„Język, który odsłania”. Funkcja fatyczna języka w przestrzeni katechetycznej

• Authors: Dariusz Kurzydło

Title variants

EN

The language it reveals: the phatic function of language in the catechetical space

Abstracts

EN

Research on religious language is an important contribution to the development of catechetics, which deals with scientific reflection on the education of Christians and initiating them into the living faith of the Church. Religious language is not a separate type of language but consists of the ability to communicate with others in such a way that they understand the truths concerning eternal life. An important task in this process is performed by catechesis, through which the proclamation of faith can touch people in their daily existence. Thanks to catechesis, Christians not only have a better understanding of what a symbolic, narrative, and doctrinal language is, but they also learn how to think in this language. The present article is devoted to the phatic function of language in catechesis. This function concerns the possibility of establishing connections and deepening the ties between participants in catechetical discourse and during the upbringing process. The author tries to justify the importance of the phatic function in the catechetical space and indicate its importance in the implementation of various catechetical tasks. The paradigm of Jesus’ pedagogy shows that catechesis is primarily about the language of encounter and the language of events, based on which God can continue the history of salvation. Catechetical language allows people to understand how human existence reveals God’s presence. Building mature bonds is not easy in a situation where society does not have the appropriate social competences. Thus, there is a need for well-thought-out catechesis, communicative catechists, and new ideas for the use of language in the catechetical space that reveal God’s kingdom among people.

PL

Badania nad językiem religijnym stanowią ważny wkład w rozwój katechetyki, która zajmuje się naukową refleksją nad wychowaniem chrześcijan oraz wtajemniczeniem ich w żywą wiarę Kościoła. Język religijny nie stanowi odrębnego rodzaju języka, ale polega na umiejętności komunikowania współczesnemu człowiekowi w sposób dla niego zrozumiały prawd, które dotyczą życia nadprzyrodzonego. Ważne zadanie w tym procesie pełni katecheza, dzięki której przepowiadanie wiary ma dotknąć człowieka w jego codziennej egzystencji. Dzięki katechezie chrześcijanie nie tylko lepiej rozumieją, czym jest język symboliczny, narracyjny, a także doktrynalny, lecz uczą się myśleć w tym języku. Artykuł ten poświęcony jest fatycznej funkcji języka w katechezie. Funkcja ta dotyczy możliwości nawiązania więzi i jej pogłębiania między uczestnikami katechezy i procesu wychowania. Autor stara się uzasadnić znaczenie funkcji fatycznej w przestrzeni katechetycznej i wskazać jej znaczenie w realizacji różnych zadań katechetycznych. Wzór pedagogiki Jezusa pokazuje, że w katechezie jest obecny przede wszystkim język spotkania i język wydarzeń, na kanwie których Bóg może kontynuować historię zbawienia. Język katechetyczny pozwala ludziom być blisko ludzkiej egzystencji, a tym samym objawia obecność Boga. Budowanie dojrzałych więzi nie jest sprawą łatwą w sytuacji, kiedy społeczeństwo nie posiada odpowiednich kompetencji społecznych. Tym bardziej potrzeba mądrej katechezy, komunikatywnych katechetów oraz wartościowych pomysłów na użycie w przestrzeni katechetycznej języka, który odsłania Boże królestwo wśród ludzi.

Keywords

EN

the phatic function of language; religious language; language in catechesis; liturgical language

PL

funkcja fatyczna języka; język religijny; język w katechezie; język liturgiczny

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Theologica Ottoniana
• Year: 2021
• Volume: 37
• Pages: 129-148

