Kultura cyfrowa jako kontekst współczesnej katechezy

• Authors: Radosław Mazur

Title variants

EN

Digital culture as the context of contemporary catechesis

Abstracts

EN

Digital culture, as a common phenomenon closely related to the everyday life of children, adolescents, and adults, has an impact on the upbringing of the younger generations, including education to mature faith. Thus, it becomes a catechetical challenge. The influence of digital culture on catechesis is mentioned in both the new Directory on catechesis and the latest papal documents. Digitalism appears as a new kind of culture that changes language, shapes a new mentality, or changes the hierarchy of values (see DK 359). This article undertakes the task of characterising digital culture, as well as considering its impact on the area of education and formation of a young person. This article highlights the positive impacts, especially those related to overcoming barriers related to distance or the inability to speak freely, as well as the threats and dangers it brings, which are primarily the result of objectifying relationships and prioritising participation in the virtual world over creative presence in the real world. An important feature of the described phenomenon is a certain kind of ambivalence, which consists of a simultaneous positive and negative impact in many areas, indicating the need for appropriate media education enabling a critical and reasonable use of the benefits and avoiding dead-ends. The last part of this article also identifies some practical challenges for teaching religion at school and parish catechesis resulting from the universality of digital culture and its possibilities for methodology and didactics, as well as indications concerning the application of cyber-means for catechetical activities.

PL

Kultura cyfrowa jako zjawisko powszechne i ściśle związane z codziennością dzieci, młodzieży i dorosłych nie pozostaje bez wpływu na wychowanie młodego pokolenia, w tym wychowanie do dojrzałej wiary. Staje się ona zatem wyzwaniem katechetycznym. O wpływie kultury cyfrowej na katechezę wspomina zarówno nowe Dyrektorium o katechizacji, jak i najnowsze dokumenty papieskie. Cyfrowość jawi się jako nowy rodzaj kultury zmieniającej język, kształtującej nową mentalność czy dokonującej zmiany w hierarchii wartości (zob. DK 359). W artykule podjęto się zadania scharakteryzowania kultury cyfrowej, a także wzięcia pod uwagę jej wpływu na obszar edukacji i formacji młodego człowieka. Uwypuklono następnie jej pozytywne strony, związane zwłaszcza z przekraczaniem barier związanych z odległością czy brakiem możliwości wolnej wypowiedzi, oraz zagrożenia i niebezpieczeństwa, które ze sobą niesie, a które przede wszystkim są skutkiem uprzedmiotowienia relacji i przedkładania partycypacji w świecie wirtualnym nad twórczą obecność w świecie rzeczywistym. Istotną cechą opisywanego zjawiska jest pewien rodzaj ambiwalencji, który polega na jednoczesnym pozytywnym oraz negatywnym wpływie w wielu obszarach, co wskazuje na konieczność odpowiedniej edukacji medialnej, umożliwiającej krytyczne i rozsądne korzystanie z dobrodziejstw i unikanie ślepych uliczek. W ostatniej części artykułu określono również kilka praktycznych wyzwań dla nauczania religii w szkole oraz katechezy parafialnej wynikających z powszechności kultury cyfrowej i jej możliwości związanych z metodyką i dydaktyką, a także wskazań dotyczących aplikacji możliwości, którą dają cyberśrodki, do działań katechetycznych.

Keywords

EN

digital culture; teaching religion; youth; Directory on catechesis

PL

kultura cyfrowa; nauczanie religii; młodzież; Dyrektorium o katechizacji

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Theologica Ottoniana
• Year: 2021
• Volume: 37
• Pages: 149-167

