelking. Literatura na Świecie 1 (1985): 3–17.
• Pustkowski, Henryk. „Gramatyka poezji”?. Warszawa: Pax, 1974.
• Sommer, Piotr. „Nie okrzyczane zwycięstwo zjadaczy kartofli”. W: tegoż, Smak detalu, 93–97. Lublin: Kresy, 1995.
• Sommer, Piotr. Po ciemku też (wiersze z książek). Poznań: WBPiCAK, 2013.
• Śliwiński, Piotr. „Trudny dostęp (krótki wstęp) do Sommera”. W: Wyrazy życia. Szkice o twórczości Piotra Sommera, red. Piotr Śliwiński, 5–10. Poznań: WBPiCAK, 2010.
• Zagajewski, Adam. „Lato ‘95”. W: tegoż, Wiersze wybrane, 315. Kraków: a5, 2014.

Identifiers

DOI

10.18276/au.2021.1.16-04

Biblioteka Nauki

1987130