Dates

published

2021

Contributors

author

Dariusz Kurzydło

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska

References

• Adamek Z., O funkcji profetycznej języka kaznodziejskiego, w: Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego, red. Z. Adamek, S. Koziara, Tarnów 1999.
• Bajerowa I., Rola języka we współczesnym polskim życiu religijnym. Wprowadzenie do dyskusji, w: Zagadnienia wybrane, red. M. Karpluk, J. Sambor, Lublin 1988.
• Binek P., Modernizacja przekazu religijnego. Zarys struktury pojęcia, w: Język religijny dawniej i dziś, t. V, red. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka, Poznań 2009.
• Blachnicki F., Posłani w duchu Chrystusa Sługi, Kraków 2009, s. 74.
• Chaim W., Narracyjna struktura liturgii i problem jej zrozumiałości, w: Język w liturgii, red. B. Drabik, W. Przyczyna, Tarnów 2018.
• Charytański J., Liturgia w katechezie, w: W kręgu zadań i treści katechezy, Warszawa 1992.
• Czarnecka K., Język katechezy jako przedmiot refleksji na łamach czasopisma Katecheta. Stan i potrzeby, w: Język katechezy, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Tarnów 2008.
• Drabik B., Czy język w liturgii to język zrozumiały i komunikatywny? Próba językoznawczej diagnozy, w: Język w liturgii, red. B. Drabik, W. Przyczyna, Tarnów 2018.
• Draguła A., Plaża zbawionych. Kazania na czasie, Kraków 2021.
• Dul P., Mistrz Eckhart. Język dogmatu a język doświadczenia mistycznego, w: Ostatnie przed wielkim milczeniem. Język i religia, red. E. Przybył, Kraków 2001.
• Dupré L., Inny wymiar. Filozofia religii, Kraków 2003.
• Gajewska U., Język religijny w badaniach filozoficznych, teologicznych i religioznawczych, „Słowo. Studia Językoznawcze” 3 (2012).
• Gilkey L., Nazwanie wichru. Odnowa języka religijnego, Warszawa 1976.
• Gogolik M., Świadectwo nawrócenia w przekazie katechetycznym, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2 (2016).
• Gomola A., Bóg kobiet. Studium językowo-teologiczne, Tarnów 2010.
• Grabowska M., Profile obrazu pojęcia „wiara w Boga” w języku współczesnych Polaków w świetle badań ankietowych oraz wywiadów, „Język – Szkoła – Religia” 2 (2014).
• Grzegorczykowa R., Wypowiedzi religijne jako formy uczestnictwa w sacrum, w: Język religijny dawniej i dziś, t. II, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Poznań 2005.
• Grzegorczykowa R., Kilka refleksji na temat istoty, zakresu i cech swoistych języka religijnego, „Poradnik Językowy” 10 (2008).
• Kłoczowski J.A., Język, którym mówi człowiek religijny, „Znak” 12 (1995).
• Kowalczyk M., Katecheza i liturgia: w kierunku odnowy, „Teologia i Człowiek” 11 (2008).
• Kudasiewicz J., Duch Święty i Jego dary, Kraków 2008.
• Kurzydło D., Rytuały przejścia a bierzmowanie. Próba zastosowania psychologii antropologicznej do katechezy młodzieży, Warszawa 2015.
• Kutrowski S., Między trafem a powołaniem. Z hermeneutyki rzeczywistości zdarzeniowej, Toruń 2018.
• Makuchowska M., Język religijny względem pozostałych odmian polszczyzny, w: Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego, red. Z. Adamek, S. Koziara, Tarnów 1999.
• Makuchowska M., Przyczyna W., Przed nową edycją „Mszału Rzymskiego” w Polsce. O języku przekładu tekstów liturgicznych, w: Kościół w życiu publicznym. Teologia polska i europejska wobec nowych wyzwań, t. II, red. K. Góźdź, Lublin 2004.
• Malinowski B., Problem znaczenia w językach pierwotnych, w: Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego, red. K. Pisarkowa, Kraków 2000.
• Matuszczyk B., Dlaczego spór o język religijny?, w: Język religijny dawniej i dziś, t. III, red. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, S. Rybka, Poznań 2007.
• Mech K., Między religijnym doświadczeniem a jego wysłowieniem, w: Ostatnie przed wielkim milczeniem. Język i religia, red. E. Przybył, Kraków 2001.
• Mikołajczak S., Rybka M., Badania nad językiem religijnym w Polsce w latach 1988–2013. Osiągnięcia – perspektywy badawcze, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2 (2013).
• Milewska B., W służbie dialogu z odbiorcą: parafrazowanie i jego wykładniki, „Język – Szkoła – Religia” 2 (2013).
• Misiaszek K., Język w katechezie, „Seminare” 17 (2001).
• Misiaszek K., Misja prorocka i jej realizacja w Kościele w Polsce, „Teologia Praktyczna” 8 (2007).
• Misiaszek K., Charakter języka katechezy, w: Język katechezy, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Tarnów 2008.
• Monologi równoległe. Rozmowa z Olgą Drendą, antropolożką kultury, „W Drodze” 5 (2021).
• Nadolski B., Wprowadzenie do liturgii, Kraków 2004.
• Nowak J., Tłumaczenie tekstów liturgicznych, w: Język w liturgii, red. B. Drabik, W. Przyczyna, Tarnów 2018.
• Nowakowska D., Młody chrześcijanin jako odbiorca tekstów religijnych, „Język – Szkoła – Religia” 2 (2012).
• Pasierb J.S., Od kaznodziejstwa do homilii, Pelplin 1984.
• Pepliński M., Wartość kognitywna języka religijnego: perspektywa analityczna, w: Przewodnik po filozofii religii. Nurt analityczny, red. J. Salamon, Kraków 2016.
• Piela M., Jakiego przekładu Starego Testamentu brakuje w Polsce?, w: Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością, t. 1–2, red. S. Koziara, W. Przyczyna, Tarnów 2009.
• Płusa S., Symboliczny język prefacji mszalnych, w: Język w liturgii, red. B. Drabik, W. Przyczyna, Tarnów 2018.
• Polak M., „Laboratorium dialogu”, czyli o dialogowaniu w katechezie, „Sympozjum” 2 (2020).
• Ramczykowska B., Metafora drogi jako środek perswazji w dyskursie kaznodziejskim, „Język – Szkoła – Religia” 1 (2014).
• Sochoń J., Bóg i język, Warszawa 2000.
• Sroczyński P., W poszukiwaniu skutecznego języka katechezy, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2 (2007).
• Sztajer S., Język a konstytuowanie świata religijnego, Poznań 2009.
• Sztajer S., Pojęciowa konstrukcja świata religijnego. Przekonania religijne a procesy poznawcze, Poznań 2018.
• Węcławski T., Ten niemożliwy język teologii, „Znak” 12 (1995).
• Węcławski T., Wspólny świat religii, Kraków 1995.
• Wojtak M., Polimorficzność stylu religijnego we współczesnej polszczyźnie, w: Język religijny dawniej i dziś, t. V, red. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, S. Rybka, Poznań 2009.
• Zalety i przywary polskiego języka wiary. Raport „Laboratorium Więzi”, „Więź”, luty–marzec 2011.
• Zdunkiewicz-Jedynak D., O Bogu łatwym, lekkim, niewymagającym. Banalizacja języka Kościoła, „ResPublica Nova” 2 (2004).
• Zwoliński A., Kaznodzieja w trosce o język religijny, „Sympozjum” 2 (2012).

Identifiers

DOI

10.18276/cto.2021.37-08

Biblioteka Nauki

2010808