Dates

published

2021

Contributors

author

Radosław Mazur

• Uniwersytet Szczeciński, Polska

References

• Bąkowska A., Cyberagresja jako zjawisko zagrażające bezpieczeństwu cyfrowemu dzieci i młodzieży, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio J, XXII (2019) 3, s. 217–232.
• Betlej A., Edukacja medialna w społeczeństwie sieci, „Edukacja – Technika – Informatyka” 22 (2017) 4, s. 309–314.
• Bielinowicz A., Rozwój kompetencji informatycznych nauczycieli religii w archidiecezji warmińskiej, Olsztyn 2020.
• Bilicka B., Eportfolio i Webquest w szkolnym nauczaniu religii, w: Katecheza i katechizowany w sieci, red. B. Bilicka, Toruń 2015, s. 88–102.
• Bierówka J., Zasada wzajemności w społeczeństwie informacyjnym, Kraków 2009.
• Bigaj M., Cyfrowi tubylcy z plemienia przepływu, „Więź” 680 (2020) 2, s. 7–17.
• Domaszk A., Internet dobrodziejstwem i zagrożeniem: formacyjne wyzwania dla seminariów duchownych, „Seminare” 33 (2013), s. 63–79.
• Furmanek W., Internet źródłem nadmiarowości informacji, „Edukacja – Technika – Informatyka” 13 (2015) 3, s. 13–25.
• Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium” o głoszeniu Ewangelii we współczesnym świecie, Częstochowa 2014.
• Franciszek, Adhortacja apostolska „Christus vivit” do młodych i całego Ludu Bożego, Częstochowa 2019.
• Franciszek, Encyklika „Fratelli tutti” o braterstwie i przyjaźni społecznej, Kraków 2020.
• Idzikowski M., Realizacja zadań katechezy na wybranych internetowych stronach katolickich, w: Katecheza i katechizowany w sieci, red. B. Bilicka, Toruń 2015, s. 53–86.
• Jemielniak D. (w rozmowie z E. Buczek), Rezygnacja jak oddychanie, „Więź” 2 (680) 2020, s. 25–32.
• Gogolik M., E-zadanie domowe z religii, „Studia Katechetyczne” 13 (2017), s. 259–273.
• Kaźmierska A., Brzeziński W., Zasady społeczności, „Tygodnik Powszechny” 3733 (2021) 4, s. 17–19.
• Kiedrowicz G., Pokolenie iGen wkracza w świat dorosłych, „Edukacja – Technika – Informatyka” 3 (2018) 25, s. 218–223.
• Klus-Stańska D., Cyfrowi tubylcy w szkole cyfrowych imigrantów, czyli awatar w świecie Ptysia i Balbinki, „Problemy Wczesnej Edukacji” 23 (2013) 4, s. 6–14.
• Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji, Poznań 1998.
• Kopacz A., Środowisko cyfrowe w edukacji polonistycznej na etapie ponadgimnazjalnym, Lublin 2017.
• Kopiczko T., Nowe fora katechezy, „Studia Katechetyczne” 13 (2017), s. 175–187.
• Korgul M., Dydaktyka dla katechetów, Świdnica 2014.
• Ligęza A., Wilk M., E-katecheza. Aplikacje, portale i media społecznościowe na lekcjach religii, Kraków 2016.
• Łęcicki G., Edukacja medialna w służbie katechezy, „Kultura – Media – Teologia” (2011) 4, s. 72–81.
• Maj I., Internet rzeczy i niebezpieczeństwa z nim związane, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” (2015) 3, s. 51–57.
• Majorek M., Darknet. Ostatni bastion wolności w internecie?, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” (2017) 4, s. 85–97.
• Malinowski B., Jak Facebook zamyka nas w bańce informacyjnej. Algorytm filtrujący newsfeed a zjawisko filter buble, „Zarządzanie Mediami” 4 (1) 2016, s. 15–22.
• Mąkosa P., Znaki czasu dla katechezy w Polsce, „Verbum Vitae” 35 (2019), s. 459–475.
• Ochędowska M., Czerwony algorytm, „Tygodnik Powszechny” 3733 (2021) 4, s. 12–16.
• Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, Dyrektorium o katechizacji, Kielce 2020.
• Paweł VI, Evangelii nuntiandi. Adhortacja apostolska o ewangelizacji w świecie współczesnym, Wrocław 2001.
• Program Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kultura cyfrowa, http://www.mkidn.gov.pl/pages/strona-glowna/finansowanie-i-mecenat/programy-ministra/programy-mkidn-2017/kultura-cyfrowa.php (dostęp: 26.01.2021).
• Siemieniecka D., Skibińska M., Majewska K., Cyberagresja – zjawisko, skutki, zapobieganie, Toruń 2020.
• Słodownik A., Kultura cyfrowa, https://www.dwutygodnik.com/artykul/7452-kultura-cyfrowa-istnieje.html (dostęp: 26.01.2021).
• Springmann K., Cyberprzestrzeń wyzwaniem dla katechety, w: Katecheta i katechizowany w sieci, red. B. Bilicka, Toruń 2015, s. 15–51.
• Szpet J., Dydaktyka katechezy, Poznań 1999.
• Tchorzewski A. de, Wstęp do teorii wychowania, Kraków 2018.
• Tokarczuk O., Czuły narrator, Warszawa 2020.
• Twenge J.M., iGen, Sopot 2019.
• Wojciechowski H., Darknet – wybrane aspekty kryminologiczne, kryminalistyczne i prawne szyfrowanych sieci komputerowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 82 (2018), s. 83–92.
• Wyżkiewicz D., Gospodarek D., Ostatni dzwonek. Rozmowy o przyszłości lekcji religii, Warszawa 2020.
• Zajęcka B., Internet – wróg czy przyjaciel młodzieży?, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Seria: Pedagogika” XXI (2012), s. 213–224.
• Zawojski P., Cyberkultura jako nowy paradygmat kultury medialnej. Rozważania teoretyczne, w: Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury?, red. E. Wilk, I. Kolasińska-Pasterczyk, Kraków 2008, s. 21–30.

Identifiers

DOI

10.18276/cto.2021.37-09

Biblioteka Nauki

2010807